CBS vernieuwt grootschalig de dataverzameling

CBS voert stap voor stap een nieuwe procesketen met bijbehorend IT-landschap in voor het verzamelen van gegevens. Deze gegevens zijn cruciaal voor het maken van kwalitatief hoogwaardige statistieken. Grootschalige vernieuwing is nodig om de bedrijfscontinuïteit van CBS op dit punt te verzekeren, vertelt Astrid Boeijen. Zij is verantwoordelijk voor het programma. ‘Daarnaast worden flexibiliteit en gebruiksvriendelijkheid voor de deelnemers aan enquêtes sterk verbeterd. De vernieuwing vindt plaats onder de vlag van het CBS-brede vernieuwingsprogramma Phoenix.’

Steeds meer digitale informatie

Het huidige IT-landschap dat CBS gebruikt voor het verzamelen van data is buitengewoon complex, zegt Boeijen. Zij is hoofddirecteur Dataverzameling en voorzitter van de programmastuurgroep Phoenix. ‘In de loop van de afgelopen twintig jaar – de periode waarin de huidige IT-infrastructuur is opgebouwd – hebben we als CBS meebewogen met de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. De digitalisering van de samenleving heeft een grote impact gehad op de wijze waarop CBS gegevens verzamelt. Er is steeds meer digitale informatie beschikbaar en er zijn veel meer mogelijkheden om informatie digitaal te verzamelen. Om burgers en bedrijven zo min mogelijk te belasten met het verzamelen van gegevens voor onze onderzoeken, willen we zo min mogelijk uitvragen. De veelheid aan beschikbare data biedt hier goede mogelijkheden voor. Daarnaast heeft het internet natuurlijk een enorme vlucht genomen. Twintig jaar geleden had CBS nog geen internetvragenlijsten. Nu starten we onze waarneming veelal met een internetvragenlijst en alleen als deze niet volstaat, stappen we over op bijvoorbeeld persoonlijke interviews.’

Complexiteit

Boeijen geeft aan dat CBS continu grote en kleine aanpassingen heeft gedaan aan de bestaande systemen om op de genoemde ontwikkelingen in te springen. ‘Gevolg hiervan is dat er een minder overzichtelijk IT-landschap is ontstaan, waarbij bovendien veel werk handmatig gedaan moet worden. Hierdoor neemt de fout- en storingsgevoeligheid behoorlijk toe. De afgelopen jaren begint daarbij de leeftijd van de systemen ons steeds meer parten te spelen. We lopen dan ook vaker tegen continuïteitsproblemen op. Omdat de grote complexiteit van het bestaande landschap een van de belangrijkste oorzaken van de problemen is, is groot onderhoud geen oplossing. Eind 2014, toen we met Phoenix van start gingen, hebben we dan ook bewust gekozen voor een greenfield aanpak.’

Toekomstbestendig applicatielandschap

Volgens Boeijen is er gekozen voor een robuust en toekomstbestendig applicatielandschap, waarin alle waarneemkanalen – die variëren van externe bronnen zoals de Belastingdienst, tot face-to-face interviews, telefonische enquêtes en internet – samenkomen. ‘Het accent ligt op digitale toepassingen, zoals het gebruiken van gegevens uit externe bronnen en internetvragenlijsten. We hebben onderzocht of het mogelijk was helemaal zonder persoonlijk en telefonisch interviewen te werken. Dat bleek binnen een tijdshorizon van tien jaar niet het geval. Vandaar dat CBS in maart van dit jaar heeft besloten ook functionaliteit voor persoonlijk en telefonisch interviewen in te bouwen in het Phoenix -landschap. Bij het ontwikkelen van de nieuwe logistiek staat de plug-and-play gedachte centraal. Dat wil zeggen dat nieuwe waarneemkanalen straks eenvoudig toegevoegd kunnen worden en verouderde makkelijk afgevoerd. Hierdoor hebben we de flexibiliteit om op nieuwe ontwikkelingen in te blijven springen, terwijl de motor van de logistiek gewoon in stand kan blijven. Zo kunnen we het systeem up to date houden en voorkomen dat we het over tien jaar in zijn geheel moeten vervangen.’

Heldere scope

Tot nu toe heeft Phoenix zich met name gericht op het ontwerp van een nieuw proces en bijbehorende systemen. ‘Nu de scope helder is en de eerste producten worden opgeleverd, is het tijd voor een volgende fase. Daarbij gaat de aandacht uit naar de implementatie en bijbehorende veranderingen. De waarneming voor alle onderzoeken van CBS wordt de komende jaren overgezet naar het nieuwe applicatielandschap. De veranderingen hebben betrekking op het hele CBS. Gezien de omvang en impact wordt Phoenix dan ook aangestuurd door een programmastuurgroep waarin alle CBS-directies zijn vertegenwoordigd.’

Voordelen

Het nieuwe applicatielandschap biedt verschillende voordelen voor deelnemers aan enquêtes van CBS. ‘We kunnen voor ons onderzoek straks alle moderne apparaten inzetten, van smartphone tot tablet. De look-and-feel van onderzoeken wordt aantrekkelijker. Dat zal naar verwachting een positief effect hebben op de deelnamebereidheid.’ Deze verbeteringen zijn mede mogelijk door het gebruik van Blaise. Blaise is een vragenlijstapplicatie, die al meer dan 30 jaar door CBS wordt gebouwd en die door vele statistiekbureaus wereldwijd wordt gebruikt. De nieuwste versie van dit systeem biedt in het bijzonder voor digitale vragenlijsten een grote diversiteit aan nieuwe mogelijkheden. ‘Veruit het belangrijkste resultaat voor CBS is dat de bedrijfscontinuïteit op het gebied van waarnemen met het nieuwe landschap ook voor de toekomst wordt gewaarborgd. Bovendien nemen snelheid en efficiency toe. Zo worden in het Phoenix-landschap veel zaken die nu nog handmatig gebeuren geautomatiseerd. Daardoor zijn ook minder controles nodig.’

Mijlpaal

Het is volgens Boeijen een extra uitdaging voor Phoenix dat tijdens de verbouwing de winkel geopend blijft. ‘Terwijl de vernieuwing stap voor stap wordt uitgevoerd, mag het bestaande onderzoekswerk zo min mogelijk hinder ondervinden. Daarnaast is het een uitdaging om het programma zo lean en mean mogelijk vorm te geven en tegelijkertijd de kwaliteit van de waarneming en daarmee de statistieken te waarborgen. Ook daar zijn we alert op.’ Onlangs vierden Boeijen en haar collega’s een eerste mijlpaal. Een aantal onderdelen van de Gezondheidsenquête werden overgezet naar het nieuwe applicatielandschap, waardoor live gang van het eerste deel van Phoenix een feit is.