Beschrijving Doodsoorzakenstatistiek

Van iedere in Nederland overleden persoon vult de arts (de behandelend arts, diens waarnemer of de gemeentelijk lijkschouwer) een doodsoorzaakverklaring (B-formulier) in. Deze doodsoorzaakverklaring wordt of in een gesloten enveloppe via de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden of via een beveiligde elektronische verbinding direct digitaal naar de medisch ambtenaar van het CBS gestuurd. Bij het CBS worden de formulieren verwerkt. Dit gebeurt volledig anoniem, de naam van de overledene is bij het CBS niet bekend.

De vermelde doodsoorzaken worden vertaald in coderingen volgens de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD) van de World Health Organization (WHO). Vanaf 1996 wordt gewerkt met de Tiende Revisie van de ICD (ICD-10, WHO).

Het coderen volgens de richtlijnen van de WHO houdt in dat slechts één ziekte of gebeurtenis als onderliggende doodsoorzaak kan worden aangemerkt. De onderliggende doodsoorzaak is gedefinieerd als de ziekte of de gebeurtenis waarmee de aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidde, startte. Bij een zogenaamde uitwendige doodsoorzaak (ongeval, geweld of bijvoorbeeld suïcide) wordt vrijwel altijd de gebeurtenis als onderliggende doodsoorzaak aangemerkt en het ontstane letsel apart gecodeerd. Vooral wanneer er sprake is van meerdere oorzaken kan het moeilijk zijn een onderliggende doodsoorzaak aan te wijzen. Er is dan steeds een verantwoorde keuze gemaakt met inachtneming van de door de WHO opgestelde regels en voorschriften. Men is daarbij uiteraard afhankelijk van de door de arts verstrekte informatie. In een aantal gevallen wordt dan ook bij onduidelijkheid schriftelijk navraag gedaan.

Er wordt uitsluitend gepubliceerd over onderliggende doodsoorzaken. Vanaf statistiekjaar 2013 gebeurt het coderen deels automatisch met het codeerprogramma IRIS en worden alle ziekten die ingevuld zijn op het doodsoorzakenformulier gecodeerd. Bij euthanasie wordt de onderliggende ziekte van de overledene als onderliggende doodsoorzaak beschouwd. Het overlijden als gevolg van het toepassen van euthanasie wordt geteld als een natuurlijke dood.

Tot en met 2012 is handmatig gecodeerd en werd gesproken over primaire doodsoorzaak in plaats van onderliggende doodsoorzaak.