Verkeersprestaties autobussen

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het doel van het onderzoek verkeersprestaties autobussen is het samenstellen van overzichten over de verkeersprestaties (in voertuigkilometers) per jaar van autobussen met een Nederlands kenteken, uitgesplitst naar kenmerken van het voertuig.

Doelpopulatie

Alle bussen met een geldig Nederlands kenteken die zijn toegelaten tot het verkeer op de openbare weg, inclusief:

• bussen die in (een deel van) het jaar behoren tot de bedrijfsvoorraad
• bussen die slechts een deel van het jaar actief zijn op het wegennet, zoals nieuwe of geïmporteerde voertuigen en voertuigen die gedurende het jaar zijn gesloopt of geëxporteerd

Uitgesloten zijn:

• Bijzondere kentekens zoals omschreven in artikel 4 van Hoofdstuk 2 van het Kentekenreglement, met uitzondering van die welke worden genoemd in lid 5 (ZZ-kentekens)
• Kentekens die zijn afgegeven voor voertuigen in gebruik bij de Nederlandse strijdkrachten en bij in Nederland gelegerde militaire organisaties (NATO, AFNORTH e.d.)

Statistische eenheid

Autobussen met een Nederlands kenteken.

Aanvang onderzoek

Het onderzoek op basis van kilometerstanden registraties is voor het eerst uitgevoerd voor het verslagjaar 2001. Van 2001 tot en met 2010 zijn gebaseerd op kilometerstandenregistraties uit de NAP (Nationale AutoPas) en vanaf 2011 op kilometerregistraties uit het bestand Erkenning KeuringsInstanties (EKI) van de RDW (Dienst Wegverkeer) 

Frequentie

Jaarlijks.

Verslagperiode

Per jaar.

Publicatiestrategie

De oudere jaren zijn definitief en de drie meest recente jaren blijven voorlopig. Ieder jaar wordt het meest recente verslagjaar toegevoegd en de twee verslagjaren ervoor herzien.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

De populatie van een bepaald verslagjaar bestaat uit alle bussen die in dat betreffende jaar op de weg kunnen zijn geweest. Dit zijn voertuigen die in het register van de RDW op 1 januari voorkomen, inclusief de bedrijfsvoorraad van 1 januari en de uitval van het jaar ervóór. Voorbeeld: voor de berekening van gegevens over verslagjaar 2013 zijn de volgende gegevens gebruikt: de populatie van 2013 bestaand uit alle bussen die in het kentekenregister van de RDW op 1 januari 2014 voorkomen, inclusief de bedrijfsvoorraad op 1 januari 2014 en de uitval (sloop, export en diefstal) van 2013. Dit omvat alle voertuigen die in 2013 op de weg zijn geweest. Uit het register van de EKI van de RDW zijn de kentekens van de totale populatie bussen verrijkt met kilometerstanden en bijbehorende registratiedatums. Op basis van de verschillen tussen kilometerstanden van twee opeenvolgende peildata zijn de afgelegde kilometers voor de periode tussen de peildata berekend. Hiermee zijn jaarkilometrages berekend voor alle voertuigen. Deze jaarkilometrages worden gebruikt om de verkeersprestaties te schatten van de verschillende soorten voertuigcategorieën. Omdat het bestand van EKI een historische bestand is, kunnen meerdere kalenderjaren worden berekend. Met het integrale bestand van 2014 zijn verslagjaren 2011 tot en met 2013 berekend. Voor de jaren 2001 t/m 2010 waren de cijfers gebaseerd op het register van de Nationale AutoPas

Waarnemingsmethode

Secundaire waarneming waarbij gebruik wordt gemaakt van de registers van de RDW. Het betreft hier het kentekenregister en het bestand van EKI. Voor verslagjaar 2011 werden het kentekenregister van de RDW en het NAP-register gebruikt.

Register

Vanaf verslagjaar 2011 worden kilometerstanden van zware Nederlandse voertuigen (>3500 kg) via het systeem EKI van de RDW verkregen. De kilometerstand wordt bij de reguliere Apk-keuring en indien van toepassing bij in/uitbouw tachograaf in het databestand opgenomen. Voertuigkenmerken zijn afkomstig uit de kentekenregistratie van de RDW. Vóór verslagjaar 2011 waren kilometergegevens afkomstig uit het register van NAP en voertuiggegevens uit het kentekenregister van de RDW.

Controle- en correctiemethoden

Niet alle kentekens van autobussen komen voor in het NAP-register. Bij de ophoging worden de resultaten van de kentekensteekproef ‘vertaald’ naar de aantallen in het totale voertuigpark.

De levensduur van bussen die intensief worden gebruikt is korter dan de gemiddelde levensduur. In het NAP-register zijn geen standen meer beschikbaar van voertuigen die vóór 2006 waren gesloopt, geëxporteerd of gestolen. De selectieve uitval leidt tot onderschatting van de verkeersprestaties. Bij de berekening van de verkeersprestaties wordt voor de uitgevallen voertuigen gecorrigeerd.

