Monitor fosfaat- en stikstofexcretie in dierlijke mest, eerste kwartaal 2021

2.1 Fosfaat- en stikstofexcretie met rundveestapel op peildata I&R

Na afloop van elk kwartaal (april, juli, oktober, december) wordt op basis van beschikbaar gekomen nieuwe en actuele gegevens een berekening opgesteld van de totale fosfaat- en stikstofexcretie van de Nederlandse veestapel. De methodiek sluit aan bij de geharmoniseerde rekenmethodiek die door het CBS wordt toegepast (WUM, 2010; CBS, 2020). De berekeningen vormen een momentopname waarbij de omvang van de rundveestapel is gebaseerd op het aantal dieren in het I&R-register na afloop van ieder kwartaal. De omvang van de rundveestapel in de eerste kwartaalrapportage van 2021 is gebaseerd op het aantal runderen in het I&R-register met de stand op 1 april 2021. Voor de overige diercategorieën zijn de aantallen in de rapportages afhankelijk van de beschikbaarheid van cijfers uit de Landbouwtelling.

In de kwartaalrapportages wordt steeds gebruik gemaakt van de meest recente gegevens over de omvang van de veestapel, de melkproductie per koe en van gegevens over de beschikbaarheid en de samenstelling van krachtvoer en ruwvoer.

In deze kwartaalrapportage is de berekening gegeven van de fosfaat- en stikstofexcretie van de Nederlandse veestapel naar de situatie op 1 april 2021. Hierin zijn de volgende gegevens verwerkt:

Veestapel:

• Rundvee: I&R-gegevens per 1 april 2021 (RVO);
• Varkens, schapen, geiten, paarden, pony’s, pluimvee en konijnen: definitieve cijfers van de Landbouwtelling op de peildatum 1 april 2020, exclusief bijtellingen voor leegstand van stallen op de peildatum¹⁾. Bij de omvang van de veestapels is het aantal dieren op de peildatum van belang; bijtellingen voor leegstand zouden leiden tot overschatting van het gemiddeld aantal aanwezige dieren.
• Pelsdieren: In 2021 zijn er geen pelsdieren meer in Nederland.

Voerverbruik en voersamenstelling:

• Krachtvoer voor rundvee: Het P-gehalte en het N-gehalte van het mengvoer voor melkvee lagen in het eerste kwartaal van 2021 respectievelijk 2,8 procent en 1,9 procent hoger dan in het eerste kwartaal van 2020 (Nevedi). De cijfers zijn verwerkt in een voortschrijdend jaargemiddelde (tweede kwartaal 2020 tot en met eerste kwartaal 2021). Vergeleken met een jaar eerder is het voortschrijdend jaargemiddelde P-gehalte van het mengvoer voor melkvee met 3,4 procent toegenomen en het N-gehalte met 1,3 procent. Voor vleesvee zijn de N- en P-gehalten van het mengvoer van 2020 gebruikt (RVO);
• Ruwvoersamenstelling: de samenstelling van graskuil, snijmaïskuil en vers gras in het oogstseizoen 2020 is gebaseerd op cijfers van Eurofins Agro. Voor de nog onbekende samenstelling van graskuil, snijmaïskuil en vers gras in 2021 is het gemiddelde van de laatste vijf jaren aangehouden (Eurofins Agro 2016-2020), waarbij de jaren met de hoogste en de laagste waarde buiten beschouwing blijven;
• Het verbruik van graskuil en hooi is gebaseerd op het gemiddelde verbruik in de laatste vijf jaren waarvan definitieve cijfers bekend zijn (2015-2019; CBS en KLW) waarbij de jaren met de hoogste en de laagste waarde buiten beschouwing blijven;
• Het verbruik van snijmaïs is geschat door de opbrengst per hectare in de laatste vijf jaar (2015-2019) te middelen waarbij de jaren met de hoogste en de laagste waarde buiten beschouwing blijven. Deze gemiddelde opbrengst per hectare is vermenigvuldigd met het maïsareaal in 2020 als indicatie voor de beschikbaarheid van snijmaïs in 2021. Het maïsareaal in 2020 is met 5 procent toegenomen ten opzichte van 2019. De maïsopbrengsten per hectare zijn gebaseerd op cijfers uit het Bedrijveninformatienet (BIN) van Wageningen Economic Research.

Overige uitgangspunten:

• Het P-gehalte van melk is gebaseerd op de samenstelling in 2019 (0,987 gram P/kg) van wekelijkse mengmonsters (referentiemelk; Qlip). De mineralengehalten van dieren en dierlijke producten zijn niet gewijzigd ten opzichte van de vorige rapportage;
• De melkproductie per koe is berekend als voortschrijdend jaargemiddelde tot en met maart 2021 (RVO) en bedraagt nu 8920 kg melk per koe, een geringe afname met 0,3 procent ten opzichte van een kwartaal eerder;
• Voor de berekening van de mineralenuitscheiding van varkens, pluimvee, paarden, pony’s en konijnen zijn de voorlopige excretiefactoren van 2020 toegepast.

In Tabel 2.1 is de omvang van de veestapel weergegeven.

2.2 Fosfaat- en stikstofexcretie in 2020 met gemiddeld aantal dieren

Na afloop van elk kalenderjaar berekent het CBS achtereenvolgens voorlopige en definitieve cijfers over de fosfaat- en stikstofexcretie van de veestapel. De definitieve cijfers gaan daarbij uit van de excretiefactoren per dier die zijn vastgesteld door de Werkgroep Uniformering berekening Mest- en mineralencijfers (WUM) en het aantal dieren in de Landbouwtelling. Aangenomen wordt dat het aantal dieren in de Landbouwtelling overeenkomt met het gemiddeld aantal aanwezige dieren in het afgelopen jaar, behalve in jaren met uitbraken van dierziekten of andere bijzondere omstandigheden. Uit de kwartaalcijfers van het I&R-register blijkt dat er gemiddeld minder vleeskalveren aanwezig waren dan op de peildatum van de Landbouwtelling. In de voorlopige cijfers over de fosfaat- en stikstofexcretie in 2020 is hiermee rekening gehouden door het aantal vleeskalveren aan te passen. Het is op dit moment nog niet bekend of er bij de vaststelling van de definitieve cijfers over 2020 voor sommige diercategorieën afgeweken zal worden van het aantal dieren in de Landbouwtelling. In Tabel 2.5 zijn de voorlopige cijfers van 2020 weergegeven.