Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein - Wet Maatschappelijke Ondersteuning

Wat behelst het onderzoek

Doel

Het samenstellen van gemeentelijke statistische uitkomsten over ondersteuning verleend in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo2015).

Doelpopulatie

Personen aan wie gedurende de verslagperiode ondersteuning is verleend in het kader van de Wmo.

Statistische eenheid

Personen in combinatie met de vorm van ondersteuning die ze ontvangen.

Aanvang onderzoek

2015.

Frequentie

Halfjaarlijks.

Publicatiestrategie

Cijfers over de meest recente verslagperiode komen als voorlopige cijfers in de diverse StatLine-tabellen. Bij publicatie van de voorlopige cijfers over het tweede halfjaar van een kalenderjaar worden de cijfers over het eerste halfjaar vervangen door nader voorlopige cijfers. Bij publicatie van de voorlopige cijfers over het eerste halfjaar van een kalenderjaar worden alle cijfers over het daaraan voorafgaande kalenderjaar definitief gemaakt. De verslagperiode bestrijkt een half jaar.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

In dit onderzoek worden gegevens over Wmo-maatwerkvoorzieningen door gemeenten geleverd aan CBS. Deze gegevens worden gecombineerd en aangevuld met registratiegegevens uit het Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden van CBS en gegevens uit de Basisregistratie Personen (BRP).

Waarnemingsmethode

Bestanden met gegevens worden elektronisch aan CBS geleverd.

Berichtgevers

Gemeenten.

Steekproefomvang

Er is geen sprake van een steekproef. Gemeenten doen op vrijwillige basis mee aan de gemeentelijke monitor sociaal domein.
Alleen de gegevens van gemeenten die aangeleverd hebben en die geen bezwaar hebben gemaakt tegen publicatie worden gepubliceerd.
Cijfers over het totale aantal Wmo-cliënten in Nederland worden gepubliceerd op basis van een modelmatige schatting. Wanneer (vrijwel) alle gemeenten deelnemen zullen meer gedetailleerde cijfers op landelijk niveau worden gepubliceerd.

Controle- en correctiemethoden

Er is aangenomen dat de door gemeente aangeleverde gegevens juist en volledig zijn.

In de gegevensleveringen van gemeenten aan het CBS, komt het regelmatig voor dat er meerdere records worden aangeleverd die (vermoedelijk) over dezelfde voorziening gaan. Wanneer een gemeente voor alle leveringen binnen een kalenderjaar het toewijzingsnummer heeft aangeleverd worden voor het tellen van het aantal maatwerkvoorzieningen de gegevens uit alle records van dezelfde persoon met hetzelfde toewijzingsnummer en type voorziening samengevoegd tot één voorziening mits het om dezelfde vorm van financiering gaat. Na deze samenvoeging worden records nogmaals samengevoegd tot één voorziening wanneer:

de gemeente, de persoon, het type voorziening en de leveringsvorm gelijk zijn én
de begin- en einddatum gelijk zijn óf een record maximaal 3 dagen na afloop van een vorig record start óf de zorgperiode van het ene record (volledig) binnen de zorgperiode van het andere record valt.

Er zullen praktijksituaties bij gemeenten zijn, waarin deze aanpak niet tot juiste aantal voorzieningen leidt. Het aantal voorzieningen is daardoor iets minder betrouwbaar dan het aantal cliënten.

De cijfers over het totaal aantal cliënten in Nederland zijn geschat met een regressiemodel op de data van de deelnemende gemeenten. Het totaal aantal cliënten in Nederland kan geschat worden wanneer 60% van de gemeenten registraties heeft aangeleverd en de vier grootste gemeenten (G4) aangeleverd hebben. De onzekerheidsmarges (95%-betrouwbaarheidsintervallen) van deze schattingen zijn als volgt:

2024H1

Totaal cliënten [1165350 ,1172675]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1142215 ,1149420]
Cliënten ondersteuning thuis [215890 ,220600]
Cliënten begeleiding [177430 ,181660]
Cliënten dagbesteding [53315 ,56675]
Cliënten hulp bij het huishouden [497040 ,505220]
Cliënten verblijf en opvang [29215 ,29215]
Cliënten beschermd wonen [22895 ,22895]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [720190 ,727745]
Cliënten overig Niet geschat

Het landelijke cijfer voor 2024H1 van Verblijf en Opvang is een som van alle gemeenten, omdat deze categorie compleet is aangeleverd door centrumgemeenten.

