Nabijheidsstatistiek

Wat behelst het onderzoek

Doel

Inzicht verschaffen in de reisafstanden naar verschillende voorzieningen van personen voor gebieden met bewoonde adressen. Inzicht verschaffen in de keuzemogelijkheid voor een voorziening: het aantal voorzieningen binnen een bepaalde afstand voor personen op bewoonde adressen in een gebied.

Doelpopulatie

De afstanden worden berekend voor alle personen op bewoonde adressen.

In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen begrepen die zijn opgenomen in de gemeentelijke basisadministratie van een Nederlandse gemeente.
In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woont, opgenomen in het bevolkingsregister van de woongemeente.

Statistische eenheid

Het gemiddelde aantal kilometers tot een voorziening en voor een deel van de voorzieningen het gemiddelde aantal voorzieningen binnen een bepaalde afstand.
Er wordt gepubliceerd op het niveau van gebieden waarbij gegevens van personen niet individueel herleidbaar zijn. Er wordt gepubliceerd op het niveau van Nederland, landsdelen, provincies, COROP-gebieden, stadsgewesten, grootstedelijke agglomeraties, gemeenten, wijken en buurten.

Aanvang onderzoek

2006.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

De gegevens zijn op moment van publicatie definitief.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

De gegevens worden integraal waargenomen en samengesteld door combinatie van verschillende bronnen.

Waarnemingsmethode

De afstand tot het (dichtstbijzijnde) bezoekadres van een voorziening wordt per bewoond adres berekend over de verharde (auto)weg. Om de berekeningen te vereenvoudigen wordt de afstand niet exact van het woonadres tot aan het adres van de voorziening berekend, maar wordt elk adres op het dichtstbijzijnde projectiepunt in de eigen straat geprojecteerd. Deze projectiepunten liggen vanaf 2018 om de 100 meter op het wegennetwerk. (Voor 2018 lagen deze projectpunten om de 25 meter op het wegennetwerk.) Als afstand tussen het adres en de voorziening wordt de afstand via de weg tussen de twee geprojecteerde adressen op het wegennetwerk gehanteerd. Verbindingen via het buitenland worden niet meegenomen.

Hierbij wordt rekening gehouden met ongelijkvloerse kruisingen en veerponten. Ook is rekening gehouden met eenrichtingsverkeer op Rijks- en Provinciewegen en in toenemende mate met eenrichtingsverkeer op overige wegen, voor zover door gemeenten aangegeven in het Nationaal Wegen Bestand. Bij de overgang naar nieuwe software zijn de rijrichtingen als restrictie bij het bepalen van de routes voor de verslagjaren 2018 t/m 2021 niet meegenomen. Vanaf verslagjaar 2022 zijn de rijrichtingen (weer) meegenomen in de berekeningen en daarmee afstanden van adressen naar de (dichtstbijzijnde) voorzieningen.

De gemiddelde afstand per gebied tot een voorziening wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de berekende afstand van alle adressen in dat gebied. Daarbij wordt het aantal bewoners van elk adres gebruikt als weegfactor, zodat een dichtbevolkte straat zwaarder meetelt in het gemiddelde voor het gebied. De dichtstbijzijnde voorziening hoeft daarbij niet binnen ditzelfde gebied te liggen.

Het gemiddeld aantal voorzieningen binnen een vaste afstand per gebied wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de berekende aantallen voorzieningen per persoon, voor alle personen in dat gebied. Hoe meer voorzieningen aanwezig zijn binnen de vaste afstand, des te meer keuze de inwoners van het gebied voor deze voorziening hebben. De vaste afstanden zijn bepaald op 1, 3, 5, 10, 20 of 50 kilometer. Afhankelijk van de dichtheid van voorzieningen worden hieruit de drie meest relevante afstanden gekozen voor publicatie in de tabel.

Berichtgevers

Voor het bepalen van de adressen van personen: Gemeentelijke Basis Administratie Personen (GBA).
Adressen en locaties: het bestand Adres Coördinaten van Nederland (Kadaster).
De verbindingen over de weg, gevormd door het netwerk van verharde (auto)wegen, zijn opgebouwd op basis van het Nationaal Wegen Bestand (Rijkswaterstaat)

De adresgegevens van voorzieningen komen van verschillende (externe) instellingen:

Het Nivel (Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) verstrekt de adressen van fysiotherapeuten, huisartsen en apotheekhoudende huisartsen.
Het gemiddeld aantal banen binnen een bepaalde afstand van alle inwoners in een gebied heeft CBS berekend op basis van de zogenaamde regiobase (alle individuele bedrijfsvestigingen uit het ABR met SBI-code voor de economische hoofdactiviteit en het adres) en de statistiek Werkgelegenheid en Lonen.

