Natuur vangt minder fijnstof af door schonere lucht

© CBS
Bomen en planten filteren schadelijke fijnstofdeeltjes uit de lucht. Tussen 2013 en 2021 daalde de hoeveelheid fijnstof die bomen en planten jaarlijks afvangen met ruim een derde. Dit komt doordat er minder fijnstof in de lucht zit. Dat meldt het CBS op basis van de Natuurlijk kapitaalrekeningen.
In 2021 ving de Nederlandse natuur 14,9 miljoen kilogram fijnstof (PM2,5) af. In 2013 was dit nog 23,8 miljoen kilogram. Sinds 2013 is de fijnstofafvang door de natuur dus gedaald met 37,5 procent.

Deze daling heeft vooral te maken met de lagere hoeveelheid fijnstof in de lucht. Volgens het RIVM was de fijnstofconcentratie in steden in 2021 30 procent lager dan in 2013.

Economisch nut afvangen fijnstof

Fijnstof is schadelijk voor de menselijke gezondheid. Het afvangen van fijnstof door de natuur is gunstig voor het welzijn van mensen en heeft daarnaast ook economisch nut, bijvoorbeeld omdat er minder zorgkosten worden gemaakt. De totale economische waarde van de fijnstofafvang door de natuur bedroeg in 2021 bijna 152 miljoen euro.

Vooral stedelijk groen zorgt voor gezondheidswinst

De hoeveelheid fijnstof die wordt afgevangen verschilt per type natuur, oftewel per type ecosysteem. Bosgebieden leverden de grootste bijdrage, namelijk 70 procent van de fijnstofafvang in 2021. Daarnaast werd 10 procent afgevangen door akker- en tuinbouwgebieden en 9 procent door grasland. Stedelijk groen ving 6 procent af.

Ondanks dat stedelijk groen slechts 6 procent van het fijnstof afving in 2021, is het sociaaleconomisch belang hiervan groot. Dit komt omdat er meer inwoners rondom stedelijk groen wonen dan in de buurt van bosgebieden, waardoor meer mensen profiteren van de positieve gezondheidseffecten. In geld uitgedrukt draagt stedelijk groen 37 procent bij aan fijnstofafvang. Bij bosgebieden is het beeld andersom: deze vangen 70 procent van het fijnstof af terwijl de monetaire waarde maar 42 procent bedraagt.

Gelderse en Noord-Brabantse natuur levert grootste bijdrage

De hoogste fijnstofafvang door de natuur werd in 2021 waargenomen in Gelderland en Noord-Brabant. De ecosystemen in deze provincies waren gezamenlijk goed voor ongeveer 46 procent van de totale fijnstofafvang. Dit komt doordat in deze provincies zich de meeste vierkante kilometers bos bevinden: gezamenlijk 47 procent van al het bos in Nederland.


Ook in monetaire termen was de bijdrage van ecosystemen in Gelderland en Noord-Brabant het hoogst, maar met 35 procent is het wel lager dan hun fysieke bijdrage. Dit komt doordat er relatief weinig mensen profiteren van de fijnstofafvang door Gelderse en Noord-Brabantse bossen. De situatie in Zuid-Holland was tegenovergesteld. In tonnen droeg Zuid-Holland ruim 4 procent bij. Door het hoge aantal inwoners was de monetaire bijdrage van de Zuid-Hollands ecosystemen 14 procent.

De Natuurlijk kapitaalrekeningen

De cijfers in dit artikel komen uit de Natuurlijk kapitaalrekeningen. Bij deze rekeningen staat de beschrijving van de Nederlandse ecosystemen centraal. De rekeningen bevatten informatie over zowel de huidige staat van ecosystemen (hun omvang en kwaliteit), als over hun bijdrage aan ons welzijn en onze economie middels zogeheten ecosysteemdiensten. Luchtfiltratie in een zo’n ecosysteemdienst. Er zijn ook andere diensten die door de natuur worden geleverd. Bossen leveren naast fijnstofafvang bijvoorbeeld ook houtproductie en recreatiemogelijkheden. Het volledige overzicht van ecosysteemdiensten die tot nu toe in kaart zijn gebracht is te vinden in de Statline-tabel.

Nog niet alle voor Nederland relevante ecosysteemdiensten worden momenteel al berekend. De bedoeling is om de komende jaren meer ecosysteemdiensten in kaart te brengen. De Natuurlijk kapitaalrekeningen ontwikkeld in samenwerking met Wageningen University & Research (WUR). De Natuurlijk kapitaalrekeningen worden opgesteld volgens richtlijnen de van de Verenigde Naties: Ecosystem Accounting | System of Environmental Economic Accounting.

Bronnen