2023JJ

Totaal cliënten [1245640 ,1249865]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1220365 ,1224560]
Cliënten ondersteuning thuis [249755 ,252200]
Cliënten begeleiding [202385 ,205005]
Cliënten dagbesteding [66275 ,67795]
Cliënten hulp bij het huishouden [533015 ,537605]
Cliënten verblijf en opvang [33560 ,33560]
Cliënten beschermd wonen [26760 ,26760]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [771970 ,776080]
Cliënten overig Niet geschat

Het landelijke cijfer voor 2023JJ van Verblijf en Opvang is een som van alle gemeenten, omdat deze categorie compleet is aangeleverd door centrumgemeenten.

2023H1

Totaal cliënten [1150975 ,1154235]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1127950 ,1131195]
Cliënten ondersteuning thuis [216985 ,218805]
Cliënten begeleiding [176310 ,178160]
Cliënten dagbesteding [56870 ,58140]
Cliënten hulp bij het huishouden [485600 ,489630]
Cliënten verblijf en opvang [29110 ,29110]
Cliënten beschermd wonen [23115 ,23115]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [719955 ,723620]
Cliënten overig Niet geschat

Het landelijke cijfer voor 2023H1 van Verblijf en Opvang is een som van alle gemeenten, omdat deze categorie compleet is aangeleverd door centrumgemeenten.

2023H2

Totaal cliënten [1159360 ,1162190]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1136650 ,1139450]
Cliënten ondersteuning thuis [219155 ,220800]
Cliënten begeleiding [179070 ,180665]
Cliënten dagbesteding [55620 ,56555]
Cliënten hulp bij het huishouden [491560 ,495000]
Cliënten verblijf en opvang [28665 ,28665]
Cliënten beschermd wonen [22530 ,22530]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [724505 ,727290]
Cliënten overig Niet geschat

Het landelijke cijfer voor 2023H2 van Verblijf en Opvang is een som van alle gemeenten, omdat deze categorie compleet is aangeleverd door centrumgemeenten.

2022JJ

Totaal cliënten [1233050 ,1246845]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1208645 ,1222150]
Cliënten ondersteuning thuis [248215 ,258465]
Cliënten begeleiding [197770 ,211165]
Cliënten dagbesteding [69255 ,78330]
Cliënten hulp bij het huishouden [519600 ,535730]
Cliënten verblijf en opvang [33390 ,34220]
Cliënten beschermd wonen [26470 ,27050]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [765595 ,779440]
Cliënten overig Niet geschat

2021JJ

Totaal cliënten Niet geschat
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1199070 ,1209540]
Cliënten ondersteuning thuis [251325 ,262145]
Cliënten begeleiding [198260 ,218445]
Cliënten dagbesteding [71655 ,82090]
Cliënten hulp bij het huishouden [502545 ,514370]
Cliënten verblijf en opvang Niet geschat
Cliënten beschermd wonen Niet geschat
Cliënten hulpmiddelen en diensten [765025 ,775520]
Cliënten overig Niet geschat

Omdat niet alle gemeenten behorende bij de G4 gegevens over verblijf hebben aangeleverd voor 2021H2, kan er geen schatting van Verblijf en Opvang en Totaal gemaakt worden over 2021JJ.

2020JJ

Totaal cliënten [1210085 ,1223435]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1176560 ,1189560]
Cliënten ondersteuning thuis [256240 ,266745]
Cliënten begeleiding [198055 ,226170]
Cliënten dagbesteding [78870 ,85635]
Cliënten hulp bij het huishouden [490500 ,499810]
Cliënten verblijf en opvang [45895 ,48695]
Cliënten beschermd wonen [37885 ,41415]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [760825 ,774675]
Cliënten overig Niet geschat

2019JJ

Totaal cliënten [1153610 ,1170110]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1121535 ,1137515]
Cliënten ondersteuning thuis [248465 ,258600]
Cliënten begeleiding [187155 ,219865]
Cliënten dagbesteding [81145 ,88595]
Cliënten hulp bij het huishouden [433415 ,441780]
Cliënten verblijf en opvang [43655 ,46495]
Cliënten beschermd wonen [37865 ,40165]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [739070 ,767755]
Cliënten overig Niet geschat

2018JJ

Totaal cliënten [1056610 ,1073865]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [1027065 ,1043985]
Cliënten ondersteuning thuis [235730 ,244480]
Cliënten begeleiding [181285 ,196250]
Cliënten dagbesteding [78760 ,84890]
Cliënten hulp bij het huishouden [371800 ,380005]
Cliënten verblijf en opvang [39145 ,40725]
Cliënten beschermd wonen [32800 ,34510]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [684785 ,716360]
Cliënten overig Niet geschat

