Landbouwrekeningen

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het geven van een kwantitatieve beschrijving van het productieproces binnen de bedrijfstak landbouw. Onderdelen hiervan zijn productie en inkomensvorming zoals de toegevoegde waarde en het exploitatie-overschot. Daarnaast geven de landbouwrekeningen een kwantitatief overzicht van investeringen, voorraden en arbeidsinzet.

Domeinbeschrijving

De landbouwrekeningen zijn satellietrekeningen van de nationale rekeningen die aanvullende gegevens opleveren over de landbouw en gebruik maken van begrippen die zijn aangepast aan het specifieke karakter van de bedrijfstak landbouw. Hoewel deze rekeningen nauw verbonden zijn met het centrale kader van de nationale rekeningen, moeten voor de landbouwrekeningen toch eigen regels en methoden worden vastgesteld. De landbouwrekeningen bestaan uit de productierekening en de inkomensvormingrekening waarvan de saldi de toegevoegde waarde respectievelijk het exploitatieoverschot zijn. Daarnaast worden de rekening voor het inkomen uit bedrijfsuitoefening en een deel van de kapitaalrekening (de accumulatierekeningen) opgesteld. De arbeidsinzet in de landbouw wordt ook betrokken bij de landbouwrekeningen. Met deze gegevens kunnen inkomensindicatoren worden berekend, zoals het indexcijfer van het landbouwinkomen per arbeidsjaar.

De bedrijfstak landbouw in de landbouwrekeningen komt overeen met de afdeling 01 zoals deze in de SBI 2008 is gedefinieerd, maar met de volgende afwijkingen:
• toevoeging van de productie van wijn en olijfolie (uitsluitend van druiven en olijven die op hetzelfde bedrijf zijn geteeld),
• uitsluiting van de productie van zaaigoed voor en na de vermenigvuldiging (onderzoek en certificatie),
• uitsluiting van bepaalde diensten die in de SBI 2008 tot de landbouw worden gerekend (bijv. exploitatie van irrigatiesystemen en de verhuur van machines zonder personeel). Alleen het loonwerk in de landbouw wordt in de landbouwrekeningen in aanmerking genomen.
Bedrijven buiten de bedrijfstak landbouw kunnen naast hun karakteristieke activiteit ook de landbouwactiviteit (nevenactiviteit) uitoefenen. Deze landbouwactiviteiten worden ook in de landbouwrekeningen meegenomen. Voor de bedrijven met de landbouw als hoofdactiviteit blijven de voortgebrachte niet-landbouwgoederen en -diensten in de landbouwrekeningen buiten beschouwing tenzij ze het resultaat zijn van niet-scheidbare nevenactiviteiten.

Het samenstellen van de landbouwrekeningen is een Europese verplichting. De landbouwrekeningen worden gebruikt voor de vaststelling van, het toezicht op en de beoordeling van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU en meer in het algemeen voor allerlei analyses van de economische situatie van de landbouw.

Aanvang onderzoek

Sinds 1964 worden door Eurostat, het Bureau voor de Statistiek van de Europese Unie, landbouwrekeningen gepubliceerd. Aanvankelijk was er geen sprake van uniforme begrippen, definities en registratieregels. Vanaf 1969 begonnen de zes oorspronkelijke EU-lidstaten voor de periode vanaf 1963 het Europese stelsel van economische rekeningen (ESR) als basis voor hun berekeningen te gebruiken. Sinds 1969 zijn de landbouwrekeningen op het ESR gebaseerd. De huidige tijdreeks loopt vanaf 1995.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

De landbouwrekeningen volgen voor een deel de publicatiestrategie van de nationale rekeningen. Er zijn drie publicatiemomenten van de landbouwrekeningen, waarbij sprake is van steeds betere en meer gedetailleerde statistische informatie. Na afloop van het verslagjaar worden na 8 en 20 maanden respectievelijk de voorlopige en definitieve jaarramingen gepubliceerd. Daarnaast komen in december de zeer voorlopige cijfers van het lopende jaar beschikbaar. Deze gegevens worden door Wageningen Economic Research (WEcR) in samenspraak met het CBS vastgesteld.
De landbouwrekeningen worden jaarlijks gepubliceerd op StatLine. Daarnaast worden de gegevens jaarlijks opgenomen in diverse interne en externe publicaties zoals het Compendium voor de leefomgeving.
De landbouwrekeningen van alle landen in de EU worden in detail gepubliceerd op de elektronische database van Eurostat.

Hoe wordt het uitgevoerd

Belangrijkste bronnen

Bij de samenstelling van de landbouwrekeningen wordt gebruik gemaakt van een groot aantal bronnen op uiteenlopende terreinen als productie, inkomensvorming en kapitaal. Voorbeelden zijn de oogstramingen, de zuivel- en slachtingenstatistieken, de productiestatistiek van de agrarische dienstverlening, statistieken van de buitenlandse handel, investeringsstatistieken en statistieken over producenten- en verbruiksprijzen. De belangrijkste bronnen bij de samenstelling van de arbeidsgegevens zijn de landbouwtelling, de enquête beroepsbevolking, de enquête werkgelegenheid en lonen, de satelliet zelfstandige ondernemingen, de banenbestanden afkomstig uit het Stelsel van Sociaal statistische Bestanden (SSB) en gegevens over geslacht en opleidingsniveau uit het SSB.
Een uitgebreide beschrijving van de wijze waarop de landbouwrekeningen worden samengesteld is de Inventory of the Economic Accounts for Agriculture.

Globale structuur integratiekader

De landbouwrekeningen worden als onderdeel (satelliet) van de nationale rekeningen opgesteld. Het systeem van de nationale rekeningen is een integratiekader waarbinnen de gebruikte bronnen met elkaar worden geconfronteerd. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van aanbod- en gebruiktabellen. Deze tabellen verschaffen onder andere informatie over de productie, het verbruik, de toegevoegde waarde en het exploitatieoverschot van de landbouw.
Het arbeidsvolume voor de landbouw wordt afgeleid uit het systeem van de arbeidsrekeningen. Dit integratiekader is volledig en consistent met de gegevens van de nationale rekeningen.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De cijfers zijn volgtijdelijk vergelijkbaar. In de landbouwrekeningen is het correct weergeven van ontwikkelingen (groeivoeten, prijsmutaties) belangrijker dan het niveau van een variabele.

Revisie

Eens in de vijf jaar worden de nationale rekeningen aan een grondige revisie onderworpen. Bij een revisie worden voor een bepaald jaar alle niveaugrootheden opnieuw vastgesteld. Tevens worden nieuwe beschikbare bronnen en rekenmethoden doorgevoerd. Bij een revisie van de nationale rekeningen worden de landbouwrekeningen ook gereviseerd.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

De landbouwrekeningen worden opgesteld als satelliet van de nationale rekeningen. Deze vormen een samenhangend en geïntegreerd geheel, waarin alle variabelen op een consistente wijze met elkaar samenhangen. Dit draagt in belangrijke mate bij aan de kwaliteit en gebruiksmogelijkheden. De kwaliteit wordt bevorderd doordat de definitievergelijkingen die aan het systeem ten grondslag liggen het mogelijk maken om gegevens uit verschillende statistieken aan elkaar te relateren en met elkaar te confronteren. Als de uitkomsten van deze statistieken niet aansluiten, kan via integratie tot de meest plausibele schattingen worden gekomen. De zeer voorlopige jaarraming van de landbouwrekeningen worden door WEcR buiten het systeem van de nationale rekeningen opgesteld.