Hoeveel bezoekers zijn er op Koningsdag in Amsterdam?

Koningsdag is één van de belangrijkste nationale feestdagen in Nederland. Overal in het land worden Koningsdagactiviteiten georganiseerd, zoals vrijmarkten, festivals en Koningsnachtfeesten. Ook in onze hoofdstad wordt Koningsdag groots gevierd. Om Koningsdag en alle daarmee verband houdende activiteiten veilig en prettig te laten verlopen voor de deelnemers, is een goede afstemming met hulpdiensten, gemeente, vervoerders en lokale organisatoren cruciaal.

Nieuwe databronnen

In het kader van het onderzoek naar nieuwe databronnen voor officiële statistieken heeft het CBS geanalyseerd hoe het verloop van deze dag, qua bezoekersaantallen en herkomst van bezoekers, met behulp van geanonimiseerde mobiele telefoongegevens in beeld kan worden gebracht. Deze analyse kan bestuurders niet alleen nieuwe inzichten geven over het verloop van een dergelijke dag, maar ook hoe middelen efficiënt ingezet kunnen worden voor een goed verloop van Koningsdag.

Telefoondata

Voor deze analyse is gebruik gemaakt van een dataset van Mezuro. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het verwerken en analyseren van grote hoeveelheden telefoondata, die afkomstig zijn van het mobiele netwerk van Vodafone. Deze data worden vervolgens door Mezuro omgevormd tot maatschappelijk waardevolle informatie over de mobiliteit van (groepen) mensen. Het CBS werkt nauw samen met Mezuro om deze geanonimiseerde telefoondata te vertalen naar officiële statistieken. Zodra mobiele telefoons bellen, SMS'en of data verzenden, wordt een signaal via zendmasten doorgestuurd naar een centrale computer. Mezuro gebruikt deze signalen om vast te stellen waar deze mobiele telefoons zich bevinden. Uiteraard zijn deze signalen anoniem en ontdaan van iedere verwijzing naar individuen. Dit brengt de beperking met zich mee  dat aan deze tellingen niet gezien kan worden wat deze bezoekers doen, dus of deze forenzen zijn of voor het koningsfeest komen. Bezoekers zijn daarmee in dit artikel geanonimiseerde personen die aanwezig zijn op een bepaald moment, maar op een andere locatie wonen.

Bezoekersaantallen

Als case study is een analyse gemaakt van de bezoekersaantallen in zowel Amsterdam-Centrum als in de gehele gemeente Amsterdam. Hierbij zijn de bezoekersaantallen op Koningsdag 2018 vergeleken met die van drie andere dagen in april. Het weer is ook van invloed op de bezoekersaantallen op een dag. Gekozen is daarom voor een vergelijking van dagen met soortgelijk weer. De dagen die als onderdeel van deze case study vergeleken worden, zijn: 

• Zondag 8 april 2018: dit is een willekeurige zondag met vergelijkbaar weer als op Koningsdag;
• Vrijdag 13 april 2018: dit is een normale werkdag met vergelijkbaar weer als op Koningsdag;
• Donderdag 26 april 2018: dit is de werkdag voor Koningsdag, met op die dag dus ook deels de Koningsnacht;
• Vrijdag 27 april 2018: dit is Koningsdag.

Koningsdag wordt in verschillende delen van de gemeente Amsterdam gevierd. In de volgende grafieken wordt weergegeven hoe de verdeling van de bezoekersaantallen over de dag is op Koningsdag en op de drie gekozen referentiedagen. Daarnaast wordt inzichtelijk gemaakt of iemand een bewoner of bezoeker is. Voor alle grafieken geldt het volgende: op de horizontale as worden de uren van de dag weergegeven en op de verticale as worden de absolute aantallen mensen.

Figuur 1

Figuur 2

In figuur 1 zijn alle aanwezigen (zowel bezoekers als bewoners) in de gemeente Amsterdam op Koningsdag weergegeven en in figuur 2 is Amsterdam Centrum weergegeven. Koningsdag trekt dus veel bezoekers naar de gemeente Amsterdam en in het bijzonder naar Amsterdam-Centrum. Het drukste moment van de dag ligt tussen 15:00 en 16:00 uur. Er zijn op dat moment 1,1 miljoen mensen in de gemeente Amsterdam aanwezig (zie figuur 1). Hiervan zijn er 319 duizend bezoeker, en dus afkomstig van buiten Amsterdam. Daarnaast zijn 769 duizend bewoners van Amsterdam aanwezig. In Amsterdam-Centrum zijn er rond die piek 308 duizend mensen aanwezig zijn (zie figuur 2).

Figuur 3

In figuur 3 zijn de bezoekersaantallen van Koningsdag in Amsterdam-Centrum met de drie andere referentiedagen vergeleken. De (werk)dag voor Koningsdag trekt vanaf 20:00 uur veel bezoekers naar Amsterdam-Centrum. We zien in figuur 3 zo’n 75 duizend meer bezoekers in het centrum dan op een doordeweekse werkdag (de donkerblauwe lijn). Het lijkt erop dat deze bezoekers ‘s nachts blijven feesten tijdens de Koningsfeesten. Echter, het aantal mensen zakt rond 4:00 – 6:00 's nachts weer naar ‘normale’ aantallen (de oranje lijn), het grootste deel van de bezoekers blijft dus uiteindelijk niet in Amsterdam-Centrum. Maar blijven ze wellicht wel in groot Amsterdam gedurende de nachtelijke uren?

Figuur 4

Figuur 4 is een vergelijking van Koningsdag met de drie andere referentiedagen, maar nu voor de gemeente Amsterdam (in tegenstelling tot Amsterdam Centrum, in figuur 3). Vergeleken met een ‘normale’ zondag (de lichtblauwe lijn), trekt Koningsdag (de groene lijn) structureel zo’n 40 duizend meer bezoekers aan gedurende de nachtelijke uren. In figuur 4 is ook te zien dat de totale bezoekersaantallen in de gemeente Amsterdam op Koningsdag redelijk vergelijkbaar zijn met de bezoekersaantallen op een gewone werkdag, maar dat deze in de tijd anders gespreid zijn. Opgemerkt dient te worden dat in deze analyse iedereen geteld wordt en geen onderscheid gemaakt tussen groepen zoals forenzen, studenten die na het weekend de stad verlaten of koningsdagvierders. Dit is belangrijk omdat bezoekers voor koningsdag heel andere gedraging hebben dan forenzen op een normale werkdag.
Bezoekers die koningsdag vieren bevinden zich meestal in de openbare ruimte wat een heel ander druktebeeld geeft in de stad dan op een normale werkdag waarbij forenzen naar hun werk gaan en kinderen naar school. Met dergelijke grote aantallen bezoekers in de openbare ruimte blijft het een grote uitdaging voor hulpdiensten, gemeente, vervoerders en lokale organisatoren om dit feest goed te laten verlopen.