De samenstelling van de Europese consumentenprijsindexcijfers
Het CBS publiceert naast de Nederlandse consumentenprijsindex ook de Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP, Harmonized Index of Consumer Prices). Deze index levert een Europese maatstaf voor inflatie. De HICP wordt voor alle landen van de Europese Unie (EU) op vergelijkbare wijze gemeten. Hierdoor kunnen op de eerste plaats de inflatiecijfers in alle lidstaten van de EU met elkaar worden vergeleken. Daarnaast worden de uitkomsten van de afzonderlijke lidstaten samengewogen tot uitkomsten die gelden als consumentenprijsindex en inflatiecijfer voor de gehele EU of voor de Eurozone.
De wijze waarop de Nederlandse HICP wordt samengesteld is beschreven in Achtergronden bij de geharmoniseerde consumentenprijsindex. Onderstaand wordt beschreven hoe de Nederlandse uitkomsten met de uitkomsten van de andere lidstaten door Eurostat, het statistisch bureau van de EU, worden samengewogen tot Europese totaalcijfers.
De verschillende Europese aggregaten
Vanaf 1997 publiceert Eurostat de geharmoniseerde inflatiecijfers voor de lidstaten en voor het totaal van de Europese Unie. Dit totaalcijfer wordt kort omschreven met de naam EICP (European Index of Consumer Prices).
Per 1 mei 2004 is de EU met 10 nieuwe lidstaten uitgebreid naar 25 leden. Dat betekent dat de samenstelling van het EICP-cijfer is veranderd en dat het publicatieprogramma van Eurostat is uitgebreid. In de afgelopen jaren is door de nieuwe lidstaten en Eurostat gewerkt aan de ontwikkeling van een HICP voor deze nieuwe lidstaten. Daarnaast wordt nu een HICP berekend voor de vergrote EU.
De EICP was vanaf de start van de HICP in 1997 tot en met april 2004 gebaseerd op de inflatie van 15 lidstaten. Vanaf de maandmutatie tussen april 2004 en mei 2004 is de ontwikkeling van de index gebaseerd op de prijsontwikkeling in de 25 lidstaten, dus inclusief de 10 nieuw toegetreden landen. De gemiddelde prijsontwikkeling in de 25 lidstaten wordt vanaf april 2004 geschakeld aan de uitkomst van april 2004, welke nog op 15 lidstaten was gebaseerd.
De gekozen systematiek heeft tot gevolg dat in de eerste 12 maanden na de uitbreiding van de Unie de inflatie in de totale EU deels gebaseerd is op de prijsontwikkeling in 15 en deels op de prijsontwikkeling in 25 lidstaten. Het EICP-inflatiecijfer over mei 2005 zal het eerste zijn dat geheel op de prijsontwikkeling van 25 lidstaten is gebaseerd.
Eurostat heeft naast de EICP een berekening gemaakt van de inflatie in de 25 lidstaten, ook over de periode vóór de toetreding van de nieuwe leden tot de EU in mei 2004. Dit cijfer wordt door Eurostat gepubliceerd als EU25 en wijkt dus enigszins af van het EICP-cijfer.
Ook wordt een cijfer samengesteld voor de landen van de Economische en Monetaire Unie of Eurozone, kortweg MUICP (Monetary Union Index of Consumer Prices). Vanaf januari 2001 beschrijft deze index de inflatie in de twaalf landen van de Eurozone. Daarvoor ging het om elf lidstaten. Griekenland is op 1 januari 2001 toegetreden tot de Eurozone.
