Scheepvaartdata: big databron met veel potentie

Onder leiding van het CBS onderzoekt een Europese projectgroep AIS-data (Automatic Identification System). Dat zijn data van de scheepvaart, die voor alle landen wereldwijd in gestandaardiseerde vorm beschikbaar zijn en internationaal goed vergelijkbaar. Doel van dit onderzoek is om de bestaande scheepvaartstatistiek te verbeteren en in Europees verband snel het gebruik van AIS-data voor de officiële statistiek mogelijk te maken. AIS is zowel nationaal als internationaal een big databron met veel potentie.

Gedetailleerde real time data

Het in 2003 geïntroduceerde AIS-systeem is ontwikkeld om de veiligheid van de scheepvaart te verhogen. Met regelmatige tussenpozen sturen schepen signalen naar elkaar en naar de wal over onder meer hun positie en snelheid. Dat levert grote hoeveelheden data op die - eenmaal geschikt gemaakt voor statistisch gebruik - een enorme bron aan informatie vormen. ‘Aan de hand van die gedetailleerde data kunnen we bijvoorbeeld vaststellen welke typen schepen waar aanleggen en hoe lang ze in de havens verblijven’, zegt Anke Consten. Zij is beleidsadviseur en geeft namens het CBS leiding aan de Europese projectgroep.

CO2-uitstoot van schepen

Naast de verrijking van bestaande data richt de projectgroep zich ook op de ontwikkeling van nieuwe statistiekproducten. ‘Zo gaan we in de tweede fase van dit project werken aan statistieken over de CO2-uitstoot van schepen’, aldus Consten. Het project - een samenwerkingsverband waaraan ook de statistiekbureaus van Denemarken, Noorwegen, Polen en Griekenland deelnemen - is onderdeel van het Europese ESSnet Big Data, waarvoor Europese subsidies zijn toegekend. Daarin doen nationale statistische bureaus onderzoek naar de mogelijkheden om big data te gebruiken voor de officiële statistiek.

Routes van schepen

Het in februari 2016 gestarte onderzoek verloopt voortvarend, vertelt Tessa de Wit. Zij is statistisch onderzoeker bij de afdeling Verkeer en Vervoer van het CBS. ‘We werken nauw samen met Marco Puts, datascientist van het Center for Big Data Statistics (CBDS), dat in september 2016 werd gelanceerd bij het CBS. We verwachten over een aantal weken een eerste visualisatie gereed te hebben over bezoeken van schepen aan de haven van Amsterdam. De tweede visualisatie verschijnt omstreeks eind juli van dit jaar en gaat over de routes die schepen afleggen.’

Data als economische indicator

Het project dat in mei 2018 wordt afgerond gaat veel inzichten opleveren, voorspellen de twee CBS’ers. ‘Omdat we straks over veel gedetailleerde gegevens beschikken, kunnen we tal van analyses maken’, aldus Consten. ‘We kunnen bijvoorbeeld meer zeggen over waar schepen vanuit Nederlandse havens naar toe gaan.’ De data kunnen wellicht ook gebruikt worden als een economische indicator. ‘Zo kun je bijvoorbeeld zien hoe het vervoer en de bestemming van bepaalde typen goederen zich ontwikkelen’, aldus de Wit. ‘ Aan de hand van patronen is het mogelijk om op korte termijn internationale vergelijkingen te maken. Als er bijvoorbeeld meer containerschepen naar Rotterdam komen, zie je dat meteen. Waar we in het verleden veelal moesten wachten op rapportages uit verschillende landen, zien we dankzij de AIS-data internationale informatie nu direct uit één bron. Daarom is dit ook met recht een Europees project.’