Hooikoortsindex

Infographic, Beta product in development hooikoorts

De lente loopt op zijn eind, de zomer komt eraan. De natuur is aan het bloeien en aan graspollen ook geen gebrek. Voor mensen met hooikoorts betekent dit echter niesbuien, verstopte neuzen en geïrriteerde ogen als allergische reactie op de pollen (stuifmeel) van bomen en grassen die in de lucht vrijkomen. Door de toename in het aantal mensen met allergieën, waaronder hooikoorts, wordt dit een steeds groter maatschappelijk probleem waar meer inzicht in gewenst is.

Bestaande bronnen zoals de hooikoortsradar en Nivel surveillance data geven inzicht in de trends in pollenverspreiding en aantallen hooikoortspatiënten die zich bij een huisarts melden.
Niet iedereen met hooikoorts gerelateerde klachten bezoekt hiervoor meteen de huisarts en de apotheek maar koopt bijvoorbeeld zelfzorgmedicatie bij de drogist. Dit kan medicatie zijn in de vorm van tabletten, neussprays of oogdruppels die de allergische reactie remmen.
Voor deze publicatie heeft het CBS Center for Big Data Statistics (CBDS) onderzocht of de wekelijkse verkoopgegevens van hooikoortsmedicatie bij drogisterijen als nieuwe bron gebruikt kan worden om een beeld te geven van het verloop van het hooikoortsseizoen.

Toename verkoop

In onderstaande eerste figuur laat de omzetindex hooikoortsmedicatie het verloop in de wekelijkse verkoop van hooikoortsmedicatie zien, ten opzichte van de gemiddelde weekomzet in 2016. Daarbij worden ook de veranderingen in hoeveelheid allergene pollen in de lucht (bron: Pollenmeting Elkerliek Ziekenhuis) weergegeven. De aantallen pollen zijn weergegeven voor soorten die een matige, sterke of zeer sterke allergene reactie opwekken (hazelaar, els, berk, grassenfamilie, zuring, weegbree, libanonceder, alsem, ambrosia).

Omzet hooikoortsmedicatie en pollen in de lucht
   Omzetindex hooikoortsmedicatie (2016=100)Meest allergene pollen per m3 lucht
2016126,524
2016223,43
2016322,413
2016424,3107
2016527,51013
2016632,9269
2016730263
2016835,2179
2016934,9133
20161065,9276
20161195,3303
20161273,4199
20161392,442
201614134,71177
201615228,43475
201616179,9363
201617108,6282
201618326,3711
201619373,3231
201620182,9204
201621259,785
201622510,4506
201623561,1563
201624159,939
201625142,1167
2016261130
201627135,2510
201628119,1195
201629123181
20163088,416
20163168,768
20163262,198
20163367,782
20163465,1105
20163557,273
20163654,5102
20163753,344
20163851,848
20163944,771
20164041,79
20164133,79
20164229,73
20164328,11
20164425,40
20164522,51
20164621,41
20164723,61
20164822,40
20164920,70
20165022,50
20165127,20
20165226,66
2017124,96
2017222,521
2017322,17
2017424,910
2017525,918
20176233
2017731,2351
2017840,4880
2017953,8150
20171065,347
201711111,3124
201712110,79
201713221,32623
201714184,81017
201715172,5381
201716120,8143
201717115,393
201718126,764
201719144,726
201720171,5171
201721420,1
201722505,9290
201723272,9307
201724297,9139
201725238235
201726126122
201727129,6156
201728103,781
201729109,325
20173083,364
20173173,950
20173262,663
20173356,965
20173464,662
2017355626
20173644,37
20173737,725
20173837,731
20173933,917
20174030,520
20174130,56
20174230,11
20174330,61
20174430,21
20174527,40
20174624,90
20174725,70
20174825,50
20174921,93
20175025,10
20175133,22
20175232,648
2018129,15
2018227,270
2018325,923
2018431,8143
2018534,460
2018631,2143
2018733,1262
2018838,3217
2018933,584
20181058,91054
20181183,3237
20181266,742
20181378,58
201814126,1330
201815263,23709
201816540,14398
201817257,8380
20181823145
201819293,788
201820204,9120
201821607,4661