Onderverdelingen

Voertuigkilometers van Nederlandse bussen zijn uitgesplitst naar Nederlandse touringcars en lijndienstbussen op Nederlands grondgebied en in het buitenland. De kilometers van internationale lange afstandsbussen met een vaste dienstregeling waarvoor geen concessie afgegeven wordt zijn toebedeeld aan de touringcars. Daarnaast zijn er cijfers van de totale afstand afgelegd op Nederlands grondgebied. Hierbij is onderscheid gemaakt naar kilometers afgelegd door Nederlandse en buitenlandse voertuigen. Voor de hierboven genoemde uitsplitsingen zijn naast de informatie uit de EKI en de NAP diverse andere bronnen gebruikt, zoals de Autobus Documentatie Vereniging, diverse toerismeonderzoeken (o.a. het Continue Vakantie Onderzoek (CVO), Statistiek inkomend toerisme, Belgische reisonderzoek.)
Meer informatie over de methoden waaronder de verdeling van kilometers naar binnen en -buitenland is terug te vinden in het rapport Verkeersprestaties autobussen

Ophoging

Niet alle kentekens van autobussen komen voor in het EKI-register.
Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat een nieuwe auto na verkoop nog niet in de garage is geweest en er dus geen stand opgenomen is in EKI. Ook kan het voorkomen dat in en of na het verslagjaar nog geen kilometerstand geregistreerd is. In deze voorbeelden kan er dus geen jaarkilometrage geschat worden. Bij de ophoging worden de resultaten van de responsaantallen ‘vertaald’ naar de aantallen in het totale voertuigpark.
Voor het schatten van de jaarkilometrages wordt onder meer de ratioschatter toegepast. Deze ratioschatter corrigeert voor de scheefheid van het aantal dagen dat voertuigen aan het verkeer deelnemen. De jaarkilometrage van een voertuig hangt samen met het aantal dagen dat het voertuig aan het verkeer heeft deelgenomen. Tevens wordt hiermee gecorrigeerd voor het minder beschikbaar zijn van kilometerstanden van de nieuwste voertuigen en voor de bedrijfsvoorraad.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten?

Nauwkeurigheid

Onnauwkeurigheidsmarges
De cijfers zijn berekend op basis van een integraal bestand, er zijn dus ook geen steekproefmarges. De berekende verkeersprestaties hebben wel een onnauwkeurigheidsmarge, omdat niet alle kentekens van bussen voorkomen in het EKI en NAP-register.
Aannames bij schatten kilometrages
Behalve onnauwkeurigheidsmarges zijn er ook aannames gedaan bij het schatten van de jaarkilometrages, welke een grotere invloed hebben op de nauwkeurigheid. Zo worden bijvoorbeeld extreem hoge kilometerstanden niet meegenomen en worden bij het ontbreken van een kilometerstanden gegevens bijgeschat op basis van voorgaande standen. Ook wordt er gecorrigeerd voor kilometerstanden die niet oplopend zijn (trendbreuk).

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

Tot en met 1997 zijn de verkeersprestaties van autobussen bepaald op basis van de vierjaarlijkse bedrijfsvoertuigenenquête (BVE). De BVE is nu niet meer beschikbaar. De laatste (gepubliceerde) uitvraag voor de BVE was in 1993 (Het bezit en gebruik van bedrijfsvoertuigen 1993, CBS, Voorburg/Heerlen, 1994). De gegevens van 2001 tot en met 20109 zijn gebaseerd op de gegevens uit het NAP-register volgens boven beschreven methodiek. In de tussenliggende periode van 1998 tot en met 2000 zijn de verkeersprestaties van bussen geïnterpoleerd.
De cijfers van lijndienstbussen in 2008 zijn geïnterpoleerd op basis van de jaarkilometrages van 2007 en 2009 met gebruikmaking van de ontwikkeling van het aantal lijndienstbussen in deze periode.
 De gegevens van 2001 tot en met 2010 zijn gebaseerd op gegevens uit het NAP-register. Vanaf verslagjaar 2011 zijn de cijfers gebaseerd op het EKI-register.

Smoothing effect

Verkeersprestaties berekend op grond van de NAP-gegevens zijn onderhevig aan een smoothing effect. Afgelegde kilometers voor één Verkeersprestaties berekend op grond van kilometerstanden zijn onderhevig aan een smoothing effect. Afgelegde kilometers voor één voertuig zijn berekend op basis van de verschillen tussen kilometerstanden van twee opeenvolgende peildata en omgerekend naar een gemiddeld kilometrage per dag. De periode tussen de twee peildata valt echter zelden volledig samen met de verslagperiode (kalenderjaar). Een voorbeeld: als de kilometerstand van een bus wordt opgenomen op 1 juni 2011, 1 juni 2012 en 1 juni 2013, wordt de jaarkilometrage van verslagjaar 2012 deels gevormd door dagkilometrages gebaseerd op de peilstanden tussen 1 juni 2011 en 1 juni 2012 én deels door de dagkilometrages gebaseerd op de peilstanden tussen 1 juni 2012 en 1 juni 2013. Doordat gemiddelde dagkilometrages worden meegenomen, die berekend zijn op basis van periodes die zich uitstrekken over eerdere en latere jaren dan de verslagperiode treedt een smoothing effect op. De jaarlijkse variatie wordt hierdoor afgevlakt.

Definities

Verkeersprestatie

De afgelegde afstand door (motor)voertuigen gedurende een bepaalde periode uitgedrukt in voertuigkilometers.

Voertuigkilometer

De uniforme maateenheid voor de verkeersprestatie overeenkomend met de door één (motor)voertuig afgelegde afstand van één kilometer.
Bus
Motorvoertuig voor personenvervoer over de weg met meer dan negen zitplaatsen (met inbegrip van de bestuurdersplaats).

Er zijn twee soorten bussen:

• touringcarbussen: Autobussen die gebruikt wordt voor besloten busvervoer.
• lijndienstbussen: Autobussen die ingezet worden voor openbaar personenvervoer volgens een dienstregeling en voor het rijden van een lijnconcessie.