Basisverzekering (Zvw): kosten per persoon

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het in kaart brengen van de verdeling van de kosten voor het gebruik van zorg die onder de basisverzekering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) valt, uitgesplitst naar type zorg en persoonskenmerken.  

Doelpopulatie

Personen die op enig moment gedurende het jaar ingeschreven zijn (geweest) in de Basisregistratie Personen (BRP) en die tevens in Nederland verzekerd zijn via de basisverzekering.

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

2009.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

De cijfers over het meest recente verslagjaar komen als voorlopige cijfers in de StatLine-publicatie. De cijfers over de overige jaren zijn definitief.

De cijfers worden gepubliceerd in de volgende StatLine-publicaties:

Kosten in de oude indeling van migratieachtergrond:

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Registratie.

Waarnemingsmethode

Alle kosten die in het kader van de basisverzekering van de Zorgverzekeringswet gedeclareerd zijn bij en uitbetaald zijn door zorgverzekeraars en volmachthouders worden op kwartaalbasis doorgegeven aan Vektis. Het CBS ontvangt van Vektis een bestand per zorgverzekeraar waarin de zorgkosten over een verslagjaar, die tot dan toe gedeclareerd zijn, zijn opgenomen. Dit zijn de daadwerkelijk gedeclareerde kosten tot en met vier kwartalen na afloop van het verslagjaar, inclusief een schatting van nog te declareren kosten over het jaar. Deze gegevens worden gekoppeld aan de BRP. Hierdoor kunnen deze gegevens worden verrijkt met gegevens uit het Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden (SSB) van het CBS, zoals: leeftijd, geslacht, herkomst en huishoudinkomen.

Berichtgevers

Deze gegevens worden door Vektis aan het CBS geleverd. Vektis heeft de gegevens verkregen van zorgverzekeraars en volmachthouders.

Controle- en correctiemethoden

Opgaven betreffende individuele verzekerden worden in principe niet gecontroleerd. Wel worden de waarden, op het niveau van de individuele zorgverzekeraar of volmachthouder, gecontroleerd op plausibiliteit. Tevens is gecontroleerd of de combinatie van type zorg, leeftijd en geslacht geen onmogelijke combinaties oplevert. Indien hier onmogelijke combinaties uitkwamen, zijn deze onderdrukt in de tabel.

Ophoging

Gedeclareerde bedragen worden per verzekeraar en per zorgtype gecorrigeerd voor onvolledigheid van de declaraties. Deze ophoogfactoren worden door de registerhouder berekend op basis van informatie die is verstrekt door de zorgverzekeraars. Voornamelijk bij specialistische geestelijke gezondheidszorg (tot en met 2021) en in de mindere mate ziekenhuiszorg zijn na acht kwartalen nog niet alle declaraties ontvangen. Voor eerstelijnszorg is dat wel het geval.

Tot en met verslagjaar 2016 vond daarnaast een ophoging plaats om te corrigeren voor een deel van de verzekerden waarvan gegevens over gedeclareerde zorgkosten niet bekend waren of waarvan de opgaven niet betrouwbaar genoeg geacht werden. Dit betrof circa 5 procent van de verzekerden. Dit deel werd bijgeschat met behulp van de persoonskenmerken leeftijd, geslacht, regio, migratieachtergrond en huishoudinkomen. Vanaf verslagjaar 2017 is deze correctie niet meer nodig.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De bedragen in de tabel worden betrouwbaar geacht vanwege de bijna integrale waarneming van de gegevens. De ontbrekende en/of niet plausibel bevonden records in de jaren tot 2017 hadden geen selectief karakter met betrekking tot de persoonskenmerken, waardoor de ophoging niet tot problemen leidde. Daar waar de uitkomsten gebaseerd zijn op gedeclareerde kosten van minder dan 20 personen en/of wanneer de standaardfout van het gemiddelde meer dan 50% van het gemiddelde bedraagt, zijn de uitkomsten in de tabellen onderdrukt.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

Voor de periode 2009 en later zijn de gehanteerde definities en begrippen eenduidig. De inhoud van de basisverzekering is echter aan politieke beslissingen onderhevig en kan hierdoor van jaar op jaar veranderen. Dat geldt voor de typen zorg die per jaar onder de basisverzekering vallen, maar ook binnen de typen zorg kan het pakket aan vergoede zorg van jaar op jaar variëren. Ook de hoogte van het verplicht eigen risico kan om dezelfde reden van jaar op jaar veranderen. De belangrijkste wijzigingen in de inhoud van het verzekerd pakket en de hoogte van het verplicht eigen risico zijn hier per jaar samengevat. 

De gemiddelde Zvw-zorgkosten en het aandeel personen dat zorg krijgt hangen af van leeftijd en geslacht. Omdat er verschillen in leeftijdsopbouw bestaan tussen de groepen met een verschillende herkomst en tussen de verschillende inkomensgroepen, zijn naast de ongestandaardiseerde totaalcijfers ook voor leeftijd en geslacht gestandaardiseerde totalen gegeven, per herkomstgroep respectievelijk per inkomensgroep. Hierdoor kunnen deze groepen onderling beter worden vergeleken.

Er is gestandaardiseerd via de methode van directe standaardisatie, met de leeftijdsverdeling van de gemiddelde mannelijke, respectievelijke vrouwelijke Zvw-verzekerde bevolking van het betreffende jaar als standaard. Voor het totaal is gestandaardiseerd voor de combinatie van leeftijd en geslacht. Omdat het aantal personen van 65 jaar en ouder met een herkomst buiten Nederland relatief laag is, is voor de herkomsttabel alleen gestandaardiseerd tot de leeftijd van 65 jaar.

De totaalcijfers voor huishoudinkomen zijn ook gestandaardiseerd voor de combinatie van leeftijd en geslacht, maar hierbij is geen leeftijdsgrens gehanteerd.

In 2022 is het CBS overgestapt van een indeling op basis van migratieachtergrond naar een indeling op basis van herkomst. Cijfers op basis van migratieachtergrond zijn beschikbaar voor de periode 2009 t/m 2020. Cijfers op basis van herkomst zijn beschikbaar vanaf 2020. Cijfers voor individuele landen verschillen in de oude en nieuwe indeling echter minimaal.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Uitkomsten van statistisch onderzoek worden pas gepubliceerd nadat deze zijn beoordeeld op plausibiliteit, en eventueel na aanpassing, akkoord zijn bevonden. Om de plausibiliteit van de uitkomsten vast te stellen is van de volgende controles gebruik gemaakt:

1. Tijdreeksanalyse (consistentie in de tijd, zijn verschillen te verklaren uit veranderingen in het pakket van verzekerde zorg, of uit bekende veranderingen in zorggebruik of gezondheid van de bevolking);
2. Confrontatie met uitkomsten uit andere bronnen.

Downloads