2017JJ

Totaal cliënten [1017785 ,1054720]
Totaal cliënten exclusief verblijf en opvang [992905 ,1028120]
Cliënten ondersteuning thuis [223900 ,244325]
Cliënten begeleiding [166810 ,209140]
Cliënten dagbesteding [78950 ,95055]
Cliënten hulp bij het huishouden [381855 ,397830]
Cliënten verblijf en opvang [28730 ,35070]
Cliënten beschermd wonen [25085 ,30515]
Cliënten hulpmiddelen en diensten [653160 ,712810]
Cliënten overig Niet geschat

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De nauwkeurigheid van de statistiek is afhankelijk van de nauwkeurigheid van de door gemeenten aangeleverde informatie.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

In het voorjaar van 2024 is een nieuwe tabel gestart met een nieuwe herkomstindeling: Wmo-cliënten; type maatwerkvoorziening, persoonskenmerken, regio (tabelnummer: 85896NED). De nieuwe herkomstindeling geeft weer in welk land een persoon geboren is of waar diens ouders geboren zijn. Deze tabel is de opvolger van Wmo-cliënten; type maatwerkvoorziening, persoonskenmerken, regio, 2019-2023 (85043NED).

Sinds het najaar van 2024 is een verbeterde methode geïmplementeerd waardoor er nu een consistente reeks van data beschikbaar is over Wmo-maatwerkvoorzieningen voor de periode 2017 tot en met de eerste helft van 2024. Aanpassingen die door de jaren heen zijn aangebracht, zijn met terugwerkende kracht doorgevoerd. De verbeterde methode houdt in:

dat de verwerkingsprocessen van SPSS zijn omgeschreven naar SQL. Een voordeel van SQL is, dat het beter in staat is om iteratieve processen uit te voeren dan SPSS waardoor het samenvoegproces, dat iteratief verloopt, betrouwbaarder kan worden uitgevoerd. Het gevolg is dat er meer records zullen worden samengevoegd tot één voorziening en dus het totale aantal voorzieningen zal afnemen. Dit effect heeft met name gevolgen voor voorzieningen die verspreid over meer dan 2 records worden aangeleverd.
een vernieuwde manier van samenvoegen. In de nieuwe methode is ervoor gekozen wanneer meerdere voorzieningen hetzelfde toewijzingsnummer hebben maar een andere financieringsvorm, dan worden ze in de nieuwe programmatuur niet meer samengevoegd. Dit kan leiden tot een toename in het aantal voorzieningen.
alleen voorzieningen met een bekend burgerservicenummer worden geteld. In de verbeterde methode is ervoor gekozen om alleen cliënten te tellen van wie het burgerservicenummer bekend is én voldoet aan de 11-proef. Het kon voorkomen dat er wel een maatwerkvoorziening werd aangeleverd, maar dat er geen burgerservicenummer aan gekoppeld was. In de nieuwe methode worden deze trajecten niet meer meegeteld. Daarnaast zijn personen ook uitgesloten wanneer zij vóór het verslagjaar zijn overleden. Hierdoor zal het aantal cliënten in voorgaande jaren afnemen ten opzichte van de oude methode.
de leeftijd van een cliënt op een andere manier wordt bepaald. Er werd eerst uitgegaan van de leeftijd die een cliënt had op 31 december van het verslagjaar, maar in de verbeterde methode is ervoor gekozen om de leeftijd van een cliënt te bepalen op 1 januari van het verslagjaar. Dit is de standaard methode die het CBS hanteert voor leeftijd en hierdoor kunnen de cijfers beter vergeleken worden met andere CBS-tabellen. Als gevolg van deze aanpassing, vindt er een relatief kleine verschuiving plaats van hogere leeftijdsklassen naar lagere leeftijdsklassen. Dit komt omdat cliënten zich in een grensgebied van een leeftijdscategorieën en een jaar eraf ervoor kan zorgen dat de persoon in een andere leeftijdscategorie wordt ingedeeld.
het woonadres van een cliënt op een andere manier wordt bepaald. Voorheen werd het woonadres bepaald aan de hand van de periode waarin de cliënt gebruikt maakte van een voorziening; in het eerste halfjaar, tweede halfjaar of in het jaar zelf. In de nieuwe programmatuur maken we gebruik van het woonadres van de cliënt op 1 januari van het verslagjaar. Hierdoor kunnen deze cijfers beter vergeleken worden met andere CBS-tabellen.

Verschilanalyses

Door de verbeterde methode zijn de cijfers minder goed te vergelijken met voorgaande tabellen. Dit geldt voor:

Hieronder wordt per tabel inzicht gegeven in de gemiddelde bijstelling van de cijfers.

