Winstquote energie-intensieve bedrijfstakken neemt toe

Een chemicaliën tanker vaart door de Calandkanaal in Europoort.
© Shutterstock / Tjeerd Kruse

Erratum:

Dit bericht is aangepast. De winstquote voor de hele economie (exclusief energieproducerende bedrijfstakken) was niet juist berekend. In de eerdere versie was een daling van de winstquote voor de hele economie (exclusief energieproducerende bedrijfstakken) weergegeven. De winstquote bleef echter gelijk op 27,7 procent. De eerste grafiek is daarom vervangen.
Ondanks de sterk gestegen energieprijzen nam de winstquote van drie van de vier meest energie-intensieve bedrijfstakken in 2022 toe ten opzichte van 2019. Het gaat hierbij om de chemische industrie, de horeca en de vervoerssector. Alleen in de landbouw nam de winstquote in de afgelopen jaren af. Dit blijkt uit een analyse van het CBS in het artikel ‘De invloed van gestegen energiekosten op het bedrijfsleven’.

De energie-intensiteit en het type energie wisselt tussen de vier geanalyseerde bedrijfstakken. De energielasten van de chemische industrie zijn bijvoorbeeld ruim 77 procent van de toegevoegde waarde, terwijl dit in de horeca 12,5 procent is. De chemische industrie gebruikt veel ruwe aardolie en aardgas. De vervoersbranche gebruikt met name aardolieproducten, zoals brandstoffen voor voertuigen.

Winstquote energie-intensieve bedrijfstakken
Bedrijfstak2022* (netto-exploitatieoverschot als % van de toegevoegde waarde)2019 (netto-exploitatieoverschot als % van de toegevoegde waarde)
Chemische industrie51,940
Horeca42,537,3
Landbouw40,143,1
Vervoer32,823,7
Hele economie (exclusief
energieproducerende
bedrijfstakken)
27,727,7
*voorlopige cijfers

Productie nam meer toe dan de kosten

De winstquote nam toe doordat de bedrijfstakken de gestegen kosten opvingen met meer afzet of hogere afzetprijzen. In de horeca kwam de sterkere toename van de productie vooral doordat er ten opzichte van 2019 meer werd geconsumeerd, terwijl bedrijven minder personeel inzetten. De kostenstijging van onder andere energie werd dus opgevangen door meer te verkopen. In de vervoerssector en de chemie werden de hogere kostprijzen doorberekend aan de klant.

Productie en kosten energie-intensieve bedrijfstakken, 2022 t.o.v. 2019*
Bedrijfstak  Hoeveelheid (% verandering)Prijs (% verandering)
Chemische industrieProductie2,850,9
Chemische industrieKostenposten1,450,5
VervoerProductie5,124,5
VervoerKostenposten5,319,8
LandbouwProductie-1,424,8
LandbouwKostenposten0,327,8
HorecaProductie5,214,7
HorecaKostenposten-0,618,5
Hele economie (exclusief
energieproducerende
bedrijfstakken)
Productie5,714,1
Hele economie (exclusief
energieproducerende
bedrijfstakken)
Kostenposten5,015,3
*voorlopige cijfers

Toename van kosten op alle vlakken

De kosten van bedrijfstakken zijn niet alleen toegenomen door de hogere energielasten. In de meeste bedrijfstakken leverden overige materialen en diensten de grootste bijdrage aan de toename van de kosten. Materialen en diensten zijn voor veel bedrijfstakken een belangrijke input voor het productieproces. Hogere prijzen voor materialen en diensten hebben daardoor een grote invloed op de totale kosten.

De vier meest energie-intensieve bedrijfstakken zagen de uitgaven aan arbeid in mindere mate toenemen dan in de hele economie het geval was. De horeca had in 2022 zelfs een lagere arbeidsinzet dan in 2019. Door loonstijgingen stegen de kosten van arbeid in deze bedrijfstak overigens wel.

Aandeel in verandering van de kostenposten, 2022 t.o.v. 2019*
BedrijfstakMateriaal en diensten (%)Arbeid (%)Energie (%)Kapitaal (%)
Chemische industrie38,80,612,10,4
Landbouw17,41,76,72,3
Vervoer15,72,76,20,4
Horeca11,63,44,9-2,1
Hele economie (exclusief
energieproducerende
bedrijfstakken)
11,94,72,21,4
*voorlopige cijfers