Bijlage: Vraagstellingen vrijwilligerswerk en dataverzameling

Vrijwilligerswerk

Sinds 2012 wordt vrijwilligerswerk uitgebreid gemeten in het CBS-onderzoek Sociale samenhang en Welzijn. Zo is onder andere gedetailleerd gevraagd naar het soort vrijwilligerswerk dat mensen doen voor diverse organisaties. In totaal zijn in 2012/2021 gegevens beschikbaar van meer dan 75 duizend personen van 15 jaar of ouder. Daarnaast is in 2020 in de gemeente Heerlen een apart onderzoek uitgevoerd, waar 1103 15-plussers aan hebben meegewerkt. De gegevens zijn verzameld door het toepassen van een zogenoemd sequentieel mixed-mode design: de personen die in de steekproef terecht komen worden verzocht om de vragenlijst via internet te beantwoorden, en na twee herhaalverzoeken worden ze telefonisch of via een bezoek aan-huis door interviewers benaderd.

Er is aan de respondenten gevraagd of zij in de 12 maanden voorafgaand aan de enquête vrijwilligerswerk hebben gedaan voor bepaalde organisaties of verenigingen. Daarbij werden 13 typen organisaties of verenigingen onderscheiden.
De vraag luidde als volgt: “De volgende vragen gaan over vrijwilligerswerk. Sommige mensen doen vrijwilligerswerk voor organisaties of verenigingen. Het kan daarbij gaan om bestuurlijk werk of andere activiteiten. Kunt u bij de volgende organisaties en verenigingen steeds aangeven of u daarvoor in de afgelopen 12 maanden als vrijwilliger bepaald soort werk heeft gedaan? Heeft u in de afgelopen 12 maanden wel eens vrijwilligerswerk gedaan:

in het jeugd- en buurthuiswerk of als leider van scouting,
op school, zoals bijvoorbeeld hulp op school, de oudercommissie, schoolbestuur, werken in de bibliotheek of als leesouder,
in de verzorging of verpleging, zoals bijvoorbeeld bejaardenzorg, kinderopvang, kruiswerk, zieken bezoeken, collecteren voor gezondheidsorganisaties, welfarewerk in het ziekenhuis of assisteren bij stervensbegeleiding,
voor een sportvereniging, in het bestuur of bijvoorbeeld werken in de kantine, organisatie, trainen of zaalbeheer,
voor culturele verenigingen, zoals bijvoorbeeld een muziek- of toneelvereniging of een tekenclub,
voor hobby- of gezelligheidsverenigingen,
voor de kerk, moskee of levensbeschouwing, zoals bijvoorbeeld de kerkenraad, parochieraad, moskeevereniging, huisbezoek, of het rondbrengen van blaadjes,
voor de vakbond of bedrijfsorganisatie, zoals bijvoorbeeld de ondernemingsraad of personeelsvereniging,
voor een politieke partij of actiegroep,
op het gebied van sociale hulpverlening, rechtshulp, reclassering of slachtofferhulp,
op het gebied van wonen, woonomstandigheden of huurdersbelangen,
ten behoeve van de wijk of de buurt of
voor organisaties op een ander gebied?”.

Daarnaast is voor elke organisatie waarvoor vrijwilligerswerk werd gedaan een aantal vervolgvragen gesteld: er is gevraagd naar het aantal verschillende organisaties binnen de desbetreffende soort organisatie (“Was dat voor één of meer organisaties op het gebied van …..?”), hoeveelheid tijd er aan vrijwilligerswerk besteed wordt (“Kunt u aangeven hoeveel tijd u ongeveer besteed heeft aan vrijwilligerswerk voor deze organisatie in de afgelopen 12 maanden? U kunt een schatting geven van het gemiddeld aantal uren per week of van het totaal aantal uren per jaar.”). Ook is gevraagd of mensen de afgelopen 4 weken vrijwilligerswerk hebben gedaan voor een organisatie (“Heeft u in de afgelopen vier weken vrijwilligerswerk gedaan voor deze organisatie?”).
In 2022 is de vragenlijst aangepast, mede vanwege het herontwerp van het onderzoek Sociale samenhang en Welzijn (SSW) waarbij de vragenlijst ook geschikt was om via de smartphone af te nemen. Bij dit herontwerp zijn ook de vragen naar vrijwilligerswerk deels aangepast. Twee soorten vrijwilligerswerk zijn vervangen door twee andere. En tevens zijn diverse voorbeelden veranderd.

Jeugd- of buurthuiswerk, zoals scouting
School, zoals oudercommissie, bestuur, leesouder of hulp op school
Verzorging of gezondheidszorg, zoals ouderenzorg, kinderopvang of hulp in ziekenhuis of hospice
Een sportvereniging, zoals trainer, kantinedienst, zaalbeheer of bestuur
Kunst of cultuur, zoals een muziek- of toneelvereniging, bibliotheek of museum
Een hobby- of gezelligheidsvereniging
Een religieuze of levensbeschouwelijke groepering, zoals activiteiten voor een kerk of moskee
Een politieke partij of actiegroep of voor een vakbond of bedrijfsorganisatie
Sociale hulpverlening, voedselbank, rechtshulp of slachtofferhulp
De wijk of de buurt
Milieu, natuurbehoud of dierenbescherming
Vluchtelingenwerk, mensenrechten of ontwikkelingssamenwerking
Een andere vereniging of organisatie