Internationaal meetmodel voor brede welvaart

Onderzoeker Jan-Pieter Smits van CBS is per 1 september jl. benoemd tot hoogleraar Quantification of Sustainability aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences van de Technische Universiteit Eindhoven. Als hoogleraar werkt hij aan de internationale toepassing van het door CBS ontworpen meetsysteem voor duurzame ontwikkeling. Ook rondt hij, met drie co-auteurs, zijn onderzoek af waarin hij de economische groei vanaf 1850 bestudeert in relatie tot brede welvaart en duurzaamheid.

Internationaal meetsysteem

Smits zal de komende vijf jaar gedurende één dag per week bij de TU Eindhoven een CBS-leerstoel bezetten. Daarnaast blijft hij als onderzoeker verbonden aan CBS. Dé grote uitdaging voor hem? ‘Het begrip duurzaamheid op een internationaal vergelijkbare manier meetbaar maken’, antwoordt hij bondig. ‘Daarbij willen we drie dimensies zichtbaar maken. Niet alleen de gevolgen van economische groei voor de brede welvaart voor nu, maar ook voor later en elders in de wereld. Immers, met elke keus leg je beslag op hulpbronnen. En die keuze heeft implicaties voor de generaties na ons en voor anderen in de wereld.’ Met behulp van circa 100 indicatoren wil Smits het Nederlandse meetmodel – bekend van de Monitor Duurzaam Nederland – verder ontwikkelen tot een internationaal meetmodel voor ‘brede welvaart’, zoals men duurzaamheid steeds vaker noemt. ‘Zodat we naast Nederland ook Duitsland, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Japan onderling kunnen vergelijken.’

Meer aandacht

Het hoogleraarschap kan een belangrijke rol spelen in de internationalisering van het Nederlandse model. ‘Vanuit de academische wereld kun je hieraan nu eenmaal meer aandacht geven dan alleen vanuit de statistiekwereld’, weet Smits. ‘We hopen dat de leerstoel het meetsysteem een extra duwtje geeft naar de acceptatie ervan. Kijk, we weten inmiddels dat het bbp lang niet alles zegt over welvaart als we tegelijkertijd onze natuurlijke hulpbronnen uitputten. Maar ons meetsysteem wordt pas gezien als een bruikbaar alternatief als er validatie voor is. 65 landen staan positief tegenover het model; België heeft het onlangs in productie genomen en in Nederland heeft de Kamercommissie Brede Welvaart ook aangegeven dit meetsysteem graag als basis voor een debat te zien. Maar er is nog een wereld te winnen.’

Effecten van economische groei

Een ander onderdeel van Smits’ leerstoel is zijn onderzoek naar de lange termijn ontwikkeling van economische groei en de effecten op brede welvaart en duurzaamheid. Dit voert de CBS-onderzoeker uit in samenwerking met collega’s van de TU Eindhoven en Rijks Universiteit Groningen (RUG). ‘Voor dit onderzoek kijken we naar de ontwikkeling van de economie in Nederland in de periode van 1850 tot 2030. We analyseren de ontwikkelingen in de verschillende bedrijfstakken en technologieën en kijken ook naar tal van welvaartseffecten waaronder klimaatverandering.’

Leren van het verleden

De blik op het verleden levert interessante inzichten op. Smits: ‘Neem de periode 1950-1973. Die noemde men altijd de gouden jaren. Vervuilende industrieën, waaronder de petrochemie, groeiden stormachtig. Maar voor de uitstoot van toen betalen we nu nog steeds.’ Wat betekent deze kennis anno 2016? ‘We kunnen er lessen uit trekken door generiek naar ontwikkelingen te kijken: hoe trek je je bijvoorbeeld los van een technologie als die je in de problemen brengt? Daarbij speelt de cultuur van een land een belangrijke rol. Nu tamboereert men op een uiteindelijk koolstofvrij bestaan. Maar hoe krijg je bedrijfsleven en burgers aan boord? De historische analyse van de wijze waarop economie, technologie en instituties op elkaar inwerken kan ons helpen een dieper inzicht te krijgen onder welke voorwaarden economische groei de brede welvaart en de duurzaamheid hiervan bevordert.’