Gezondheid
- Overgewicht bij volwassenen stijgt niet langer trendmatig. Ongeveer de helft van de volwassenen is te zwaar en dat is laag vergeleken met andere landen in de EU.
- Het percentage van de bevolking dat ernstige beperkingen ervaart bij activiteiten die mensen gewoonlijk doen is relatief laag en neemt af. In 2023 ging het om 4,9 procent van de bevolking van 16 jaar en ouder.
- Het percentage mensen dat kampt met ernstige langdurige beperkingen door gezondheidsproblemen neemt af, maar een steeds groter percentage heeft psychische klachten.
- Gezond gedrag neemt toe. Het percentage mensen dat tabaksproducten rookt daalt. Alcoholgebruik en roken zijn in Nederland lager dan in de meeste andere EU-landen.
Gezondheid
in EU
in 2021
in EU
in 2021
in EU
in 2019
| Categorie | Indicator | Waarde | Trend | Positie in EU | Positie op EU-ranglijst |
|---|---|---|---|---|---|
| Gezondheid | Gezonde levensverwachting mannen A) | 64,1 jaren bij geboorte in 2023 | 17e van 27 in 2021 | midden van de ranglijst | |
| Gezondheid | Gezonde levensverwachting vrouwen A) | 62,4 jaren bij geboorte in 2023 | 20e van 27 in 2021 | midden van de ranglijst | |
| Gezondheid | Overgewicht bij volwassenen | 50,0% van de bevolking van 18+ heeft overgewicht in 2023 | 5e van 26 in 2019 | bovenste kwart van de ranglijst |
Uitleg dashboard, kleuren en noten
De levensverwachting neemt doorgaans ieder jaar wat toe, maar tijdens het begin van de coronapandemie daalde deze licht. Sinds 2022 stijgt de levensverwachting weer, waardoor deze nu vrijwel op het niveau van 2018 ligt. In deze monitor wordt echter de gezonde levensverwachting gebruikt. Deze voegt nog een kwalitatief element toe aan de ‘gewone’ levensverwachting, en wordt berekend door gegevens over gezondheid te combineren met de gegevens over sterfte. Het resultaat is de levensverwachting in als goed of zeer goed ervaren gezondheid. Deze is voor vrouwen lager dan voor mannen (62,4 tegen 64,1 jaar), terwijl het bij de ‘gewone’ levensverwachting juist andersom is. Deze is voor vrouwen 83,3 jaar en voor mannen 80,3 jaar. Vrouwen leven gemiddeld dus langer, maar brengen een groter deel van hun leven door in minder goede gezondheid. De cijfers voor de internationale vergelijking in de monitor zijn gebaseerd op een iets andere definitie van de gezonde levensverwachting dan de cijfers voor de trend in Nederland: bij de internationale vergelijking gaat het om de ‘levensverwachting zonder beperkingen’.
Overgewicht is een belangrijke indicator voor de leefstijl van mensen. In 2023 had de helft van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder een Body Mass Index van 25,0 of meer, en wordt daarmee beschouwd als te zwaar. De voorheen stijgende trend is omgeslagen naar een stabiele. SDG 3 Goede gezondheid en welzijn laat zien dat overgewicht al op jonge leeftijd voorkomt. In 2023 was 12,7 procent van de 4 tot 18-jarigen te zwaar. Ook bij deze leeftijdsgroep is de middellangetermijntrend stabiel. Verder kijkend naar de dashboards bij SDG 3, lijken Nederlanders wel een gezondere leefstijl te hebben dan veel inwoners van andere EU-landen. Het percentage rokers van tabaksproducten is relatief laag en het alcoholgebruik relatief bescheiden. Het percentage tabaksrokers daalt bovendien trendmatig. Het dashboard bij SDG 2 Geen honger bevat enkele indicatoren met betrekking tot verantwoorde en gezonde voeding.
Ruim driekwart (77,5 procent) van de bevolking beoordeelde in 2023 de eigen gezondheid als ‘goed’ of ‘zeer goed’. Dit aandeel is duidelijk lager dan in 2020 en 2021 en ook laag in vergelijking met de jaren dáárvoor. In de coronajaren 2020 en 2021 was juist een opvallend groot deel van de Nederlanders positief over de eigen gezondheid. Een deel van de bevolking (4,9 procent in 2023) kampt als gevolg van gezondheidsproblemen met ernstige beperkingen bij het dagelijks functioneren. De dalende middellangetermijntrend wijst wel op verbetering. Naast de fysieke conditie is ook de psychische gesteldheid van de bevolking belangrijk voor brede welvaart. De groep die een score van 60 of meer behaalt op de Mental Health Index wordt gezien als ‘zonder psychische klachten’. De overgrote meerderheid van de bevolking valt in deze categorie, maar de omvang van de groep wordt wel gestaag kleiner (rode trend). Met name in 2021, het tweede jaar van de coronapandemie, nam de groep zonder psychische klachten sterk af (met 3,2 procentpunt, naar 84,9 procent). In 2023 was dit percentage weer hoger: 86,3 procent.
De kwaliteit van het zorgstelsel wordt in SDG 3 onder meer afgemeten aan het aantal gewerkte uren en de vaccinatiegraad. In de zorg is in 2023 gemiddeld 106 uur gewerkt per inwoner en de trend is stijgend. Dit vergroot de middelen en mogelijkheden voor inwoners die zorg nodig hebben. De gemiddelde verpleegduur van klinische opnamen bleef in 2022 beperkt tot 5,2 dagen, waarmee in de EU alleen in Bulgarije de ligduur nog korter is. Zorgaanbieders en zorgverzekeraars hebben samen afspraken gemaakt over maximaal aanvaardbare wachttijden in de zorg, Treeknormen genoemd. De wachttijden bij de polikliniek voor specialistische zorg polikliniek waren in 2023 in 47,5 procent van de gevallen langer dan deze norm (van vier weken). De wachttijden lopen op, de trend is stijgend.
De vaccinatiegraad voor mazelen is een indicator voor het gebruik van het zorgaanbod. In 2023 had 89,4 procent van de kinderen die zijn geboren in 2020 de BMR-vaccinatie gehad. Voor het eerst in jaren lijkt de vaccinatiegraad daarmee net onder de 90 procent te liggen, en daarmee duidelijk onder de WHO-norm van 95 procent. Deze grens is minimaal nodig om mazelen uit te kunnen bannen. Bij deze indicator wordt echter geen trend meer berekend. Vanaf 1 januari 2022 wordt namelijk aan ouders toestemming gevraagd voor de uitwisseling van vaccinatiegegevens, wat vermoedelijk zorgt voor onderschatting van de daadwerkelijke deelname.