De landenwegingen
Het belang van de nationale HICP-resultaten in de Europese totalen wordt bepaald door de totale consumptie van huishoudens in de lidstaten, volgens het concept "Finale monetaire consumptieve bestedingen van huishoudens (HFMCE, Household final monetary consumption expenditures) 1)". De gegevens over de consumptieve bestedingen zijn afkomstig van de Nationale Rekeningen en de gewichten worden jaarlijks aangepast. In jaar t, vanaf de prijsontwikkeling tussen december t-1 en januari t, wordt de weging bepaald door de uitkomsten van de Nationale Rekeningen met betrekking tot de consumptie in jaar t-2.In de berekening van een Europese index wordt de prijsontwikkeling per lidstaat vanaf december t-1 tot de verslagmaand in t gewogen met de landenwegingen.
Bij de berekening van Europese gemiddelden van lagere aggregaten wordt op gelijke wijze rekening gehouden met het landengewicht, maar daarnaast met de per lidstaat vastgestelde aggregaatgewichten.
De landenwegingen in 2004
In de tabel staan de wegingsaandelen van de 25 lidstaten in de gepubliceerde aggregaten.Gemeten naar de consumptieve bestedingen is Duitsland het grootste land. Binnen de Eurozone is Nederland het vijfde land. Het weegt mee voor 5,3%. In de totale EU vóór de uitbreiding was Nederland het zesde in grootte met 4,2% van de bestedingen.
Vanaf de uitbreiding van de EU zijn de onder de EICP beschreven totale consumptieve bestedingen toegenomen met 9,3%. Tot mei 2004 bepaalde de Eurozone 78,8% van deze bestedingen in de totale EU. Door de uitbreiding van de Unie is dat teruggelopen tot ruim 72%. Polen is de enige van de nieuwe lidstaten, waar de totale consumptieve bestedingen groter zijn dan in Nederland. Nederland is nu met 3,8% dus het zevende land binnen de EU, gemeten naar de weging in de EICP.
1)
- Consumptie: uitgaven aan consumptiegoederen, maar geen betalingen van algemene belastingen, giften en dergelijke, of besparingen. - Consumptieve bestedingen: van belang is wanneer het artikel wordt gekocht, niet wanneer het wordt gebruikt. - Van huishoudens: niet de consumptie door de overheid en bedrijven. - Monetair: Er wordt voor betaald door de individuele gebruiker. Collectieve uitgaven door de overheid (onderwijs, wegen) en consumptie van door sociale verzekering verstrekte goederen (verstrekkingen uit ziekenfonds en dergelijke) vallen er niet onder.
Landenwegingen HICP 2004
|
|
|||
| MUICP | EICP | EICP | |
| Dec 03 - apr 04 | Vanaf mei 04 | ||
|
|
|||
| Duitsland | 292,10 | 230,07 | 210,43 |
| Frankrijk | 207,19 | 163,19 | 149,26 |
| Itali� | 192,86 | 151,91 | 138,93 |
| Spanje | 110,94 | 87,38 | 79,92 |
| Nederland | 52,95 | 41,71 | 38,14 |
| Belgi� | 33,21 | 26,16 | 23,92 |
| Oostenrijk | 31,46 | 24,78 | 22,66 |
| Griekenland | 26,56 | 20,92 | 19,13 |
| Portugal | 21,45 | 16,90 | 15,45 |
| Finland | 15,67 | 12,34 | 11,29 |
| Ierland | 12,88 | 10,14 | 9,28 |
| Luxemburg | 2,73 | 2,15 | 1,97 |
| Eurozone (EMU) | 1000,00 | 787,65 | 720,39 |
| Verenigd Koninkrijk | 181,92 | 166,56 | |
| Zweden | 18,65 | 17,08 | |
| Denemarken | 11,78 | 10,78 | |
| EU 15 | 1000,00 | 914,81 | |
| Polen | 41,28 | ||
| Tsjechi� | 12,99 | ||
| Hongarije | 12,25 | ||
| Slowakije | 6,05 | ||
| Litouwen | 3,25 | ||
| Sloveni� | 3,10 | ||
| Cyprus | 2,09 | ||
| Letland | 1,98 | ||
| Estland | 1,32 | ||
| Malta | 0,87 | ||
| EU 25 | 1000,00 | ||
|
|
|||