Tabel 85896NED: Wmo-cliënten; type maatwerkvoorziening, persoonskenmerken, regio
Door de verbeterde methode is het aantal cliënten met een maatwerkvoorziening op landelijk niveau per jaar gemiddeld afgenomen met:

2023 (0,05 procent)
2022 (0,25 procent)
2021 (0,32 procent)
2020 (0,53 procent)
2019 (0,34 procent)
2018 (7,84 procent)
2017 (5,70 procent)

Per halfjaar is het aantal cliënten met een maatwerkvoorziening op landelijk niveau gemiddeld afgenomen met:

1e halfjaar 2023 (0,05 procent) en 2e halfjaar 2023 (0,03 procent)
1e halfjaar 2022 (0,16 procent) en 2e halfjaar 2022 (0,24 procent)
1e halfjaar 2021 (0,42 procent) en 2e halfjaar 2021 (0,25 procent)
1e halfjaar 2020 (0,34 procent) en 2e halfjaar 2020 (0,45 procent)
1e halfjaar 2019 (0,31 procent) en 2e halfjaar 2019 (0,24 procent)
1e halfjaar 2018 (9,06 procent) en 2e halfjaar 2018 (5,70 procent)
1e halfjaar 2017 (4,95 procent) en 2e halfjaar 2017 (6,10 procent)

Tabel 86050NED: Wmo-cliënten; type maatwerkvoorziening (detail), regioWmo-cliënten; type maatwerkvoorziening (detail), regio
Door de verbeterde methode is het aantal cliënten met een maatwerkvoorziening per jaar gemiddeld afgenomen met:

2023 (0,04 procent)
2022 (0,05 procent)
2021 (0,03 procent)
2020 (0,37 procent)
2019 (0,29 procent)

Per halfjaar is het aantal cliënten met een maatwerkvoorziening gemiddeld afgenomen met:

1e halfjaar 2023 (0,05 procent) en 2e halfjaar 2023 (0,04 procent)
1e halfjaar 2022 (0,04 procent) en 2e halfjaar 2022 (0,04 procent)
1e halfjaar 2021 (0,33 procent) en 2e halfjaar 2021 (0,26 procent)
1e halfjaar 2020 (0,39 procent) en 2e halfjaar 2020 (0,34 procent)
1e halfjaar 2019 (0,29 procent) en 2e halfjaar 2019 (0,00 procent)

Tabel 86051NED: Wmo-voorzieningen; stand, instroom, uitstroom, regio
Door de verbeterde methode zijn de stand, instroom en uitstroom van maatwerkvoorzieningen gewijzigd ten opzichte van de voorgaande tabellen. Gemiddeld is het aantal maatwerkvoorzieningen op gemeenteniveau per jaar afgenomen met:

2023 (1,54 procent)
2022 (1,53 procent)
2021 (1,59 procent)
2020 (1,36 procent)
2019 (33,80 procent)
2018 (38,15 procent)
2017 (33,94 procent)

Per halfjaar zijn de stand, instroom en uitstroom van maatwerkvoorzieningen op gemeenteniveau gemiddeld afgenomen met:

1e halfjaar 2023 (1,59 procent) en 2e halfjaar 2023 (1,52 procent)
1e halfjaar 2022 (1,39 procent) en 2e halfjaar 2022 (1,70 procent)
1e halfjaar 2021 (1,71 procent) en 2e halfjaar 2021 (1,78 procent)
1e halfjaar 2020 (1,47 procent) en 2e halfjaar 2020 ( 6,28 procent)
1e halfjaar 2019 (35,26 procent) en 2e halfjaar 2019 (49,64 procent)
1e halfjaar 2018 (42,69 procent) en 2e halfjaar 2018 (33,54 procent)
1e halfjaar 2017 (36,43 procent) en 2e halfjaar 2017 (30,86 procent)

De cijfers in de overige StatLine-tabellen worden conform de verbeterde verwerkingsmethode met terugwerkende kracht beschikbaar gesteld in 2025. Voor meer informatie over de methodewijziging of voor verdiepende verschilanalyses, mail ons via monitorsociaaldomein@cbs.nl.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Uitkomsten van statistisch onderzoek worden pas gepubliceerd nadat deze zijn beoordeeld op plausibiliteit en akkoord zijn bevonden. Om de plausibiliteit van de uitkomsten vast te stellen zijn deze waar mogelijk geconfronteerd met uitkomsten uit voorgaande perioden en uit andere bronnen.
Gemeenten ontvangen van CBS informatie over de kwaliteit en volledigheid van de aangeleverde gegevens. Mede op basis daarvan kunnen gemeenten besluiten hun gegevensaanlevering in te trekken. Van gemeenten die hun intrekken worden geen cijfers gepubliceerd.