Bevolkingsstatistiek

Wat behelst het onderzoek

Doel

De Bevolkingsstatistiek geeft informatie over de omvang en samenstelling van de bevolking op 1 januari. Daarnaast geeft de statistiek informatie over de veranderingen die van jaar op jaar optreden in de omvang en samenstelling van de bevolking, door geboorte, sterfte en migratie.

Doelpopulatie

De waarnemingen zijn gebaseerd op informatie die CBS ontvangt uit de bevolkingsregisters van gemeenten. Deze gegevens hebben betrekking op alle personen die in het bevolkingsregister zijn opgenomen (de 'de jure' bevolking). In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woonachtig is, opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente waar de nachtrust hoofdzakelijk wordt genoten (woongemeente). Personen die 'de jure' tot de bevolking van Nederland behoren, maar voor wie geen vaste woonplaats valt aan te wijzen, zijn opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente Den Haag.
De Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) vormt de grondslag voor de gemeentelijke bevolkingsregisters. Vanaf januari 2014 is de Wet GBA vervangen door de Wet basisregistratie personen (Wet BRP).

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

De bevolkingsstatistiek bestaat sinds 31 december 1829, toen de eerste volkstelling werd gehouden. Vanaf 1950 zijn er complete tijdreeksen voor diverse onderwerpen op StatLine beschikbaar. Vanaf 1995 is de bevolkingsstatistiek gebaseerd op de gemeentelijke bevolkingsregisters. De onderzoeksbeschrijving heeft betrekking op gegevens uit de gemeentelijke bevolkingsregisters.

Frequentie

1. Tweewekelijks, voorlopige en definitieve cijfers.
2. Maandelijks, voorlopige en definitieve cijfers.
3. Eenmaal per kwartaal, voorlopige en definitieve cijfers.
4. Jaarlijks, definitieve cijfers.
5. Tweejaarlijks, definitieve cijfers.

Publicatiestrategie

1. Eenmaal per twee weken worden voorlopige cijfers van de twee weken vóór het huidige weeknummer minus één gepubliceerd. Hierbij kunnen voorlopige cijfers van voorafgaande weken ook wijzigen. In het laatste kwartaal worden de voorlopige cijfers vervangen door definitieve cijfers.
2. Aan het eind van iedere maand worden voorlopige cijfers voor de voorafgaande maand gepubliceerd. Hierbij kunnen de voorlopige cijfers van voorafgaande maanden ook wijzigen. In de maand september/oktober worden de voorlopige cijfers vervangen door definitieve cijfers.
3. In de maand volgend op een kwartaal worden voorlopige cijfers van de maanden in dat kwartaal gepubliceerd. Hierbij kunnen voorlopige cijfers van voorafgaande maanden ook wijzigen. In het laatste kwartaal worden de voorlopige cijfers van het voorafgaande jaar vervangen door definitieve cijfers.
4. Eenmaal per jaar worden definitieve cijfers van het voorafgaande jaar gepubliceerd.
5. Eenmaal per twee jaar worden definitieve cijfers van de twee voorafgaande jaren gepubliceerd.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Integrale waarneming.

Waarnemingsmethode

Elektronische gegevensverstrekking door GBA-verstrekkingen, een organisatieonderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Afbakening en verwerking van nagekomen berichten
CBS krijgt dagelijks berichten over demografische gebeurtenissen (geboorte, sterfte, migratie, huwelijkssluiting ed) binnen. Er zit doorgaans enige tijd tussen de feitelijke demografische gebeurtenis en het moment waarop deze informatie CBS bereikt. Bij levend geboren kinderen en overledenen is dat meestal slechts 1 tot 5 dagen maar bij migratie of huwelijkssluiting kan dat ook enkele weken en soms maanden zijn.
Bij publicatie van het aantal demografische gebeurtenissen in een bepaald statistiekjaar telt CBS nagekomen informatie tot op zekere hoogte mee. Tot en met 2009 werd nagekomen informatie over het statistiekjaar meegeteld die tot 15 februari in het jaar volgend op het statistiekjaar door CBS werd ontvangen. Informatie over het statistiekjaar die na 15 februari bij CBS binnenkwam werd genegeerd. Dat leidde feitelijk tot een geringe onderschatting van het aantal demografische gebeurtenissen in dat statistiekjaar.
Met ingang van statistiekjaar 2010 wordt méér nagekomen informatie over demografische gebeurtenissen verwerkt.

