Verkeersprestaties vrachtauto's en trekkers
Wat behelst het onderzoek
Doel
Samenstellen van overzichten over de verkeersprestaties (in voertuigkilometers) per jaar van vrachtauto’s en trekkers met een Nederlands kenteken, uitgesplitst naar kenmerken van het voertuig.
Doelpopulatie
Alle vrachtauto’s en trekkers met een geldig Nederlands kenteken die zijn toegelaten tot het verkeer op de openbare weg, inclusief:
- Vrachtauto’s en trekkers die in (een deel van) het jaar behoren tot de bedrijfsvoorraad
- Vrachtauto’s en trekkers die slechts een deel van het jaar actief zijn op het wegennet, zoals nieuwe of geïmporteerde voertuigen en voertuigen die gedurende het jaar zijn gesloopt of geëxporteerd
Uitgesloten zijn:
- Bijzondere kentekens zoals omschreven in artikel 4 van Hoofdstuk 2 van het Kentekenreglement, met uitzondering van die welke worden genoemd in lid 5 (ZZ-kentekens)
- Kentekens die zijn afgegeven voor voertuigen in gebruik bij de Nederlandse strijdkrachten en bij in Nederland gelegerde militaire organisaties (NATO, AFNORTH e.d.)
Statistische eenheid
Vrachtauto’s en trekkers met een Nederlands kenteken.
Aanvang onderzoek
Het onderzoek op basis van kilometerstandenregistraties is voor het eerst uitgevoerd voor het verslagjaar 2001. Van 2001 tot en met 2010 zijn deze gebaseerd op kilometerstandenregistraties uit de NAP (Nationale AutoPas) en vanaf 2011 op kilometerregistraties uit het bestand Erkenning KeuringsInstanties (EKI) en OKR (OnlineKilometerRegistratie) van de RDW (Dienst Wegverkeer).
Frequentie
Jaarlijks.
Verslagperiode
Per jaar.
Publicatiestrategie
De oudere jaren zijn definitief en de drie meest recente jaren blijven voorlopig. Ieder jaar wordt het meest recente verslagjaar toegevoegd en de twee verslagjaren ervoor herzien.
Hoe wordt het uitgevoerd
Soort onderzoek
De populatie van een bepaald verslagjaarjaar bestaat uit alle vrachtwagens en trekkers die in dat betreffende jaar op de weg kunnen zijn geweest. Dit zijn de voertuigen die in het register van de RDW op 1 januari voorkomen, inclusief de bedrijfsvoorraad van 1 januari en de uitval van het jaar ervóór. Voorbeeld: voor de berekening van gegevens over verslagjaar 2013 zijn de volgende gegevens gebruikt: de populatie van 2013 bestaand uit alle vrachtwagens en trekkers die in het kentekenregister van de RDW op 1 januari 2014 voorkomen, inclusief de bedrijfsvoorraad op 1 januari 2014 en de uitval (sloop, export en diefstal) van 2013. Dit omvat alle voertuigen die in 2013 op de weg kunnen zijn geweest. Uit met name het register EKI, maar ook uit de OKR bestand van de RDW zijn de kentekens van de totale populatie vrachtauto’s en trekkers verrijkt met kilometerstanden en bijbehorende registratiedatums. Op basis van de verschillen tussen kilometerstanden van twee opeenvolgende peildata zijn de afgelegde kilometers voor de periode tussen de peildata berekend. Hiermee zijn jaarkilometrages berekend voor alle voertuigen. Deze jaarkilometrages worden gebruikt om de verkeersprestaties te schatten van de verschillende soorten voertuigcategorieën. Omdat het bestand van EKI en OKR een historische bestand is, kunnen meerdere kalenderjaren worden berekend. Met het integrale bestand van 2014 zijn verslagjaren 2011 tot en met 2013 berekend. Voor de jaren 2001 t/m 2010 waren de cijfers gebaseerd op het register van de Nationale AutoPas.
Waarnemingsmethode
Secundaire waarneming waarbij gebruik wordt gemaakt van de registers van de RDW en de NAP. Het betreft hier het kentekenregister, het bestand van EKI en gegevens uit de OKR.Voor verslagjaar 2010 en eerder werden het kentekenregister van de RDW en het register van de NAP gebruikt.