Elk jaar al vroeg in de lente, rond begin april, is een toename in de verkoop te zien. Dit is de periode wanneer met name pollen van bepaalde bomen zoals berken allergische reacties veroorzaken. Later in het seizoen, wanneer de graspollen aanwezig zijn, is jaarlijks de hoogste piek in verkopen te zien. Het aantal gemeten graspollen is niet enorm hoog, maar veel mensen met hooikoorts hebben last van graspollen wat kan verklaren waarom er toch een hoge piek in verkoop te zien is. De verkoopcijfers hoeven dus niet altijd één op één gerelateerd te zijn aan de gemeten hoeveelheid pollen in de lucht; de verkoop hangt vooral samen met hoeveel last er van de pollen wordt ondervonden.

In de tweede figuur is te zien dat in vergelijking met de afgelopen jaren het hooikoortsseizoen in 2018 iets later gestart is dan in 2017. Opmerkelijk is dat er dit jaar al in april een hoge piek in verkoopcijfers te zien is. Huisartsbezoeken voor hooikoorts laten een vergelijkbare trend zien (bron: Nivel surveillance). Deze piek kan samenhangen met het warme weer in april dat zorgde voor veel bomenpollen in de lucht.

Omzetindex hooikoortsmedicatie, per week
   2016 (2016=100)2017 (2016=100)2018 (2016=100)
Mrt934,953,833,5
Mrt1065,965,358,9
Mrt1195,3111,383,3
Mrt1273,4110,766,7
Mrt1392,4221,378,5
Apr14134,7184,8126,1
Apr15228,4172,5263,2
Apr16179,9120,8540,1
Apr17108,6115,3257,8
Mei18326,3126,7231
Mei19373,3144,7293,7
Mei20182,9171,5204,9
Mei21259,7420,1607,4
Mei22510,4505,9
Juni23561,1272,9
Juni24159,9297,9
Juni25142,1238,0
Juni26113,0126,0
Juli27135,2129,6
Juli28119,1103,7
Juli29123,0109,3
Juli3088,483,3
Aug3168,773,9
Aug3262,162,6
Aug3367,756,9
Aug3465,164,6
Aug3557,256,0
Sep3654,544,3
Sep3753,337,7
Sep3851,837,7
Sep3944,733,9

Last minute aankoop

Uit de data blijkt verder dat mensen pas medicatie aanschaffen wanneer de pollen in de lucht komen en dit niet al van tevoren inslaan. Het lijkt niet zo te zijn dat mensen enkel aan het begin van het seizoen producten aanschaffen en dan langdurig gebruiken. Er is over het algemeen een duidelijke trend te zien dat wanneer pollenconcentraties toenemen ook de verkoop toeneemt, zelfs later in het seizoen. Kortom, de verkoopgegevens van hooikoortsmedicatie via drogisterijen lijken een aardig goed beeld te geven van de duur en hevigheid van het hooikoortsseizoen.

Toelichting aanpak

Het CBS beschikt over transactiedata van een groot deel van de drogisterijen in Nederland. Deze data worden gewoonlijk gebruikt als input voor de consumentenprijsindex. De drogisterijen hebben in deze samenwerking aangegeven dat hun gegevens ook voor statistisch onderzoek gebruikt mogen worden. De wekelijkse verkoopgegevens van zo’n 30-40 producten die voor hooikoortsklachten bedoeld zijn, zijn gebruikt om de hooikoortsindex te maken. De omzetindex beoogt niet de omvang van de totale verkopen van hooikoortsmedicatie in Nederland te geven, maar door de ontwikkelingen in de weekomzetten meer inzicht te geven in het verloop van het hooikoortsseizoen en de aankoopmomenten van consumenten.

Feedback

Je browser wordt niet ondersteund. Upgrade je browser. Je hebt een inconsistente user-agent geleverd bij het oplossen van de uitdaging. Mogelijk heb je browserextensies of -instellingen ingeschakeld om de user-agent te vervalsen en moet je deze uitschakelen om door te gaan. Een deel van Turnstile is per ongeluk in de cache opgeslagen. Wis gelieve je cache. De tijd op de klok klopt niet. Zet je klok op de juiste tijd. Een ongespecificeerde fout heeft zich voorgedaan.