Rentelast overheid neemt toe, maar is relatief laag

Net als in 2022 namen in 2023 de rentelasten van de overheid toe. Historisch gezien liggen de rentebetalingen echter nog altijd op een laag niveau. Ter vergelijking, in 2000 vormden de rentelasten 8,0 procent van de overheidsuitgaven. Dit daalde vervolgens tot 1,2 procent in 2021. Onder invloed van de gestegen rente namen de rentelasten sindsdien weer iets toe, tot 1,6 procent van de overheidsuitgaven in 2023. 

De dalende trend sinds het begin van de eeuw komt voornamelijk doordat de Staat zijn schuld tegen steeds lagere rentetarieven kon financieren. De rentelast uitgedrukt als percentage van de schuld geeft een beeld van het gemiddelde rentetarief dat de overheid over haar schuld betaalt. Dit daalde van 6,6 procent in 2000 naar 1,5 procent in 2023. Daarnaast speelt mee dat sinds 2000 de overheidsuitgaven harder groeiden dan de overheidsschuld. Dit heeft een neerwaarts effect op het aandeel rentelasten in de overheidsuitgaven. 

Rentelast Nederlandse overheid ligt onder gemiddelde EU

In vergelijking met andere landen van de EU zijn de rentelasten van de Nederlandse overheid relatief laag. Voor de hele EU lag het aandeel van de rentelasten in de overheidsuitgaven in 2023 namelijk op 3,5 procent, ruim het dubbele van Nederland. De verschillen tussen de lidstaten zijn echter groot. Luxemburg en Estland kennen de laagste rente-uitgaven van de EU, waarbij deze minder dan een procent van de overheidsuitgaven vormen. Daartegenover staan voornamelijk Zuid-Europese landen waar de rentelasten beduidend zwaarder op de begroting drukken. Met een aandeel van 9,6 procent van de overheidsuitgaven kende in 2023 de Hongaarse overheid echter de hoogste rentelast.

Rentepercentage en schuld Nederlandse overheid relatief laag

De rentelasten van de Nederlandse overheid liggen onder het gemiddelde van de EU doordat de schuld relatief laag is én ze in verhouding tegen lage rentetarieven geld kan lenen. In grote lijnen kan worden gesteld dat dit met elkaar samenhangt. Landen met een lage schuld worden in het algemeen als kredietwaardiger gezien, waardoor ze minder rente over hun leningen hoeven te betalen. De Nederlandse overheidsschuld lag eind 2023 op 45,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp), tegenover 80,8 procent voor de hele EU. De rentelast als percentage van de schuld bedroeg dat jaar 1,5 procent. De EU-landen als geheel betaalden gemiddeld 2,1 procent rente over de schuld. Hongarije is een uitzondering en betaalde in 2023 het hoogste rentepercentage van de EU, terwijl de schuld onder het gemiddelde ligt. Hierbij speelt mee dat de Hongaarse centrale bank voor de bestrijding van de inflatie de rente meer dan gemiddeld heeft verhoogd. Daarentegen betaalt de Griekse overheid, ondanks de hoogste schuld van de EU, een gemiddeld rentepercentage over haar schuld. Dit komt vooral door de noodleningen met een lage rente die tijdens de eurocrisis aan Griekenland zijn verstrekt.