Register
Vanaf verslagjaar 2011 worden kilometerstanden van zware Nederlandse voertuigen (>3500 kg) via het systeem EKI van de RDW verkregen. De kilometerstand wordt bij de reguliere Apk-keuring en indien van toepassing bij in/uitbouw tachograaf in het databestand opgenomen. Van lichte trekkers zijn de gegevens afkomstig uit de OKR van de RDW. Voertuigkenmerken zijn afkomstig uit de kentekenregistratie van de RDW. Vóór verslagjaar 2011 waren kilometergegevens afkomstig uit het register van NAP en voertuiggegevens uit het kentekenregister van de RDW.
Controle- en correctiemethoden
De levensduur van vrachtauto’s en trekkers die intensief worden gebruikt is korter dan de gemiddelde levensduur. In het NAP-register zijn geen standen meer beschikbaar van voertuigen die vóór 2007 waren gesloopt, geëxporteerd of gestolen. De selectieve uitval leidt tot onderschatting van de verkeersprestaties. Bij de berekening van de verkeersprestaties wordt voor de uitgevallen voertuigen gecorrigeerd (verslagjaar 2001 tot en met 2006).
Onderverdelingen
Voertuigkilometers van Nederlandse vrachtwagens en trekkers zijn uitgesplitst naar Nederlandse voertuigen op Nederlands grondgebied en Nederlandse voertuigen op buitenlands grondgebied. Daarnaast zijn er cijfers van de totale afstand afgelegd op Nederlands grondgebied. Hierbij is onderscheid gemaakt naar kilometers afgelegd door Nederlandse en buitenlandse voertuigen.
Kilometers afgelegd door Nederlandse vrachtvoertuigen in het buitenland zijn geschat op basis van de statistiek van het wegvervoer. Hieruit wordt het aandeel kilometers van Nederlandse voertuigen in het buitenland afgeleid en toegepast op de totale verkeersprestaties berekend uit data van EKI, OKR en de NAP. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt naar bouwjaar(klassen) en gewichtsklassen. De voertuigkilometers afgelegd door buitenlandse vrachtauto’s en trekkers in Nederland zijn gebaseerd op de wegvervoergegevens van Eurostat. Eurostat heeft op ritniveau kilometers beschikbaar van nutsgebied naar nutsgebied. Op basis van de Nederlandse wegvervoerenquête is bekend welke afstand er per nuts-nuts-relatie in Nederland en in het buitenland gereden wordt. Deze gegevens worden gebruikt om ritkilometers van andere landen te verdelen naar afstand binnen en buiten Nederland. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt naar:
- bilateraal vervoer: vervoer van en naar Nederland
- transitovervoer, waarbij Nederland alleen doorkruist wordt.
Ophoging
Niet alle kentekens van vrachtauto’s en trekkers komen voor in het EKI en OKR-register. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat een nieuwe auto na verkoop nog niet in de garage is geweest en er dus geen stand opgenomen is in het EKI. Ook kan het voorkomen dat in en of na het verslagjaar nog geen kilometerstand geregistreerd is. In deze voorbeelden kan er dus geen jaarkilometrage geschat worden. Bij de ophoging worden de resultaten van de responsaantallen ‘vertaald’ naar de aantallen in het totale voertuigenpark.
Voor het schatten van de jaarkilometrages wordt onder meer de ratioschatter toegepast. Deze ratioschatter corrigeert voor de scheefheid van het aantal dagen dat voertuigen aan het verkeer deelnemen. De jaarkilometrage van een voertuig hangt samen met het aantal dagen dat het voertuig aan het verkeer heeft deelgenomen. Tevens wordt hiermee gecorrigeerd voor het minder beschikbaar zijn van kilometerstanden van de nieuwste voertuigen en voor de bedrijfsvoorraad.
Wat is de kwaliteit van de uitkomsten
Nauwkeurigheid
Onnauwkeurigheidsmarges
De cijfers zijn berekend op basis van een integraal bestand, er zijn dus ook geen steekproefmarges. De berekende verkeersprestaties hebben wel een onnauwkeurigheidsmarge, omdat niet alle kentekens van vrachtauto’s en trekkers voorkomen in het EKI, OKR en NAP-register. In de BVE van 1993 waren de steekproefmarges voor vrachtauto’s en trekkers respectievelijk 3,4 en 2,8 procent.
