Technische toelichting: werkloze beroepsbevolking (CBS) en WW-uitkeringen (UWV)

Maandelijks wordt een gezamenlijk persbericht gepubliceerd over de werkloze beroepsbevolking van het CBS en de werkloosheidsuitkeringen (WW) van UWV. In deze toelichting worden enkele kernbegrippen belicht.

Werkloosheid

De werkloze beroepsbevolking wordt bepaald volgens de richtlijnen van de International Labour Organization (ILO). Deze omvat alle personen van 15-74 jaar zonder betaald werk, die actief op zoek zijn naar werk en daarvoor ook beschikbaar zijn. De werkzame beroepsbevolking betreft alle personen van 15-74 jaar die betaald werk hebben.

Om de kortetermijnontwikkeling van de werkloosheid in beeld te brengen, wordt uitgegaan van de voor seizoeninvloeden gecorrigeerde cijfers. Deze cijfers houden rekening met veranderingen in de werkloosheid die zich ieder jaar opnieuw voordoen. Zo is het gebruikelijk dat het niet voor seizoeninvloeden gecorrigeerde aantal werklozen in de eerste maanden van het jaar stijgt (bijvoorbeeld vanwege aflopende contracten of slechte weersomstandigheden). Ook in juli stijgt de werkloosheid doorgaans, waarna in augustus de werkloosheid weer daalt (vooral bij jongeren). Dit patroon van seizoeninvloeden hoeft niet in alle jaren precies gelijk te zijn; afwijkingen van het standaardpatroon blijven in de cijfers zichtbaar. Voor jaar-op-jaarmutaties wordt gebruikgemaakt van niet voor seizoensinvloeden gecorrigeerde cijfers.

De cijfers over de werkloze en werkzame beroepsbevolking zijn gebaseerd op de Enquête Beroepsbevolking, een steekproefonderzoek waaraan maandelijks bijna 20 duizend mensen in Nederland meedoen. De uitkomsten van dit onderzoek kennen een onnauwkeurigheidsmarge. Voor het beoordelen van de ontwikkeling van de werkloosheid is het daarom beter de uitkomsten over een wat langere periode te bekijken. Om deze reden is de gemiddelde maandmutatie over de afgelopen drie maanden opgenomen in het persbericht.

De meest recente raming van de werkloze beroepsbevolking wordt gepubliceerd door het Centraal Planbureau.

Meer werklozen in beeld met nieuwe meetmethode

Als gevolg van een nieuwe EU-verordening heeft het CBS de manier aangepast waarop het de beroepsbevolking meet. Meer daarover is te lezen in 'Meer werklozen, maar ook meer werkenden met nieuwe meetmethode'. Vanaf januari 2022 publiceert het CBS cijfers over de beroepsbevolking op basis van de nieuwe meetmethode. Met de nieuwe methode worden niet alleen meer werklozen, maar ook meer werkenden in beeld gebracht. Ook is het verschil tussen het aantal werklozen en het aantal WW-uitkeringen toegenomen.

In december 2021 was het werkloosheidspercentage volgens de  nieuwe systematiek 3,8. Volgens de oude methode zou dat 2,8 zijn geweest. Om de ontwikkeling van de werkloze- en werkzame beroepsbevolking over een lange reeks van jaren zonder onderbreking te kunnen weergeven, zijn de cijfers vanaf 2003 in 'Effect herontwerp op maandcijfers beroepsbevolking' herberekend. Zowel volgens de oude als nieuwe methode daalde de werkloosheid gedurende 2021 sterk. Meer daarover is te lezen in 'Werkloosheid hoger volgens nieuwe methode, maar nog steeds historisch laag'.

WW-uitkeringen

UWV geeft op basis van de Werkloosheidswet (WW) een uitkering aan werknemers die buiten hun schuld hun baan zijn kwijtgeraakt. Het aantal WW-uitkeringen heeft betrekking op ontslagwerkloosheid. Het WW-cijfer wordt niet voor seizoenen gecorrigeerd. Het aantal WW-uitkeringen is exclusief werkloosheid als gevolg van betalingsonmacht bij faillissementen, werktijdverkorting en “onwerkbaar” weer.

De belangrijkste redenen om een WW-uitkering te beëindigen zijn werkhervatting en het bereiken van de maximale uitkeringsduur.

Op www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie is de Nieuwsflits Arbeidsmarkt te downloaden. De Nieuwsflits Arbeidsmarkt omvat stand- en stroomcijfers van WW-uitkeringen naar sector, beroepsklasse, leeftijd, duur, geslacht, opleidingsniveau en regio.

Verschillen werkloosheid en WW-uitkeringen

Niet alle mensen die volgens de definitie werkloos zijn ontvangen een werkloosheidsuitkering. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om jongeren die tijdens of na hun opleiding op zoek gaan naar werk of om andere werkzoekenden die nog niet eerder of niet lang genoeg gewerkt hebben om voldoende WW-rechten te hebben opgebouwd. Verder gaat het bijvoorbeeld om mensen die werkloos zijn en al de maximale WW-duur hebben bereikt, om mensen die werkzaam waren als zelfstandige of freelancer, of om werknemers die verwijtbaar ontslag kregen of op eigen initiatief ontslag hebben genomen.

In 2023 hadden van de 359 duizend werklozen er 315 duizend geen WW-uitkering. Onder hen zijn naar verhouding veel jongeren van 15 tot 25 jaar. Aan de andere kant worden ook niet alle mensen met een WW-uitkering tot de werklozen gerekend. In 2023 hadden 72 duizend mensen een WW-uitkering in aanvulling op een betaalde baan en 29 duizend waren niet op zoek en/of konden niet op korte termijn starten en werden daarom niet geteld als werkloos.