Doodsoorzakenstatistiek

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het publiceren van gegevens over de doodsoorzaken van alle overleden inwoners van Nederland

Doelpopulatie

Personen die op het moment van overlijden in de Basisregistratie Personen (BRP) zijn opgenomen. In principe moet iedereen met een verwachte vestigingsduur van tenminste vier maanden in Nederland, zich laten opnemen in de basisadministratie van de gemeente waar hij of zij woont (woongemeente).

Statistische eenheid

Overleden personen.

Aanvang onderzoek

Sinds 1901.

Frequentie

Per kwartaal en jaarlijks.

Publicatiestrategie

Per kwartaal en jaarlijks worden de voorlopige en later definitieve cijfers gepubliceerd in diverse StatLine-tabellen.

Soort onderzoek

De Doodsoorzakenstatistiek is een registratie op wettelijke basis van doodsoorzaken van alle overleden inwoners van Nederland.

Waarnemingsmethode

Voor iedere overledene vult een arts een doodsoorzaakverklaring (B-formulier) in. De gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden, ontvangt deze doodsoorzaakverklaring in een gesloten enveloppe en stuurt de verklaring door naar de medisch ambtenaar van het CBS. Indien een arts gebruik maakt van de digitale versie van het B-formulier dan stuurt de arts dit formulier via een beveiligde elektronische verbinding direct naar het CBS. Het CBS verwerkt vervolgens deze formulieren in de statistiek. De naam van de overledene is bij het CBS niet bekend.

Berichtgevers

De doodsoorzaakverklaring moet worden ingevuld door de arts die de overledene schouwt. Dit is meestal de behandelend arts, soms een waarnemend arts, een gemeentelijk lijkschouwer of geneeskundige aangewezen door de Officier van Justitie.

Registratieomvang

De afgelopen 10 jaar overleden jaarlijks tussen de 135 en 170 duizend personen in Nederland.

Controle- en correctiemethoden

De volledigheid wordt gecontroleerd aan de hand van de ontvangen sterfterecords uit de Basisregistratie Personen (BRP). Er vindt correspondentie plaats met artsen over doodsoorzaakverklaringen die onduidelijk of incompleet zijn. De gegevens uit de statistieken Niet-natuurlijke dood, Verkeersdoden en Doodsoorzaken worden met elkaar vergeleken voordat deze definitief worden. Voorafgaand aan de publicatie van de tabellen worden specifieke plausibiliteitscontroles uitgevoerd.

Weging

Niet van toepassing.Meer informatie staat in beschrijving doodsoorzakenstatistiek.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

In 2018 kon aan 98,4% van de BRP-sterfterecords een doodsoorzaakverklaring worden gekoppeld. Van de Nederlanders die in het buitenland zijn overleden, ontvangt het CBS slechts zelden een doodsoorzaakverklaring. De overledenen waar het CBS geen doodsoorzaakverklaring van heeft ontvangen, worden geregistreerd onder de doodsoorzaak “Overige slecht omschreven en niet gespecificeerde oorzaken van sterfte” (R99). Zonder de Nederlanders die in het buitenland zijn overleden kon in 2018 aan 99,6% van de BRP-sterfterecords een doodsoorzaakverklaring worden gekoppeld.

Opeenvolgende vergelijkbaarheid

Doodsoorzaken krijgen codes toegewezen afkomstig uit de internationaal toegepaste codelijst, International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD) van de World Health Organisation (WHO).

Vanaf statistiekjaar 1996 wordt gewerkt met de Tiende Revisie van de ICD (ICD-10, WHO). Tot en met statistiekjaar 2012 is volledig handmatig gecodeerd door de medisch codeurs van het CBS. Vanaf statistiekjaar 2013 worden de doodsoorzaken (deels) automatisch gecodeerd met behulp van het internationale computerprogramma Iris.

Met codeersoftware Iris van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt meer dan de helft van de natuurlijke doden in het jaarbestand gecodeerd. Het resterende gedeelte van het bestand, alsmede de niet natuurlijke doodsoorzaken en de maternale en perinatale sterfgevallen worden handmatig gecodeerd. Het automatisch coderen van doodsoorzaken brengt een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens met zich mee.

De introductie van het automatisch coderen in 2013 en daarmee de implementatie van alle updates van ICD-10 bracht (eenmalige) verschuivingen in de statistiek met zich mee. In het oog sprongen vooral de sterke toename van dementie (incl. Alzheimer) en late gevolgen van het CVA, alsmede de sterke afname van de longontsteking en COPD als onderliggende doodsoorzaak.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Het coderen met het computerprogramma Iris en de jaarlijkse updates zorgen voor een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens. De correspondentie met de artsen die het B-formulier invullen is sinds 2005 uitgebreid, waardoor de kwaliteit van de gegevens verder verbeterd is.