Nationale rekeningen

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het geven van een kwantitatieve beschrijving van het economische proces binnen een land en de economische relaties met het buitenland. Onderdelen van het economisch proces in de nationale rekeningen zijn productie, inkomensvorming, inkomensverdeling, bestedingen, schulden en bezittingen.. Ook de inzet van arbeid in het productieproces valt onder de nationale rekeningen.

Domeinbeschrijving

De nationale rekeningen worden opgesteld volgens de richtlijnen van het Europees systeem van Rekeningen. Centraal in de nationale rekeningen staat een aantal belangrijke economische indicatoren zoals het binnenlands product (bbp) en het nationaal inkomen. Het binnenlands product is een maatstaf voor de in een land door productie beschikbaar gekomen goederen en diensten. Globaal gesproken komt het overeen met het verschil tussen de waarde van de productie en de in het productieproces verbruikte goederen en diensten. Het binnenlands product kan bruto of netto worden bepaald, dat wil zeggen inclusief of exclusief de afschrijvingen. Dat geldt ook voor het nationaal inkomen. Het bruto nationaal inkomen is de som van de primaire inkomens van de ingezetenen van een land. Primair inkomen is het inkomen als beloning voor deelname aan het productieproces en wordt ontvangen in ruil voor het beschikbaar stellen van arbeid, financiële middelen, grond, en dergelijke. Voorbeelden zijn lonen, winsten, pacht, rente en dividenden. Het bruto nationaal inkomen is gelijk aan het bruto binnenlands product plus het saldo van de primaire inkomensstromen ontvangen van of betaald aan niet-ingezetenen van een land.

Aanvang onderzoek

De ontwikkeling van het systeem van Nederlandse nationale rekeningen begon formeel op 19 januari 1943 met de instelling van de Commissie voor de nationale boekhouding door de Directeur-Generaal van de Statistiek. Voor het eerst werd toen de opstelling van een nationale boekhouding als doel op zich geformuleerd. De huidige tijdreeks loopt vanaf 1995.

Frequentie

Binnen de nationale rekeningen worden zowel data per jaar als data per kwartaal gepubliceerd. In de praktijk worden voor kwartaalcijfers veelal aparte namen gebruikt, zoals kwartaalrekeningen.

Publicatiestrategie

Er zijn vier publicatiemomenten van jaarcijfers van de nationale rekeningen. Daarbij is sprake van steeds betere en meer gedetailleerde statistische informatie.
Half februari wordt op basis van de tweede raming van de eerste drie kwartalen en de eerste raming van het vierde kwartaal een eerste snelle jaarraming van het bbp en haar componenten en van de arbeidsinzet voor het voorafgaande jaar gepubliceerd. Eind maart volgt de tweede jaarraming als de tweede raming van het vierde kwartaal beschikbaar komt. Op dat moment worden ook de jaarcijfers van de inkomens- en vermogensrekeningen voor het eerst gepubliceerd.

Na afloop van het verslagjaar worden na 6 en 18 maanden de voorlopige respectievelijk definitieve jaarramingen gepubliceerd. De publicatie na 6 maanden is deels op jaarstatistieken gebaseerd, voor de publicatie na 18 maanden zijn alle benodigde jaarstatistieken beschikbaar.
Alle cijfers komen jaarlijks in juni beschikbaar op StatLine, de elektronische database van het CBS.

Hoe wordt het uitgevoerd

Belangrijkste bronnen

Bij de samenstelling van de nationale rekeningen wordt gebruik gemaakt van een groot aantal bronnen op uiteenlopende terreinen als productie, finale bestedingen, inkomen, vermogen en prijzen. Voorbeelden zijn statistieken op basis van winst- en verliesrekeningen en balansopstellingen, overheidsadministraties, statistieken van de buitenlandse handel, investeringsstatistieken en consumenten- en producentenprijzen. Een uitgebreide beschrijving van de wijze waarop een groot deel van de nationale rekeningen (het deel dat betrekking heeft op het bruto nationaal inkomen) worden samengesteld is de GNI-inventory, waarbij GNI staat voor Gross National Income. Na elke revisie van de nationale rekeningen wordt een nieuwe GNI-inventory samengesteld. De meest recente is de versie na de revisie voor verslagjaar 2015, een versie voor verslagjaar 2021 wordt momenteel samengesteld.

Globale structuur integratiekader

Het systeem van de nationale rekeningen is een integratiekader waarbinnen de gebruikte bronnen met elkaar worden geconfronteerd. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van aanbod- en gebruiktabellen en rekeningenstelsels. Het bruto binnenlands product wordt vanuit drie gezichtspunten samengesteld: de productie, de inkomensvorming en de finale bestedingen.

Coördinatie en integratie

Binnen de nationale rekeningen spelen coördinatie en integratie een sleutelrol. Door statistische coördinatie worden statistische eenheden in alle relevante statistieken in beginsel op grond van dezelfde criteria ingedeeld en zijn de gegevens uit de afzonderlijke statistieken zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Integratie is het onderling afstemmen, volledig en consistent maken van statistische gegevens binnen een stelsel van definities en definitievergelijkingen. Waar de uitkomsten van de afzonderlijke statistieken niet op elkaar aansluiten, worden via integratie de meest plausibele consistente schattingen tot stand gebracht.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

In de nationale rekeningen is het correct weergeven van ontwikkelingen (groeivoeten, prijsmutaties) ten opzicht van voorgaande perioden belangrijker dan het niveau van een variabele.

Revisie

Eens in de vijf jaar worden de nationale rekeningen aan een grondige revisie onderworpen. Bij een revisie worden voor een bepaald jaar alle niveaugrootheden opnieuw vastgesteld. Tevens worden nieuwe beschikbare bronnen en rekenmethoden doorgevoerd. De meest recente revisie vond plaats over het verslagjaar 2021. Tegelijkertijd met de publicatie van de resultaten voor het revisiejaar wordt voor de meeste variabelen van het stelsel van nationale rekeningen ook een gereviseerde tijdreeks voor de periode vanaf 1995 gepubliceerd.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

De nationale rekeningen vormen een samenhangend en geïntegreerd geheel, waarin alle variabelen op een consistente wijze met elkaar samenhangen. Dit draagt in belangrijke mate bij aan de kwaliteit en gebruiksmogelijkheden. De kwaliteit wordt bevorderd doordat de definitievergelijkingen die aan het systeem ten grondslag liggen het mogelijk maken om gegevens uit verschillende statistieken aan elkaar te relateren en met elkaar te confronteren. Als de uitkomsten van deze statistieken niet aansluiten, worden deze via integratie binnen het stelsel van nationale rekeningen consistent gemaakt om zo tot de meest plausibele macro-economische schattingen te komen. De bijstellingen tussen de opeenvolgende ramingen worden systematisch gevolgd.