Bewegingen meten met anonieme telefoondata

Dit artikel is gepubliceerd op 12 december 2018.

Grote steden in Nederland hebben regelmatig problemen met plots toenemende drukte in de stad. Dit heeft gevolgen voor zaken als mobiliteit, veiligheid, rampenbestrijding en toerisme. Om deze zaken goed te kunnen organiseren, hebben beleidsmakers behoefte aan meer gedetailleerde informatie over hoeveel mensen zich op een bepaalde locatie bevinden. Bovendien willen beleidsmakers sneller over deze informatie kunnen beschikken. Nieuw onderzoek van het Center for Big Data Statistics (CBDS) van het CBS biedt uitkomst. Uit eerder onderzoek van het CBS is gebleken dat anonieme mobiele telefoondata een veelbelovende bron zijn om te kunnen bepalen hoeveel mensen zich overdag op een bepaalde locatie bevinden. Wat deze bron uniek maakt, is dat het aantal personen gedurende het hele jaar geschat kan worden, ook in kleine gebieden. Het levert snel gedetailleerde, maar anonieme, informatie op, waarmee onderzoekers de dynamiek van de bevolking van uur tot uur kunnen waarnemen.

Grote datasets

Voor de resultaten van dit artikel heeft het CBS gebruik gemaakt van geanonimiseerde antennegegevens van T-Mobile. Het gaat om zeer grote datasets. Een mobiele telefoon maakt namelijk heel vaak per uur verbinding met verschillende antennes. Dit kan oplopen tot wel 600 keer per dag en ieder moment van de dag zijn miljoenen telefoons tegelijk op het netwerk van T-Mobile actief. Binnen één dag komen daarom miljarden antenneverbindingen in de datacentra binnen. De gegevens worden daarna verwerkt tot statistische informatie.

Dagelijks wordt er in Nederland gemiddeld 532 miljoen kilometer afgelegd, waarbij de gemiddelde tijdsbesteding in het verkeer 58 minuten is. Op basis van registerdata, zoals de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens, is het mogelijk om statistieken te maken over de woonplaats van mensen. Het is echter nauwelijks bekend waar personen gedurende de uren van de dag verblijven en wat de dynamiek van de bevolking is gedurende de dag of binnen een periode van een maand. Dit inzicht is echter wel belangrijk voor cijfers op het gebied van mobiliteit, veiligheid, rampenbestrijdingen en toerisme. Op deze gebieden is een grote behoefte aan snel beschikbare en meer gedetailleerde cijfers over waar mensen zich bevinden.

Methode

De methode is tot stand gekomen in een nauwe samenwerking tussen CBS en T-Mobile. Deze samenwerking is december 2019 beëindigd. Om tot de tellingen te komen doorlopen we een aantal stappen waarbij de data al bij de bron (T-Mobile) volledig anoniem gemaakt. De methodebeschrijving van dit onderzoek is onderaan deze pagina te vinden. Transparantie over onze methodes is van belang voor het produceren van officiële statistiek en de samenwerking met andere organisaties.

Zo is het mogelijk dat een ontwikkelde methode bijvoorbeeld uitgroeit tot een internationale standaard. Bij het verwerken van deze gegevens tot statistiek wordt de privacy gegarandeerd. Er wordt immers uitsluitend gewerkt met geanonimiseerde, geaggregeerde data. Dit betekent dat de data niet te herleiden is tot individueel niveau, het blijven geanonimiseerde datasets. Om herleiding naar personen uit te sluiten, zijn er verschillende maatregelen genomen. Zo blijven alle data bij de datacenters van T-Mobile en wordt er gekeken naar reeksen van gebeurtenissen (de activiteit) op het netwerk.

Resultaten

De bezoekerspatronen per gemeente zijn verwerkt in een dashboard. Door een locatie aan te klikken wordt voor iedere gemeente een patroon zichtbaar van personen, die de gemeente binnenkomen en van personen die de gemeente verlaten. Het patroon geeft de drukte weer van een gemeente in de tijd en kan als het ware worden beschouwd als de hartslag van de gemeente.

Interactieve kaartweergave

In sommige gevallen is het weer van invloed op de drukte in een gemeente. Daarom is in de visualisatie, links bovenaan, de weerssituatie aangegeven. Rechtsboven, in de legenda, is het mogelijk om een categorie te kiezen, bijvoorbeeld inkomende mensen of juist uitgaande mensen. Ook is het mogelijk om linksonder de kaart een animatie te starten, die inzichtelijk maakt hoe de toe- en afname van de bevolking, in de betreffende gemeente, in de loop van de tijd verloopt.

Feedback gevraagd

We zijn benieuwd naar uw mening over dit onderzoek en over mogelijke toepassingen daarvan. We staan open voor ideeën hoe vraag en aanbod van vaardigheden met nieuwe bronnen beter in beeld kan worden gebracht. Wij nodigen u uit om via het formulier onderaan deze pagina uw feedback te geven.