Milieu

Schone lucht, schoon drink- en oppervlaktewater, voldoende (gezonde) natuur en biodiversiteit, en een niet-vervuilde bodem zijn essentiële aspecten van een gezonde leefomgeving. Een gezonde en schone leefomgeving is intrinsiek van belang voor brede welvaart en heeft ook invloed op fysieke en psychische gezondheid.
  • Het aandeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN)-areaal in het totale landoppervlak stijgt niet langer. Van de afgesproken 80 000 hectare zijn 48 511 hectare gerealiseerd (2022).
  • De luchtkwaliteit verbetert door een daling van de stedelijke achtergrondconcentratie van fijnstof en van de emissies van verzurende stoffen (zwaveloxide, stikstofoxide en ammonia).
  • In vergelijking met andere EU-landen heeft een groot deel van de huishoudens hinder van geluidsoverlast door buren en verkeer. De overlast neemt bovendien trendmatig toe.
  • Het percentage van de bevolking dat kampt met vuil en verontreiniging of andere milieuproblemen in de naaste omgeving is licht toegenomen (naar 14,5 procent). 

Brede welvaart 'hier en nu'

Milieu

20,9%
van het totale landoppervlak in 2022
Beheerde landnatuur in Natuurnetwerk Nederland
70,5%
heeft de kwalificatie 'uitstekend' in 2023
15e
van 25
in EU
in 2022
Kwaliteit van zwemwater binnenwateren
64,4%
van de landnatuur kampt met stikstofoverschrijding grens in 2021
Stikstofdepositie en landnatuur
9,4
microgram PM2,5 per m3 in 2022
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
8e
van 26
in EU
in 2019
Stedelijke blootstelling aan fijnstof (PM2,5)
14,5%
van de bevolking van 16+ ervaart problemen in 2023
18e
van 26
in EU
in 2020
Milieuproblemen
Brede welvaart 'hier en nu'
Categorie Indicator Waarde Trend Positie in EU Positie op EU-ranglijst
MilieuBeheerde landnatuur in Natuurnetwerk Nederland20,9% van het totale landoppervlak in 2022
MilieuKwaliteit van zwemwater binnenwateren70,5% heeft de kwalificatie 'uitstekend' in 202315e van 25 in 2022midden van de ranglijst
MilieuStikstofdepositie en landnatuur64,4% van de landnatuur kampt met stikstofoverschrijding grens in 2021
MilieuStedelijke blootstelling aan fijnstof (PM2,5)9,4 microgram PM2,5 per m3 in 2022dalend (stijging brede welvaart)8e van 26 in 2019midden van de ranglijst
MilieuMilieuproblemen14,5% van de bevolking van 16+ ervaart problemen in 202318e van 26 in 2020midden van de ranglijst

Uitleg dashboard, kleuren en noten

In 2022 besloeg het beheerde NNN-areaal 20,9 procent van het landoppervlak. De afspraak tussen Rijk en provincies is om in de periode van 2011 tot eind 2027 minimaal 80 000 hectare nieuwe natuur ingericht te hebben om de condities voor (kwetsbare) flora en fauna verder te verbeteren. Tot en met 2022 is van deze opgave 48 511 hectare gerealiseerd. Om de geplande uitbreiding te realiseren resteert de komende jaren dus nog een forse inspanning.

Stikstofdepositie legt een druk op de natuur. Kwetsbare plantensoorten verdwijnen wanneer de stikstofdepositie het kritische niveau voor deze planten overschrijdt. Hoe hoger de overschrijding en hoe langer deze duurt, hoe groter de effecten, ook op de fauna in het leefgebied. Vooral voedselarme ecosystemen zijn gevoelig voor milieudruk door stikstofemissies. Bij bijna twee derde van het areaal is in 2021 de kritische depositiewaarde overschreden. De zwemwaterkwaliteit van binnenwateren in Nederland is tamelijk goed: 70,5 procent had in 2023 de kwalificatie ‘uitstekend’. Verder kampte 14,5 procent van de bevolking met vuil en verontreiniging, of andere milieuproblemen, in de naaste omgeving.

Bij dit thema binnen brede welvaart ‘hier en nu’ zijn de trends overwegend stabiel. Alleen de (afnemende) stedelijke blootstelling aan het fijnste fijnstof (PM2,5) ontwikkelt zich gunstig voor brede welvaart. Bij dit vrij neutrale beeld van de trends bij het thema milieu in het ‘hier en nu’ past de kanttekening dat het beeld vanuit het ‘later’-perspectief van brede welvaart duidelijk minder florissant is. Indicatoren die zijn gerelateerd aan het milieu in het dashboard bij het thema Natuurlijk kapitaal (brede welvaart ‘later’) wijzen nadrukkelijk op een afname van de brede welvaart, net als de biodiversiteitsindicatoren in het dashboard van SDG 15 Leven op het land. SDG 11.2 Leefomgeving laat verder nog zien dat de luchtkwaliteit vooruitgaat, maar ook dat in vergelijking met andere EU-landen een groot deel van de huishoudens hinder ondervindt van geluidsoverlast door buren en verkeer. Die overlast neemt bovendien trendmatig toe.