Wat zijn zzp’ers?

De zzp’er, voluit de zelfstandige zonder personeel, is volgens de CBS-definitie:

Een persoon die arbeid verricht voor eigen rekening of risico

• in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer), of
• als directeur-grootaandeelhouder (dga), of
• als overige zelfstandige (bijvoorbeeld in een zelfstandig uitgeoefend beroep), én
• die daarbij geen personeel in dienst heeft.

De zzp’er maakt onderdeel uit van de zelfstandigen. De overgrote meerderheid van de zelfstandigen zijn zzp’ers. Tot het totaal van zelfstandigen worden naast de zzp’er ook de zelfstandige met personeel (zmp’er) en het meewerkend gezinslid gerekend.

Bij zzp’ers worden vaak twee groepen onderscheiden:

1. De zzp-producten.
   Dit is de klassieke zzp’er, zoals de slager of de kruidenier, die altijd al ondernemer zonder personeel was.
2. De zzp-eigen arbeid.
   Dit is de (nieuwe) groep zzp’ers die arbeid of diensten aanbieden die veelal ook door een werknemer in loondienst gedaan zouden kunnen worden.

Het CBS beschikt over verschillende databronnen waarmee gegevens over zelfstandigen en ook zzp’ers samengesteld worden. In onderstaand schema is visueel weergegeven hoe gegevens over zelfstandigen en zzp’ers zijn samengesteld en welke bronnen over welke groepen gegevens maken.

Hieruit blijkt dat er twee bronnen zijn waarmee gegevens over de totale populatie zzp’ers gemaakt kunnen worden, namelijk de Enquête beroepsbevolking (EBB) en het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek (IIV). Op basis van de EBB wordt op kwartaal- en jaarbasis over het algemeen gepubliceerd over de zzp’er, te weten alle personen in de werkzame beroepsbevolking waarvoor de zzp-baan de hoofdbaan is (de baan met de meeste uren).

Daarnaast wordt er gepubliceerd over personen die een eventuele tweede baan als zzp’er hebben. Op basis van IIV worden in de regel jaarcijfers gepubliceerd over zzp’ers, waarbij het gaat om degenen waarvoor het zzp-inkomen het hoofdinkomen is. Daarnaast wordt er gepubliceerd over personen die een inkomen als zzp’er hebben, ongeacht of dit hoofd- of neveninkomen is.

De EBB-gegevens zijn het meest actueel. Deze zijn gebaseerd op enquêtegegevens en komen standaard zes weken na afloop van een kwartaal beschikbaar. De IIV-gegevens zijn gebaseerd op integrale aangiftegegevens van de Belastingdienst. Zelfstandigen mogen uitstel aanvragen voor deze aangifte en betaling van de belastingaanslag. Deze gegevens komen daarom met vertraging beschikbaar. De overige bronnen bevatten gegevens over deelpopulaties van de zzp’ers.