Aannames bij schatten kilometrages
Behalve onnauwkeurigheidsmarges zijn er ook aannames gedaan bij het schatten van de jaarkilometrages, welke een grotere invloed hebben op de nauwkeurigheid. Zo worden bijvoorbeeld extreem hoge kilometerstanden niet meegenomen en worden bij het ontbreken van een kilometerstand gegevens bijgeschat op basis van voorgaande standen. Ook wordt er gecorrigeerd voor kilometerstanden die niet oplopend zijn (trendbreuk).
Volgtijdelijke vergelijkbaarheid
Tot en met 1993 zijn de verkeersprestaties van vrachtauto’s en trekkers bepaald op basis van de vierjaarlijkse bedrijfsvoertuigenenquête (BVE). De BVE is nu niet meer beschikbaar. De laatste (gepubliceerde) uitvraag voor de BVE was in 1993 (Het bezit en gebruik van bedrijfsvoertuigen 1993, CBS, Voorburg/Heerlen, 1994). De gegevens van 2001 tot en met 2010 zijn gebaseerd op de gegevens uit het NAP-register volgens boven beschreven methodiek. In de tussenliggende periode van 1994 tot en met 2000 zijn de verkeersprestaties van vrachtauto’s en trekkers geschat door extrapolatie van het BVE-niveau van 1993 met de groeicijfers van de statistiek van het wegvervoer.
De geëxtrapoleerde gegevens van de BVE en van het NAP, verschillen van elkaar. Hierdoor is een trendbreuk ontstaan. Het niveauverschil tussen BVE en NAP is bij vrachtauto's en trekkers verschillend. Bij vrachtauto's ligt het NAP-niveau 10% lager dan het BVE-niveau. Bij trekkers is het NAP-niveau 2% hoger. Gekozen is om de trendbreuk tussen het niveau van de BVE 1993 en de nieuwe cijfers van het NAP in 2001 te plaatsen. Daardoor bestaat het verschil tussen 2000 en 2001 als gevolg van de bovenstaande methodiek uit twee effecten. Het niveauverschil tussen BVE 1993 en NAP 2001 en de trend in de verkeersprestatie van 2000 naar 2001. De gegevens van 2001 tot en met 2010 zijn gebaseerd op een steekproefuit het NAP-register. Vanaf verslagjaar 2011 zijn de cijfers gebaseerd op het EKI-register met alle kilometerstanden.
Smoothing effect
Verkeersprestaties berekend op grond van kilometerstanden zijn onderhevig aan een smoothing effect. Afgelegde kilometers voor één voertuig zijn berekend op basis van de verschillen tussen kilometerstanden van twee opeenvolgende peildata en omgerekend naar een gemiddeld kilometrage per dag. De periode tussen de twee peildata valt echter zelden volledig samen met de verslagperiode (kalenderjaar). Een voorbeeld: als de kilometerstand van een voertuig wordt opgenomen op 1 juni 2011, 1 juni 2012 en 1 juni 2013, wordt de jaarkilometrage van verslagjaar 2012 deels gevormd door dagkilometrages gebaseerd op de peilstanden tussen 1 juni 2011 en 1 juni 2012 en deels door de dagkilometrages gebaseerd op de peilstanden tussen 1 juni 2012 en 1 juni 2013. Doordat gemiddelde dagkilometrages worden meegenomen, die berekend zijn op basis van periodes die zich uitstrekken over eerdere en latere jaren dan de verslagperiode, treedt een smoothing effect op. De jaarlijkse variatie wordt hierdoor afgevlakt.
Definities
Verkeersprestatie
De afgelegde afstand door (motor)voertuigen gedurende een bepaalde periode uitgedrukt in voertuigkilometers.
Voertuigkilometer
De uniforme maateenheid voor de verkeersprestatie overeenkomend met de door één (motor)voertuig afgelegde afstand van één kilometer.
Vrachtauto
Een niet-geleed zwaar wegvoertuig waarvan het leeggewicht vermeerderd met het laadvermogen (toegestane maximum massa) meer dan 3500 kg bedraagt, uitsluitend of voornamelijk ontworpen voor het vervoer van goederen
Trekker
Motorvoertuig voor het wegverkeer, uitsluitend of hoofdzakelijk ontworpen voor het trekken van andere wegvoertuigen zonder eigen krachtbron (hoofdzakelijk opleggers).
Gewicht volle wagen
Totaal gewicht van het voertuig (of combinatie van voertuigen) inclusief de lading.
Leeftijd voertuig
De leeftijd van het voertuig is afgeleid van het bouwjaar van het voertuig.