Hoe gaat dat in zijn werk?
Net als voor 2009 wordt voor statistiekjaar 2010 nagekomen informatie over het statistiekjaar meegeteld die tot 15 februari in het jaar volgend op het statistiekjaar door CBS werden ontvangen. Echter, nu wordt ook informatie over demografische gebeurtenissen die in 2009 hebben plaatsgevonden die na 15 februari 2010 en voor 15 februari 2011 is binnen gekomen, en dus niet meer in statistiekjaar 2009 is verwerkt, toegevoegd aan statistiekjaar 2010. Op die manier wordt een betere benadering bereikt van het aantal demografische gebeurtenissen dat in 2010 heeft plaatsgevonden. Informatie over demografische gebeurtenissen in 2009 die na 15 februari 2011 wordt ontvangen werd en wordt genegeerd. Deze aantallen zijn te verwaarlozen.
De achtergrond voor de keuze voor 15 februari als peildatum is ingegeven door de jaarlijkse vaststelling van de bevolking per gemeente in Nederland, een wettelijke taak die CBS heeft. Voor de vaststelling van de bevolking wordt eveneens 15 februari als peildatum genomen. Door zowel de stand van de bevolking alsook de demografische gebeurtenissen met een peildatum van 15 februari vast te stellen wordt een optimale aansluiting tussen statistieken over stand en gebeurtenissen bereikt.

Een paar voorbeelden om een en ander te verduidelijken

5 december 2010 wordt een baby geboren.
6 december 2010 aangifte van de baby bij de gemeente
6 december 2010 bereikt het CBS het bericht omtrent levendgeborene
Deze baby werd en wordt in statistiekjaar 2010 geteld.

30 december 2009 wordt een baby geboren.
2 januari 2010 aangifte van de baby bij de gemeente
3 januari 2010 bereikt het CBS het bericht omtrent levendgeborene
Deze baby werd en wordt in statistiekjaar 2009 geteld.

30 december 2009 wordt een baby geboren.
22 februari 2010 aangifte van de baby bij de gemeente
23 februari 2010 bereikt het CBS het bericht omtrent levendgeborene
Deze baby werd voorheen niet geteld en wordt vanaf 2010 in statistiekjaar 2010 geteld.

30 december 2009 wordt een baby geboren.
2 februari 2011 aangifte van de baby bij de gemeente
3 februari 2011 bereikt het CBS het bericht omtrent levendgeborene
Deze baby werd voorheen niet geteld en wordt vanaf 2010 in statistiekjaar 2010 geteld.

30 december 2009 wordt een baby geboren.
22 februari 2011 aangifte van de baby bij de gemeente
23 februari 2011 bereikt het CBS het bericht omtrent levendgeborene
Deze baby werd voorheen niet geteld en wordt ook in statistiekjaar 2010 (of in latere jaren) niet geteld. Deze informatie werd en wordt genegeerd.

Per demografische statistiek worden door deze gewijzigde manier van tellen systematisch iets hogere aantallen demografische gebeurtenissen geteld.
Per demografische statistiek ging het in 2010 om de volgende percentages demografische gebeurtenissen die feitelijk in 2009 hebben plaatsgevonden:

• Levendgeborenen 0,13%
• Overledenen 0,05%
• Verhuizingen 0,08%
• Immigraties 0,47%
• Emigraties 0,26%
• Administratieve correcties 1,38%
• Huwelijksluitingen 2,33%
• Echtscheidingen 1,45%
• Verweduwing 1,03%
• Nationaliteitswijzigingen 0,90%

Bijschatting van onbekende geboortelanden
In de loop van 2014 is het aantal immigranten met een onbekend geboorteland toegenomen. Dit heeft te maken met de inschrijving van personen uit de Registratie Niet-ingezetenen (RNI) in de gemeentelijke bevolkingsregisters. Vanaf januari 2014 wordt in de voorlopige cijfers over het aantal immigranten, indien het geboorteland van de immigrant onbekend is, het land van herkomst als geboorteland beschouwd.
Om een eenduidige berekening van het saldo buitenlandse migratie (immigratie minus emigratie) te bewerkstelligen is ervoor gekozen ook van emigranten waarvan het geboorteland onbekend is vanaf januari 2014 het geboorteland te schatten. Dit betekent dat in de voorlopige cijfers over het aantal emigranten, indien het geboorteland van de emigrant onbekend is, het land van bestemming als geboorteland wordt beschouwd.
Administratieve correcties (opnemingen en afvoeringen) kunnen niet op deze manier worden geschat omdat van deze administratieve correcties per definitie geen land van herkomst (opnemingen) of land van bestemming (afvoeringen) bekend is. Dit heeft tot gevolg dat in de emigratie inclusief het saldo van de administratieve correcties (en dus ook in het migratiesaldo inclusief het saldo van de administratieve correcties) nog wel onbekende geboortelanden voorkomen.

Berichtgevers

GBA-V (GBA-verstrekkingen), een organisatieonderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Steekproefomvang

Niet van toepassing.

Controle- en correctiemethoden

Er wordt gecontroleerd op fouten en inconsistenties aan de hand van vastgestelde regels en criteria. In geval van onvolledigheid worden ontbrekende gegevens geïmputeerd.

Weging

Niet van toepassing.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De informatie die CBS ontvangt is niet in alle gevallen volledig. In die gevallen maakt CBS een schatting van de ontbrekende gegevens

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De gegevens zijn volgtijdelijk vergelijkbaar.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Er wordt gecontroleerd op volledigheid, interne consistentie en plausibiliteit van de cijfers.