Kerncijfers Wijken en Buurten

Wat behelst het onderzoek

Doel

Kerncijfers Wijken en Buurten is een overzichtspublicatie met kerncijfers over demografische en sociaaleconomische onderwerpen uitgesplitst naar gemeenten, wijken en buurten. Uitgangspunt bij het samenstellen van deze publicatie is een breed aanbod van zo recent mogelijke cijfers. Meerwaarde van de publicatie is dat de laagregionale informatie bij elkaar staat en niet verspreid over de verschillende thema’s. Omdat niet ieder CBS-onderzoek dezelfde doorlooptijd heeft, leidt de keuze voor een breed aanbod tot verschillen in actualiteit tussen de diverse kerncijfers.
De kerncijfers stellen gebruikers in staat om verschillende gebieden (gemeenten, wijken en buurten) te vergelijken. Om de vergelijkbaarheid te vergroten, zijn van de opgenomen kerncijfers vaak ook relatieve maten berekend als percentages en cijfers per duizend inwoners.

Domeinbeschrijving

Kerncijfers Wijken en Buurten bestrijkt onder andere de thema’s bevolking, wonen, energie, inkomen, sociale zekerheid, bedrijven, motorvoertuigen en voorzieningen, waarbij we altijd streven naar uitbreiding met nieuwe relevante thema’s.
De cijfers zijn beschikbaar op gemeente-, wijk- en buurtniveau. De gemeenten zijn onderverdeeld in wijken en buurten. Elke gemeente heeft minimaal één wijk en elke wijk is weer opgebouwd uit minimaal één buurt.

Aanvang onderzoek

De eerste StatLinepublicaties met Kerncijfers Wijken en Buurten bevatten cijfers van slechts één statistiekjaar. De allereerste StatLinepublicatie Kerncijfers Wijken en Buurten bevat cijfers van het jaar 1995, hierna zijn publicaties gemaakt over 1997, 1999 en 2001. Vanaf 2003 zijn er twee StatLinepublicaties die jaarlijkse cijfers bevatten, en één van 2003 tot en met 2008 en één van 2009 tot en met 2012. Per 2013 worden losse jaartabellen gemaakt.

Frequentie

Ongeveer 4 keer per jaar worden nieuwe cijfers toegevoegd.

Publicatiestrategie

De gepubliceerde cijfers zijn definitief, tenzij in de toelichting bij het onderwerp expliciet is vermeld dat het voorlopige cijfers betreft.
De cijfers hebben verschillende peilmomenten. Zo hebben de cijfers over de bevolking betrekking op 1 januari, terwijl het bij de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen gaat om cijfers per 31 maart. De peildatum staat vermeld in de toelichting bij de betreffende onderwerpen.
De wijk- en buurtcijfers staan niet alleen in de StatLinepublicatie Kerncijfers Wijken en Buurten. Voor een aantal thema’s uit de publicatie zijn ook afzonderlijke tabellen op StatLine opgenomen, waar vaak nog meer variabelen in zijn opgenomen. Daarnaast biedt het CBS andere vormen voor het presenteren van cijfers over buurten: de website cbsinuwbuurt.nl en interactieve kaarten (Geoservices).

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

De Kerncijfers Wijken en Buurten worden gemaakt op basis van leveringen op laagregionaal niveau van diverse afdelingen binnen het CBS.

