Geneesmiddelen

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het samenstellen van cijfers over verstrekkingen van geneesmiddelen die vergoed worden vanuit de basisverzekering naar kenmerken van personen aan wie de middelen zijn verstrekt.

Doelpopulatie

Personen aan wie gedurende het verslagjaar geneesmiddelen zijn verstrekt die worden vergoed vanuit de verplichte basisverzekering voor geneeskundige zorg. Het betreft alle personen die op enig moment in het verslagjaar ingeschreven zijn geweest in de Basisregistratie Personen (BRP). Tot 2010 hebben de cijfers ook betrekking op geneesmiddelenverstrekkingen aan personen die in de BRP ingeschreven zijn geweest, maar niet meer in Nederland woonachtig waren. Geneesmiddelen die aan opgenomen personen in ziekenhuizen (ziekenhuiszorg) en verpleeghuizen (AWBZ/Wlz) werden verstrekt, zijn niet inbegrepen. Verstrekte geneesmiddelen aan personen in verzorgingshuizen zijn wel inbegrepen.

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

Informatie over het (absolute en relatieve) aandeel personen met verstrekte geneesmiddelen is beschikbaar vanaf 2006. Informatie over de afgeleverde hoeveelheid (uitgedrukt in door de WHO gedefinieerde dagelijkse doseringen, DDD’s) is beschikbaar vanaf 2020.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

Jaarlijks worden cijfers gepubliceerd in de StatLinetabellen:

Personen met verstrekte geneesmiddelen; herkomst
Personen met verstrekte geneesmiddelen; inkomen
Personen met verstrekte geneesmiddelen; leeftijd en geslacht
Personen met verstrekte geneesmiddelen; regio (GGD)
Personen met verstrekte geneesmiddelen; regio (gemeente)

De cijfers over het meest recente verslagjaar zijn in principe voorlopig, cijfers over de overige jaren zijn definitief, tenzij anders vermeld in de tabeltoelichting.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Combinatie van gegevens uit registraties: de zorgverzekeraars leveren aan het Zorginstituut Nederland (tot april 2014 bekend als College voor Zorgverzekeringen, CVZ) gegevens over alle geneesmiddelenverstrekkingen per persoon die vergoed worden door de basisverzekering. Deze registratie bestaat sinds 2006 en wordt gebruikt voor de risicoverevening (RVE-bestanden), waarbij de zorgverzekeraars gecompenseerd worden afhankelijk van specifieke eigenschappen van hun patiëntenpopulatie (leeftijd, geslacht, zorggebruik). Het is een volledig dekkend bestand dat nagenoeg volledig koppelbaar is met de BRP op basis van het aangeleverde pseudoniem van het burgerservicenummer (BSN). De indeling in geneesmiddelengroepen volgens de ATC-systematiek van de WHO en informatie over de eveneens door de WHO gedefinieerde dagelijkse dosering (DDD) zijn gebaseerd op de G-standaard, de geneesmiddelendatabank van de Koninklijke Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP), die wordt uitgeleverd door Z-Index.

Waarnemingsmethode

Bestanden met gegevens uit registraties worden via een trusted third party (ZorgTTP) elektronisch aan het CBS geleverd.

Berichtgevers

Het Zorginstituut Nederland ontvangt van de zorgverzekeraars gegevens over alle geneesmiddelenverstrekkingen per persoon die vergoed worden door de basisverzekering voor geneeskundige zorg.

De indeling in geneesmiddelgroepen op basis van artikelcodes en de informatie over het aantal DDD per artikel wordt geleverd door Z-index van de Koninklijke Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) . Gemeenten in Nederland leveren de gegevens uit de BRP aan het CBS.

Steekproefomvang

Geen steekproef. Het betreft een integrale registratie van alle verstrekte geneesmiddelen die door de basisverzekering worden vergoed.

Controle- en correctiemethoden

Gegevens van het Zorginstituut Nederland zijn beoordeeld op volledigheid, plausibiliteit en consistentie. Daarbij is gebruik gemaakt van verschillende andere bronnen en andere verslagperioden.

Weging

Niet van toepassing.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

Het betreft een integrale registratie. De nauwkeurigheid van de statistiek is afhankelijk van de nauwkeurigheid van de registratie. Bijna alle gegevens zijn afkomstig uit de elektronische systemen van de openbare apotheken. Zie ook de informatie onder 'controle- en correctiemethoden'.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De statistiek komt vanaf startjaar 2006 op vergelijkbare wijze tot stand. Tot 2010 hebben de cijfers ook betrekking op geneesmiddelenverstrekkingen aan personen die in de BRP ingeschreven zijn geweest, maar niet meer in Nederland woonachtig waren. De invloed van de nadere afbakening van de populatie vanaf 2010 is echter gering. In de loop der tijd kunnen er ook wijzigingen zijn in de middelen die vergoed worden door de basisverzekering. Deze gelden landelijk. Hierdoor wordt de vergelijking in de tijd voor sommige geneesmiddelen bemoeilijkt. Verder komt het incidenteel voor dat de WHO besluit om geneesmiddelen aan een andere ATC-groep toe te delen of een nieuwe ATC-code toe te voegen, wat vergelijking in de tijd eveneens kan bemoeilijken.
Voor het achtergrondkenmerk inkomen wordt gebruik gemaakt van het gestandaardiseerd inkomen, op grond waarvan personen zijn ingedeeld in percentielen. Percentielgrenzen variëren daarbij van jaar op jaar. Wegens een wijziging in de wijze van samenstelling van de inkomensgegevens wijkt de indeling in inkomensgroepen vanaf 2015 iets af van die in eerdere jaren.
Voor het achtergrondkenmerk ‘herkomst’ is het CBS in 2022 overgegaan op een andere indeling. Cijfers voor individuele landen verschillen in de oude en nieuwe indeling echter minimaal.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Uitkomsten van statistisch onderzoek worden pas gepubliceerd nadat deze zijn beoordeeld op plausibiliteit, en eventueel na aanpassing, akkoord zijn bevonden. Om de plausibiliteit van de uitkomsten vast te stellen zijn de volgende controles uitgevoerd:

Tijdreeksanalyse (consistentie in de tijd);
Kengetallenanalyse (verhouding tussen variabelen);
Confrontatie met uitkomsten uit andere bronnen, zoals SFK (Stichting Farmaceutische Kengetallen) en GIP (Geneesmiddelen Informatieproject).