Betere flashraming binnenvaart dankzij sensordata

Het CBS publiceert elk kwartaal over de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Dat gebeurt aan de hand van de kwartaalrekeningen. De kwartaalrekeningen maken deel uit van de nationale rekeningen en geven een kwantitatieve beschrijving van het economische proces binnen Nederland en de economische relaties met het buitenland.

De kwartaalrekeningen meten de omvang van de economie aan de hand van het bruto binnenlands product (bbp). De eerste berekening (de flashraming) van de kwartaalrekeningen, 45 dagen na afloop van een kwartaal, wordt gepubliceerd op basis van de dan beschikbare informatie. Hiermee geeft het CBS een eerste groeicijfer van de Nederlandse economie. Na deze eerste berekening komt voortdurend meer informatie beschikbaar over de Nederlandse economie, die vervolgens wordt verwerkt in nieuwe berekeningen. De definitieve cijfers zijn tweeënhalf jaar na afloop van het verslagjaar beschikbaar.

Het CBS werkt voortdurend aan het verder verbeteren van flashramingen, onder andere door de inzet van nieuwe databronnen. In dat kader is onderzocht of gegevens van het Informatie- en Veiligheidssysteem (IVS) van Rijkswaterstaat kunnen worden ingezet voor het verbeteren van de toegevoegde waarde en productiewaarde van de Nederlandse binnenvaart.

Rijkswaterstaat

De IVS-gegevens worden automatisch verzameld bij sluizen op de Nederlandse vaarwegen, en bevatten onder andere informatie over laad- en loshavens, type vaartuig, en type lading. Het CBS gebruikt deze gegevens ook al enige jaren bij zijn statistieken over de Nederlandse binnenvaart.

Tijdens het onderzoek is een statistisch model ontwikkeld waarmee de productiewaarde en de toegevoegde waarde voor de binnenvaart worden geschat op basis van gegevens uit IVS (figuur 1). De modelwaarden zijn weergegeven in stippellijnen, de gepubliceerde CBS-cijfers in doorgetrokken lijnen.

Voor de periode tot eind 2015 (rode lijnen) zijn de flashramingen minstens tweemaal herzien. Die periode is gebruikt om de relatie tussen IVS-gegevens en definitieve cijfers te vangen in een statistisch model. Vervolgens is het model gebruikt om de definitieve cijfers te schatten op basis van IVS-gegevens voor perioden waar de definitieve cijfers nog niet beschikbaar zijn (groene lijnen). De modelgebaseerde schattingen liggen dicht bij de werkelijke definitieve waarde, en vertonen na 2015 minder ruis dan de flashraming. Daarmee lijken de IVS-gegevens effectief te kunnen worden ingezet om de flashraming voor de binnenvaart te verbeteren.

Een kanttekening bij het onderzoek is dat de rederijen die via IVS-gegevens worden waargenomen niet volledig gelijk zijn aan de populatie van Nederlandse rederijen die in de kwartaalrekeningen worden meegenomen. Daarom wordt het model nu tijdens een testperiode ingezet en vergeleken met de onafhankelijk vastgestelde flashramingen. Daarna volgt een beslissing over definitieve inzet.

Figuur 1. Definitieve raming en flashraming voor de binnenvaart (doorgetrokken lijn), en de modelmatige schattingen (stippellijn)

Vervolgonderzoek

Naast de Rijkswaterstaatgegevens voor de binnenvaart, onderzoekt het CBS ook het gebruik van andere nieuwe bronnen voor verbetering van de flashramingen. Zo worden op dit moment transactiedata van de supermarkten onderzocht voor het beter ramen van de consumptie door huishoudens in Nederland. Transactiedata bevatten de transacties en dus omzetten van de supermarkten en zijn beschikbaar op wekelijkse basis.

Eén van de grootste opgaves van de flashraming is de invloed te bepalen van de laatste maand van het kwartaal op de flashraming. Ten tijde van de flashraming beschikt het CBS niet of nauwelijks over gegevens van de laatste maand van het kwartaal. De transactiedata van supermarkten zijn wel al beschikbaar voor die laatste maand. Als een verband kan worden gevonden tussen de geaggregeerde transactiedata op kwartaalbasis en de definitieve raming, dan kan dit ingezet worden voor een betere flashraming van de consumptie door huishoudens en zo voor een betere raming van het bbp. De resultaten hiervan zullen in een komende publicatie worden gepresenteerd.

Naast het onderzoek naar het gebruik van transactiedata van supermarkten is ook onderzoek naar het gebruik van andere, snel beschikbare, bronnen interessant; zoals van bouwmarkten of van horecabezoeken. Snelle bronnen over duurzame goederen, zoals spullen voor de woning, consumentenelektronica, auto’s en kleding en snelle bronnen over diensten, zoals horeca en recreatie zullen door de conjunctuurgevoeligheid van deze producten vooral helpen de snelle bbp-ramingen te verbeteren.

Feedback gevraagd

Mocht u suggesties hebben voor snel beschikbare databronnen, dan nodigen we u graag uit voor een gesprek.