Conjunctuurklok

De conjunctuurklok is een hulpmiddel voor het bepalen van de stand en het verloop van de Nederlandse conjunctuur.

Conjunctuurklok

Eind november 2005 heeft het CBS voor het eerst de Conjunctuurklok op zijn website gepubliceerd. De conjunctuurklok is een hulpmiddel voor het bepalen van de stand en het verloop van de Nederlandse conjunctuur. In 2015 is de Conjunctuurklok gereviseerd.

Een belangrijk kenmerk van de economie is dat het cyclisch verloopt, er is opgang en neergang in de economie. Soms gaat het goed, soms gaat het slecht. We noemen dat de conjunctuur. De op- en neergang van de economische bedrijvigheid hangt ruwweg af van de vraag naar goederen en diensten van een land. Hoe meer vraag, hoe meer een land produceert. Bij laagconjunctuur ligt de vraag (de bestedingen) onder de productiecapaciteit, bij hoogconjunctuur worden er meer goederen en diensten gevraagd dan de huidige productiecapaciteit aankan.

De conjunctuur kun je afbeelden als een golfbeweging in de tijd, maar je kunt er ook op een andere manier naar kijken zoals met de CBS Conjunctuurklok.

Theorie

De indicatoren in de Conjunctuurklok zijn geselecteerd op basis van de correlatie met de cyclus van het bruto binnenlands product (bbp). Het bbp is de meest geschikte enkelvoudige indicator om de conjunctuur te beschrijven.

In de klok wordt de cyclus van de indicatoren gepresenteerd, dat wil zeggen de afwijking ten opzichte van de langetermijntrend. Daartoe worden de (seizoen- en ruisvrije) tijdreeksen van de indicatoren gesplitst in een trend- en een cyclisch deel. Op de y-as is de afwijking t.o.v. de trend uitgezet, op de x-as de toe- of afname van de afwijking in vergelijking met een maand eerder. De cycluswaarden zijn genormaliseerd. Normaliseren houdt in dat van de individuele waarden het reeksgemiddelde wordt afgetrokken en vervolgens de gemiddelde afwijkingen gedeeld worden door de standaardfout.

Met de Conjunctuurklok bepaalt CBS iedere maand wat het actuele beeld is van de macro-economische situatie. Het doel is om dit real-time te doen; in de publicatiemaand moet de Conjunctuurklok aangeven wat gegeven de data die op dat moment beschikbaar zijn, de actuele stand van de economie is in de publicatiemaand.

De stand van de economie is gedefinieerd als een van vier fasen; hoogconjunctuur, neergang, laagconjunctuur, en herstel. Voor het vaststellen van de fasen worden twee methoden gebruikt; ten eerste de zogenaamde “majority vote”; in welk kwadrant/fase bevinden zich de meeste indicatoren. De tweede methode is het bepalen van de fase (kwadrant) van het ongewogen gemiddelde van de indicatoren in de klok. De eerste methode is wat robuuster, de tweede makkelijker te visualiseren.

Hoe gebruik je de klok?

Door de dertien geselecteerde indicatoren gezamenlijk af te beelden, ontstaat een samenhangend beeld van de stand van de conjunctuur op een bepaald moment. Het gaat om de plaats en de beweging van de puntenwolk: in een periode van hoogconjunctuur liggen de meeste indicatoren rechtsboven, in een periode van laagconjunctuur linksonder. Normaliter beweegt de puntenwolk tegen de klok in. Het verloop is echter grillig en vooral op korte termijn moeilijk voorspelbaar. Je kunt ook individuele indicatoren volgen door andere indicatoren uit te schakelen (‘uitvinken’).

Wat kun je ermee?

Je krijgt direct een goed beeld van de conjuncturele fase waarin de economie zich bevindt. Het CBS publiceert elke maand het conjunctuurbeeld van diezelfde maand. Kijk bijvoorbeeld eens naar het laatste conjunctuurbeeld en vergelijk dat met het beeld van een maand eerder. Welke indicatoren zijn van kwadrant veranderd? In welk kwadrant ligt het zwaartepunt van de puntenwolk? Wat zegt dit over de conjunctuur op dit moment?

Interessante links

Weten hoe de Conjunctuurklok werkt? Bekijk het onderstaande filmpje:

[video: https://www.cbs.nl/nl-nl/video/6df20b1f012c4915bbfe642583c2b929] 

Zien hoe de economische crisis verliep? Bekijk het onderstaande filmpje: