Onverzekerden tegen ziektekosten

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het bepalen van het aantal onverzekerden tegen ziektekosten onder de personen die ingeschreven staan in de GBA (Gemeentelijke Basisadministratie) en verzekeringsplichtig zijn voor de Zorgverzekeringswet.

Doelpopulatie

Personen die ingeschreven staan in de GBA en verzekeringsplichtig zijn voor de Zorgverzekeringswet, maar die geen zorgverzekering zoals in die wet bedoeld hebben afgesloten. Onverzekerden onder illegalen, dak- en thuislozen, alsmede personen die in het buitenland wonen maar in Nederland verzekerd zouden moeten zijn, behoren niet tot de doelpopulatie.
Daarnaast valt een aantal bijzondere groepen buiten de verzekeringsplicht. In beginsel is iedereen die verplicht verzekerd is voor de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) ook verplicht verzekerd in het kader van de Zorgverzekeringswet. In principe zijn dat alle inwoners van Nederland en degenen die in Nederland loonbelasting betalen. De volgende groepen zijn hiervan uitgesloten:

• Asielzoekers;
• Personen die in Nederland wonen maar in het buitenland werken;
• Personen die in het buitenland een uitkering en/of pensioen ontvangen;
• Diplomaten en werknemers van volkenrechtelijke organisaties;
• Personen die tijdelijk vanuit het buitenland door hun werkgever naar Nederland worden uitgezonden (gedetacheerd);
• Buitenlandse studenten die uitsluitend wegens studie in Nederland wonen.

Naast bovengenoemde groepen zijn militairen in actieve dienst en personen die vanwege hun levensovertuiging problemen hebben zich te verzekeren (gemoedsbezwaarden) niet verzekeringsplichtig voor de Zorgverzekeringswet.

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

De cijfers volgens de huidige methode zijn beschikbaar vanaf 2006.
Cijfers volgens de oude methode in de oude situatie van de zorgverzekering zijn beschikbaar van 1995 tot en met 2005.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

Jaarlijks worden cijfers gepubliceerd in diverse StatLine-tabellen.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Voor het bepalen van het aantal onverzekerden wordt gebruik gemaakt van diverse registraties: de GBA (Gemeentelijke Basisadministratie), het RBVZ (Referentiebestand Verzekerden Zorgverzekeringswet) waarin alle zorgverzekerden van Nederland zijn opgenomen en aanvullende bestanden over bijzondere groepen die niet verzekeringsplichtig zijn. De bestanden zijn op individueel niveau gekoppeld. Hierdoor komen er individuele records naar voren van personen die voorkomen in de GBA, niet verzekerd zijn volgens het RBVZ en geen deel uitmaken van een bijzondere groep die niet verzekeringsplichtig is. Van deze personen wordt aangenomen dat ze onverzekerd zijn. Dit worden de formeel onverzekerden genoemd. Van deze groep wordt bekeken wie zich binnen een half jaar na de peildatum alsnog verzekerd heeft, geëmigreerd is of afgevoerd is uit de GBA. Er is hierbij geen rekening gehouden met sterfte en een andere verzekeringsplicht. Dit geeft uiteindelijk het aantal onverzekerden dat een half jaar na peildatum nog steeds onverzekerd is. Doordat de individuele onverzekerden bekend zijn, is het mogelijk iets te zeggen over de kenmerken van deze groep.

Waarnemingsmethode

Alle Nederlandse Zorgverzekeraars hebben hun verzekeringsadministratie aangeleverd bij het Sectoraal Aanspreekpunt Zorgverzekeringen (SA-Z). Het CBS heeft van SA-Z een integraal bestand ontvangen, het RBVZ (Referentiebestand Verzekerden Zorgverzekeringswet) waarin alle verzekerden voor de Zorgverzekeringswet zijn opgenomen. Verschillende berichtgevers hebben bestanden geleverd over bijzondere groepen die buiten de verplichting vallen.

Berichtgevers

Het SA-Z levert het RBVZ aan. De aanvullende bestanden over de bijzondere groepen zijn verkregen van het COA (Centraal Opvang Asielzoekers), CZ Zorgverzekeringen, Ministerie van Buitenlandse Zaken, SVB (Sociale Verzekeringsbank) en Univé Verzekeringen. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van diverse bestanden die binnen het CBS verwerkt zijn.

Steekproefomvang

Het betreft integrale registraties.

Controle- en correctiemethoden

Er is gecontroleerd op volledigheid, consistentie en plausibiliteit van de cijfers. Er is aangenomen dat het RBVZ volledig is. De bestanden van de bijzondere groepen zijn van jaar op jaar vergeleken. Er is gecorrigeerd voor dubbeltellingen.

Weging

Niet van toepassing.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De nauwkeurigheid van deze cijfers hangt in de eerste plaats af van de nauwkeurigheid
van de GBA en het RBVZ, en in de tweede plaats van de nauwkeurigheid van de bestanden met bijzondere groepen. Daarnaast speelt ook de kwaliteit van de koppeling een rol: als een persoon in het RBVZ ten onrechte niet koppelt aan het GBA omdat er een fout zit in het BSN in één of beide bestanden, wordt die persoon ten onrechte als onverzekerde geteld. Omgekeerd kan iemand in het RBVZ die niet in de GBA is ingeschreven, door een fout in het BSN per abuis toch aan het GBA worden gekoppeld. Aangenomen wordt dat deze koppelfouten ontbreken of elkaar per saldo opheffen.

De onnauwkeurigheid die ontstaat doordat mensen onterecht (nog) in de GBA staan, vervalt grotendeels in het cijfer “nog steeds onverzekerd 6 maanden na peildatum”. Personen die ten onrechte niet in de GBA staan, leiden niet tot een vertekening van het cijfer omdat alleen gekeken wordt naar onverzekerden die in de GBA staan.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De opzet van de statistiek vindt vanaf verslagjaar 2006 op vergelijkbare wijze plaats. De cijfers voor de jaren 1995 tot en met 2005 zijn niet vergelijkbaar met de huidige reeks. Ten eerste is op 1 januari 2006, het moment waarop de Zorgverzekeringswet in werking trad, een aantal aspecten van verzekeren tegen ziektekosten drastisch veranderd. Ten tweede is de methode geheel herzien.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Het CBS voert de gebruikelijke controles uit op volledigheid en juistheid van de aangeleverde gegevens.