1. Inleiding
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt sinds 2008 in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) de Monitor Loonverschillen samen. Het doel van dit onderzoek is om loonverschillen tussen mannen en vrouwen in kaart te brengen. Daartoe worden eerst de geobserveerde (ongecorrigeerde) loonverschillen tussen mannen en vrouwen beschreven. Vervolgens wordt onderzocht in hoeverre gelijke omstandigheden resulteren in gelijk loon. Met andere woorden: er wordt in kaart gebracht in hoeverre loonverschillen bestaan indien rekening gehouden wordt met verschillen in achtergrondkenmerken (ook wel gecorrigeerde loonverschillen genoemd).
Sinds 2008 is de opzet van de Monitor Loonverschillen nauwelijks veranderd. Gaandeweg zijn er meerdere zaken geconstateerd die verbeterd zouden kunnen worden. Een van de belangrijkste doelen van de monitor is echter het onderzoeken van de trend in loonverschillen. Daarom is lange tijd besloten geen aanpassingen te doen aan de opzet en de monitor elke twee jaar zo veel mogelijk volgens de originele opzet uit te voeren. In opdracht van het Ministerie van SZW heeft het CBS afgelopen jaren echter onderzoek gedaan naar een actualisering van de methode op basis waarvan de Monitor Loonverschillen wordt samengesteld. Dit heeft geleid tot een vernieuwde opzet die voor het eerst toegepast is op de ‘Monitor Loonverschillen mannen en vrouwen, 2022’. De populatie en de achtergrondkenmerken zijn gebaseerd op actuele inzichten in factoren die loonverschillen kunnen verklaren. Verder komt de monitor ook een jaar eerder uit dan voorheen. Bevatte de publicatie in 2022 nog de cijfers over 2020, in de editie van dit jaar (2023) staan al de cijfers van 2022. Om deze actualisering te realiseren was een aanpassing van de statistische methode voor het samenstellen van het onderzoeksbestand nodig. Dit document beschrijft de aanpassingen die zijn gedaan en gaat in op de overwegingen die tot de aanpassingen geleid hebben. Ook bevat dit document een vergelijking van resultaten volgens de oude en de nieuwe methode.
Hoofdstuk 2 gaat in op de veranderingen van de onderzoekspopulatie. Hoofdstuk 3 beschrijft de mechanismes en redenaties achter de factoren voor het mogelijk verklaren van loonverschillen tussen mannen en vrouwen van het nieuwe model. Het geeft per achtergrondkenmerk ook aan wat gewijzigd is ten opzichte van het eerdere model. Hoofdstuk 4 schetst de achtergronden van de versnelling en de methodologische vernieuwing. Het afsluitende hoofdstuk 5 beschrijft de gevolgen van de nieuwe methode voor enkele uitkomsten van de Monitor Loonverschillen.