Bronnen

De onderverdeling van gemeenten in wijken en buurten is al meer dan een halve eeuw oud. Ze dateert van de volkstelling van 1947. De indeling in wijken en buurten wordt vastgesteld door gemeenten zelf en sluit aan op wensen voor beleidsvorming. Gemeenten zijn formeel eigenaar. Het CBS coördineert het samenstellen van de indeling en integreert de kaarten van gemeenten uiteindelijk in een landelijke wijk- en buurtkaart.
Aan elk gebied is een unieke code van acht posities toegekend. Deze is opgebouwd uit een gemeentecode van vier posities, een wijkcode van twee posities en een buurtcode van twee posities.
Voor de vergelijkbaarheid worden buurten zo mogelijk afgebakend volgens landelijke richtlijnen. Er wordt uitgegaan van verschillen in landschap of sociaaleconomische structuur. Voor woongebieden worden buurten zoveel mogelijk naar homogene bebouwing ingedeeld, voor zover het aantal inwoners niet te hoog wordt. Voor werkgebieden en grotere recreatiegebieden wordt een minimum aan oppervlakte nagestreefd. Voor de indeling van gebieden met verspreide bebouwing vormen lokale inzichten het uitgangspunt. Wijken zijn een optelling van één of meerdere buurten en zijn zoveel mogelijk afgestemd op woonplaatsen. Overigens loopt de indeling in wijken en buurten niet altijd gelijk met postcodegebieden.
Voor de StatLinepublicatie Kerncijfers Wijken en Buurten is de wijk- en buurtkaart de eerst benodigde bron. Deze wijk- en buurtkaart is samengesteld uit drie bronnen. De gemeentegrenzen op land volgen de kaart van gemeentegrenzen van de afdeling Geo-informatie van het Kadaster; de buurtgrenzen hebben de opgave van gemeenten als basis en de grens van het land met grotere wateren is gebaseerd op de meest recente kaart van het Bestand Bodemgebruik van het CBS.
Het Geografisch Basisregister (GBR) vormt een belangrijke sleutel om data uit andere registraties te lokaliseren naar buurtniveau. Het GBR omvat alle adressen van Nederland (ruim negen miljoen), met daaraan gekoppeld de buurt waarin dat adres is gelegen.
Ten derde zijn voor de publicatie ook inhoudelijke gegevens nodig. Om gegevens op buurtniveau te kunnen publiceren, is het noodzakelijk dat gebruik wordt gemaakt van integrale waarnemingen of tellingen, dan wel onderzoeken met een grote steekproefomvang. De gegevens van de publicatie zijn onder andere afgeleid uit de Basisregistratie Personen (BRP), het Sociaal Statistisch Bestand (SSB), de Integrale Inkomens- en vermogensstatistiek (IIVS) en de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen).

Beveiliging van de cijfers

Om redenen van betrouwbaarheid en geheimhouding kunnen gegevens ontbreken. Welke beveiligingsprocedure is gebruikt, is vermeld in de toelichting bij de betreffende onderwerpen. Bij enkele variabelen is het mogelijk om beveiligde cellen terug te rekenen. Deze beveiliging is een waarschuwing om deze cellen niet te gebruiken vanwege een grote onnauwkeurigheid. Het terugrekenen van deze beveiligde cellen is voor de verantwoordelijkheid van gebruikers zelf. Door afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som van de afzonderlijke getallen.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

Een vergelijking van de kerncijfers in de StatLinepublicatie met die in vorige uitgaven is niet zonder meer mogelijk door mogelijke wijzigingen in de Wijk- en Buurtindeling. De uitkomsten zijn dus niet altijd volgtijdelijk vergelijkbaar. Om de gebruiker hierop te attenderen is in de StatLinepublicatie een indicator opgenomen onder naam ‘Indelingswijziging wijken en buurten’, die per wijk en buurt met een code aangeeft of deze qua indeling gewijzigd is t.o.v. het voorgaande verslagjaar. Zijn de grenzen van de wijk/buurt significant gewijzigd (indicator heeft waarde ‘3’), of heeft de wijk/buurt een andere identificerende code gekregen (indicator heeft waarde ‘2’), dan kunnen hiervoor de cijfers van opvolgende jaren niet zonder meer aan elkaar worden gekoppeld en vergeleken. Is hooguit alleen de naam veranderd (indicator heeft waarde ‘1’), dan is vergelijking van cijfers over meerdere jaren zonder problemen mogelijk. De cijfers hebben dan immers betrekking op hetzelfde gebied.
Bij het selecteren van een tabel in StatLine moet de regionale indeling van het juiste jaar gekozen worden, dus van hetzelfde jaar als het onderwerp. Als gekozen is voor het aantal inwoners van 2004, maar de gemeenteindeling van 2009, zal bij gemeenten die in 2004 nog niet bestonden geen cijfers verschijnen, terwijl juist inwonersaantallen ontbreken van gemeenten die in 2004 wel bestonden en in 2009 niet meer.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Jaarlijks wordt de toekenning van adressen aan buurten verbeterd op basis van meer recente bronnen. Als gevolg van deze kwaliteitsverbetering kunnen enige adressen in een volgend jaar aan een andere buurt worden toebedeeld. Bij vergelijking tussen de verschillende jaren kunnen mutaties tussen buurten soms uitsluitend een gevolg zijn van deze herziening. Vooral tussen 2003 en 2004 heeft er een grote kwaliteitsverbetering plaatsgevonden. Deze verbeteringen staan vermeld in de toelichting van de betreffende buurten.