Banen en inwoners zijn voor de berekeningen geprojecteerd op het bijbehorende zwaartepunt van hun (sub)buurt. Bij het bepalen van afstanden wordt uitgegaan van deze zwaartepunten en niet van exacte locaties van individuele banen en inwoners. In dunbevolkte gebieden kan dit bij maximaal 7 procent van alle buurten een afwijking in het aantal banen binnen 10 kilometer tot gevolg hebben. Bij de grotere afstanden treedt deze afwijking niet op.

Van een aantal vestigingen is alleen bekend in welke gemeente deze ligt, en niet het exacte adres. Deze vestiging wordt dan eerst geprojecteerd op het zwaartepunt van een gemeente en daarna geprojecteerd op het zwaartepunt van de bijbehorende (sub)buurt. Maximaal 7 procent van het totaal aantal banen ligt daardoor niet geheel op de juiste plaats binnen de gemeente.
De VHN (Vereniging Huisartsenposten Nederland) verstrekt de adressen van huisartsenposten, zo mogelijk aangevuld met huisartsenposten die geen lid zijn van de vereniging.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) verstrekt de adressen van ziekenhuizen, buitenpoliklinieken en consultatiebureaus (via www.zorgatlas.nl).
LOCATUS heeft de locaties geleverd van apotheken, detailhandel, horeca, bioscopen, zwembaden en recreatievoorzieningen.
Het Landelijk Register Kinderopvang (LRK) levert vanaf 2011 de data van de kinderopvang. Tot en met 2009 werd dit geïnventariseerd door het Onderzoeksbureau Regioplan Beleidsonderzoek
De DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs, onderdeel van het Ministerie OCW) verstrekt de adressen van de schoolvestigingen.
Het CBS maakt het geografisch bestand bodemgebruik, waaruit de locaties van de groenvoorzieningen zijn bepaald.
Rijkswaterstaat levert de locaties van treinstations, Prorail levert aanvullende gegevens over treinstations, en de spoorkaarten op de stations geven de indeling van de treinstations.
De KNSB (Koninklijke Nederlandsche Schaatsenrijders Bond) publiceert de adressen van de kunstijsbanen.
De Nederlandse Museumvereniging verstrekt adressen van musea.
De VSCD (Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties) en de VNPF (Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals) verstrekken de adressen van de podiumkunsten. Deze worden aangevuld met de adressen van de podiumkunsten uit het algemeen bedrijvenregister van het CBS (minimaal 10 werknemers).
Stichting Bibliotheek.nl verstrekt vanaf 2012 de adressen van openbare bibliotheken en hun vestigingen vanuit de database G!DS. Tot en met 2009 werd dit gepubliceerd door de VOB (Vereniging van Openbare Bibliotheken).
Imergis Organisatiebloei verstrekt vanaf 2012 de locaties van de brandweerkazernes. Voor het verslagjaar 2008 zijn deze gehaald van www.kazernesnederland.nl.

Steekproefomvang

n.v.t.

Controle- en correctiemethoden

Er wordt gecontroleerd op integrale toedeling van adressen van voorzieningen en personen naar locaties op de kaart. Ongeldige adressen van voorzieningen krijgen met behulp van informatie via internet waar mogelijk alsnog een locatie toebedeeld.

Weging

n.v.t.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

Van 99,7 procent van de personen is een geldige adreslocatie bepaald. De overige 0,3 procent van de personen blijft buiten beschouwing in de analyses en uitkomsten. De uitkomsten worden gepubliceerd wanneer van 90 procent of meer van de inwoners in het gebied de exacte ligging (x,y-coördinaat) van het adres kon worden vastgesteld. Daarnaast geldt dat het gemiddelde alleen is vermeld bij minimaal 10 inwoners per gebied.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De afstanden en dichtheden van verschillende jaren kunnen niet gebruiken voor een correcte weergave van de ontwikkeling in de tijd. De grenzen of codes van de gebieden waarover gepubliceerd wordt kunnen jaarlijks wijzigen waardoor adressen van een andere code worden voorzien. Voor kleine gebieden als wijken en buurten zal dit vaker een probleem zijn dan voor grotere gebieden zoals gemeenten.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Er vindt controle plaats op interne consistentie van de uitkomsten en of de uitkomsten volledig zijn. Daar waar nodig worden correcties uitgevoerd.