‘Ik kon zowel bij het CBS als TNO terecht voor mijn onderzoek naar diabetes type 2’

Simone, stagiair bij het CBS
Delft, Zuid-Holland, Nederland - 14 01 2025: Portret van Simone, stagiair bij het CBS.
© Sjoerd van der Hucht
‘In samenwerking met het CBS en TNO onderzocht ik tijdens mijn master aan de Universiteit Leiden de verbanden tussen diabetes type 2 enerzijds en sociale netwerken, levensstijl, sociaaleconomische status en leefomgeving anderzijds. Onlangs rondde ik mijn onderzoek af.’
‘Dit is geen nieuw onderwerp. Al in 2006 werden er Kamervragen gesteld over de voorspelde toename van diabetes type 2. In 2018 lag er een Preventieakkoord, maar daar is nog niet veel mee gedaan. Dat vind ik erg jammer. Diabetes type 2 kan namelijk, net zoals veel andere chronische ziektes, voorkomen worden door een gezonde leefstijl. Op dit moment is het vooruitzicht dat één op de drie mensen die nu 45 jaar of ouder zijn deze vorm van diabetes zal krijgen. Dat kan voorkomen worden.’

Preventieve gezondheidszorg

‘Mijn interesse in de preventieve gezondheidszorg begon al tijdens mijn bacheloropleiding Nanobiology in Delft. Tijdens een minor in München volgde ik met veel interesse vakken over voeding, pathologie en gezondheidsgedrag. Voor mijn masterscriptie Computer Science wilde ik die interesse graag combineren met data-onderzoek. Zo kwam ik bij TNO terecht. TNO doet veel onderzoek naar preventieve gezondheidszorg, dus ik hoopte dat ik daarbij kon aanhaken. Ik had geluk. Op het moment dat ik mijn verzoek naar TNO stuurde, hadden het CBS en TNO net besloten meer te gaan samenwerken op het gebied van gezondheid. Mijn onderzoek sloot daar door de combinatie met data eigenlijk perfect bij aan.’

Data-onderzoek

‘Ik kon zowel bij het CBS als TNO aan de slag als stagiaire. Ik kreeg de mogelijkheid mijn onderzoek bij beide organisaties uit te voeren en liep ook mee bij andere onderzoeksgroepen van het CBS en TNO. Dat was een enorme luxe. Als ik ergens tegenaan liep in het data-onderzoek kon ik bij een CBS-collega terecht. Voor vragen over het medische deel van mijn thesis raadpleegde ik dan weer een onderzoeker van TNO.’

Overeenkomsten

‘Voor mijn thesis analyseerde ik CBS-data van 290.000 mensen boven de leeftijd van 40 jaar die in 2016 meededen aan de Gezondheidsmonitor. Ik keek naar mensen die op dat moment medicatie voorgeschreven kregen voor diabetes type 2. Ik wilde weten hoe hun sociale netwerken er uitzagen. Iets wat ik overigens alleen kon onderzoeken dankzij de unieke dataset van het CBS over persoonsnetwerken. Maar ik was ook benieuwd naar de eetgelegenheden die deze personen in de buurt hadden en of ze dichtbij beweegvoorzieningen, zoals parken en sportverenigingen, woonden. Vervolgens bekeek ik of er op deze vlakken overeenkomsten waren tussen mensen die diabetesmedicatie gebruikten.’

Verrassende uitkomst

‘Een uitkomst die ik niet had verwacht, was de correlatie tussen colleganetwerken, groepen mensen die op dezelfde plek werken en vaak in dezelfde gemeente wonen, en diabetes hebben. Uit de data bleek dat mensen die medicatie slikken voor diabetes type 2 vaak collega’s hebben die dat ook doen. Dit geldt wel alleen voor collega’s van hetzelfde geslacht. Tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers onderling is deze relatie niet terug te zien. Mogelijke verklaringen voor dit verband zijn sociale beïnvloeding en overeenkomstige achterliggende persoonskenmerken. Directe collega’s hebben vaak een vergelijkbare achtergrond wat betreft opleiding en sociaaleconomische status. Daarnaast is het aannemelijk dat mensen die dagelijks veel tijd met elkaar doorbrengen en op elkaar lijken qua achtergronden, gebruiken van elkaar overnemen. Een vergelijkbare clustering is eerder ook gevonden bij onderzoek naar andere leefstijlziektes, zoals obesitas.’