Is het mkb klaar voor big data?
Een klein deel van het midden- en kleinbedrijf (mkb) zou nu klaar zijn voor het toepassen van big data in hun bedrijfsprocessen. Dat blijkt uit een eerste inventarisatie van het CBS in opdracht van ECP/Platform voor de Informatiesamenleving en het Ministerie van Economische Zaken.
Het onderzoek in het kader van het Doorbraakproject Big Data was exploratief van aard en vooral gericht op het onderzoeken van een geschikte methode voor het vaststellen van de potentiële big-data gebruikers in het mkb. De resultaten zijn dus voorlopig, en verder onderzoek is nodig.
Criteria voor potentiële big-data gebruikers
Om te voorspellen of bedrijven klaar zijn voor gebruik van big data, is door de opdrachtgevers een criterium vastgesteld. Een bedrijf moet voldoen aan minimaal drie van de vier volgende kenmerken: financieel gezond zijn, innovatief zijn, online activiteiten vertonen en recent in een transitieproces hebben gezeten. In het huidige onderzoek is geen onderscheid gemaakt tussen bedrijven waarvoor big data nuttig kunnen zijn, en bedrijven waarvoor vooralsnog geen big data toepassingen mogelijk zijn.
Methode
Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, heeft het CBS de vier kenmerken geoperationaliseerd met gebruik van diverse databronnen. De definities en enkele bronnen zijn niet eerder voor officiële statistieken gebruikt, en zijn dus geen officiële CBS-definities. De uitkomsten zijn vervolgens uitgesplitst naar grootteklasse, bedrijfstak en provincie.
Alle 1,5 miljoen mkb-bedrijven—bedrijven met maximaal 250 werkzame personen—uit het Algemeen Bedrijvenregister 2015 van het CBS zijn meegenomen in de analyses. Om te bepalen of een bedrijf als financieel gezond geclassificeerd kan worden, is de statistiek Financiën van niet-financiële ondernemingen geraadpleegd. Op basis van deze statistiek is per ondernemingsgroep de solvabiliteitsratio (eigen vermogen als deel van het totaal vermogen) en de current ratio (vlottend kapitaal als deel van de direct opeisbare schulden) bepaald. Een bedrijf wordt financieel gezond genoemd wanneer de solvabiliteitsratio van de bijbehorende ondernemingsgroep tussen de 0,25 en 0,40 ligt en de current ratio boven de 1 uitkomt.
Een bedrijf wordt als innovatief gezien als het ofwel actief is in een van de Topconsortia voor Kennis en Innovatie in 2014, of als het bedrijf in 2015 gebruikmaakte van de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk. Alternatieve maten voor innovatie zouden het aantal patenten kunnen zijn of het percentage omzet dat aan R&D wordt gespendeerd. Dit zijn meer gebruikelijke maten voor innovatie, die echter vaak niet beschikbaar zijn voor het mkb.
Voor het bepalen van de online activiteiten van mkb-bedrijven, is de indeling gebruikt uit het eerdere onderzoek ‘Measuring the internet economy in the Netherlands’. Een bedrijf is in hoge mate actief op internet als het beschikt over een interactieve website, een webshop, zich specialiseert in online diensten, of internetgerelateerde werkzaamheden uitvoert. Een meer directe proxy zou het hebben van (of toegang tot) een geavanceerde IT-infrastructuur zijn. Deze gegevens zijn echter niet beschikbaar.
Om te bepalen of een bedrijf recent een transitie heeft doorgemaakt, is gekeken of er tussen 2012 en 2015 een wijziging in bedrijfsactiviteit (Standaard Bedrijfsindeling) is geweest, of dat er een overname, fusie of herstructurering is geweest.
Validatie
De resultaten zijn gevalideerd door de bedrijven uit de steekproef van de CBS-enquête ‘ICT-gebruik bedrijven’ 2015 onder de loep te nemen. Voor alle bedrijven die in deze enquête aangaven met big data te werken is vastgesteld of ze ook voldeden aan de vier net beschreven factoren. Hetzelfde is gedaan voor de bedrijven die aangaven nog niet met big data te werken. Het bleek dat vooral de kenmerken online activiteit en innovativiteit samenhangen met het daadwerkelijk gebruik van big data, en daarmee waarschijnlijk goede voorspellers zijn in het kader van dit onderzoek.
Grotere mkb-bedrijven wat vaker klaar voor big data
Bijna 60 procent van de midden- en kleinbedrijven is financieel gezond, 1 procent is innovatief, 6 procent in transitie en 8 procent heeft veel internetactiviteiten. Minder dan 1 procent van de mkb-bedrijven voldoet aan de eis om aan ten minste drie van deze kenmerken te voldoen, en zou dus klaar zijn voor big data. Hoe groter het bedrijf hoe hoger dit percentage is: het loopt op van 0 procent bij eenmansbedrijven, tot 8 procent bij mkb-bedrijven met 50 tot 250 werknemers.
| Totaal bedrijven | 1 of minder | 2 tot 10 | 10 tot 50 | 50 tot 250 werkzame personen | |
|---|---|---|---|---|---|
| Klaar voor big data | 0 | 1 | 5 | 8 | |
| Financieel gezond | 58 | 60 | 57 | 57 | 54 |
| Innovatief | 1 | 0 | 2 | 10 | 23 |
| Transitie doorgemaakt | 6 | 5 | 7 | 17 | 24 |
| Actief op internet | 8 | 6 | 11 | 22 | 26 |
In drie sectoren zijn relatief wat meer bedrijven voorbereid op het gebruik van big data: telecommunicatie, IT-dienstverlening, en speur- en ontwikkelingswerk. Er is geen verschil gevonden tussen provincies, er is dus geen gebied in Nederland aan te wijzen dat het voortouw kan nemen voor big data gebruik.
Toepassingen
Dit onderzoek is een aanvulling op het eerder gepresenteerde onderzoek over de interneteconomie ‘Measuring the internet economy in the Netherlands’. De hoofdreden voor dit onderzoek was de behoefte van het Doorbraakproject Big Data om een beeld te krijgen van waar big data kansen voor de Nederlandse economie liggen. Toekomstig onderzoek kan dit project uitbreiden zodat op een meer directe manier gemeten kan worden of bedrijven gereed zijn voor het gebruiken van big data. Hierbij kan gedacht worden aan de IT-infrastructuur en bedrijfsprocessen. Ook het beter meten van de mate van innovativiteit en innovatiebereidheid van bedrijven zou helpen.