Nieuwe Dienstenprijsindex (DPI)

Met ingang van 15 mei 2018 publiceert het CBS een nieuwe reeks prijsindexcijfers voor de Dienstenprijsindex (DPI). De nieuwe reeks heeft als basis 2015=100. Dit houdt in dat het gemiddelde van de kwartaalindices van 2015 voor de hoofdreeks en alle onderliggende reeksen gelijkgesteld wordt aan 100. Hiermee wordt inzichtelijker hoe de indices zich op korte termijn ten opzichte van elkaar ontwikkelen. De nieuwe reeks vervangt de oude 2010=100 reeks, die stopt per het vierde kwartaal van 2017. De indices van 2014 en eerder zijn herschaald van 2010=100 naar 2015=100.

De statistiek Dienstenprijzen (DPI) volgt het prijsverloop van diensten die door in Nederland ingezeten bedrijven zijn geleverd en verkocht. Daarbij wordt van een vastgesteld pakket van diensten het prijsverloop in de tijd gevolgd. Dit pakket is representatief voor een gekozen basisjaar. Om tot de prijsindexcijfers van groepen diensten te komen worden deze onderling gewogen. De wegingen van de diensten hebben betrekking op de omzetten van de diensten in het basisjaar.

Nieuw schema DPI

Eens in de vijf jaar krijgt de DPI een nieuw basisjaar en wordt een nieuwe reeks gestart. Daarbij worden ondermeer de relatieve aandelen van de verschillende bedrijfstakken van de DPI herzien. De reden hiervoor is dat de relatieve belangen van bedrijfstakken in de loop van de tijd veranderen. Naast de aanpassing van de aandelen van bedrijfstakken zijn er nieuwe onderdelen toegevoegd aan de DPI (daarover hieronder meer) en sommige bestaande onderdelen zijn samengevoegd.

In de 2015=100-reeks zijn enkele nieuwe onderdelen toegevoegd aan de DPI ten opzichte van de oude reeks (codes verwijzen naar de Classification of Products by Activity (CPA)):

• H50 (Vervoer over water): toegevoegd zijn 50.1 (Zee- en kustvaart, personenvervoer) en 50.3 (Binnenvaart, personenvervoer). Daarnaast is 50.4 (Binnenvaart, goederenvervoer), waarvoor al een afzonderlijke reeks bestond, toegevoegd aan de DPI. Tevens wordt het aggregaat H50 gepubliceerd;
• N77 (Verhuur en lease): voor dit onderdeel worden nog steeds alleen voor autolease prijzen waargenomen. Het schema van de autolease is echter sterk verbeterd. Belangrijkste veranderingen zijn dat enkele onderdelen zijn samengevoegd, elektrische auto’s zijn in de plaats gekomen van het alternatieve segment, private lease is toegevoegd en vrachtautolease is vervallen. Daarnaast is de afzonderlijke berekening van indices per type auto (over brandstofsoorten heen) vervallen en is voor de belangrijkste segmenten meer detail beschikbaar;
• Bij sommige onderdelen zijn bedrijfstakken uit de oude reeks samengevoegd waardoor de mate van detail in de DPI is teruggebracht. Dit is aan de orde in de volgende branches: H52 (Opslag en vervoerondersteuning), J63 (Diensten op het gebied van informatie), L68 (Exploitatie en handel onroerend goed), M73 (Reclame en marktonderzoek), N80 (Beveiligings- en opsporingsdiensten) en N81 (Diensten in verband met gebouwen; landschapsverzorging).

Teruglegging

De 2010=100-reeks loopt tot en met het vierde kwartaal van 2017. De 2015=100-reeks is voor het eerst gepubliceerd bij de publicatie van het eerste kwartaal van 2018. Dit betekent echter niet dat deze reeks begint bij het eerste kwartaal van 2018. De cijfers vanaf het eerste kwartaal van 2015 t/m het vierde kwartaal van 2017 zijn namelijk opnieuw berekend in de nieuwe reeks (dus met de nieuwe gewichten). Cijfers van vóór 2015 zijn, voor zover aanwezig, teruggelegd op basis van de ontwikkelingen van de 2010=100-reeks. Deze cijfers zijn dus niet opnieuw berekend maar alleen herschaald van 2010=100 naar 2015=100.

Hulp bij indexeren

De DPI wordt onder andere gebruikt voor indexeringen. Omdat de nieuwe reeks wordt teruggelegd (in veel gevallen tot ver vóór 2015) kan deze in de meeste gevallen zonder meer worden gebruikt voor indexeringen over een langere periode. Dit betekent het volgende:

• Contracten die lopen over perioden die eindigen in het vierde kwartaal van 2017 of eerder kunnen worden geïndexeerd met behulp van de 2010=100-reeks;
• Contracten die lopen over perioden die eindigen na het vierde kwartaal van 2017 kunnen worden geïndexeerd met behulp van de 2015=100-reeks.

Vergelijking tussen 2010=100 en 2015=100

Grafiek 1 toont het indexverloop van de reeks 2010=100 en 2015=100. Het verschil in niveau van de twee reeksen van ongeveer 2,5 procentpunt is het effect van de basisverlegging. Er zijn kleine verschillen zichtbaar tussen het indexverloop van beide reeksen. Deze verschillen zijn vooral toe te schrijven aan andere gewichten en (in mindere mate) aan het samenvoegen van deelmarkten. De reeksen zijn zoveel mogelijk gebaseerd op dezelfde prijsgegevens.