Sterfte aan COVID-19 verder afgenomen in 2023

11-12-2023 00:00

Over dit onderwerp zijn nieuwere cijfers beschikbaar. Bekijk de laatste cijfers.

De sterfte aan COVID-19 is in 2023 verder afgenomen. In de eerste zeven maanden overleden volgens de voorlopige cijfers bijna 2 duizend mensen aan deze ziekte. COVID-19 als doodsoorzaak vormt een steeds kleiner deel van de sterfte. Wel is het totaal aantal sterfgevallen in 2023 tot nu toe hoger dan verwacht wanneer er geen coronapandemie zou zijn geweest. Dat meldt het CBS.

Uit het onderzoek Oversterfte en doodsoorzaken in 2020 tot en met 2022 van het CBS, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, blijkt onder andere dat de sterfte aan de gevolgen van een accidentele val, ziekten van de ademhalingsorganen en dementie in 2022 in verhouding hoger was dan in 2020 en 2021. Volgens de voorlopige cijfers tot en met juli zet deze trend in 2023 door.

Afwijking van verwachte sterfte, en aandeel COVID-19-sterfte
Jaar	Week	Afwijking van verwachte sterfte (%)	Doodsoorzaak COVID-19 in totale sterfte (%)
2020	week 1	-5
2020	week 2	2
2020	week 3	-6
2020	week 4	-10
2020	week 5	-7
2020	week 6	-6
2020	week 7	-6
2020	week 8	-13
2020	week 9	-8
2020	week 10	-6	0
2020	week 11	-1	1
2020	week 12	14	11
2020	week 13	44	28
2020	week 14	68	38
2020	week 15	68	40
2020	week 16	48	34
2020	week 17	36	28
2020	week 18	19	20
2020	week 19	6	15
2020	week 20	-1	10
2020	week 21	0	8
2020	week 22	-1	5
2020	week 23	-2	4
2020	week 24	-2	2
2020	week 25	-1	2
2020	week 26	-2	1
2020	week 27	-3	1
2020	week 28	-4	1
2020	week 29	-7	0
2020	week 30	-1	1
2020	week 31	-1	1
2020	week 32	-1	1
2020	week 33	20	2
2020	week 34	7	2
2020	week 35	3	1
2020	week 36	1	1
2020	week 37	2	1
2020	week 38	0	2
2020	week 39	5	5
2020	week 40	8	6
2020	week 41	8	9
2020	week 42	13	13
2020	week 43	20	19
2020	week 44	28	23
2020	week 45	24	25
2020	week 46	22	22
2020	week 47	12	20
2020	week 48	13	19
2020	week 49	16	17
2020	week 50	17	19
2020	week 51	23	24
2020	week 52	20	29
2020	week 53	26	29
2021	week 01	25	28
2021	week 02	15	27
2021	week 03	14	25
2021	week 04	8	22
2021	week 05	6	20
2021	week 06	3	19
2021	week 07	3	18
2021	week 08	-6	16
2021	week 09	-8	14
2021	week 10	-3	12
2021	week 11	-7	12
2021	week 12	-5	11
2021	week 13	1	12
2021	week 14	4	10
2021	week 15	5	11
2021	week 16	7	10
2021	week 17	8	10
2021	week 18	5	9
2021	week 19	6	8
2021	week 20	6	6
2021	week 21	0	4
2021	week 22	8	4
2021	week 23	4	2
2021	week 24	4	2
2021	week 25	-3	1
2021	week 26	2	1
2021	week 27	3	1
2021	week 28	5	1
2021	week 29	1	2
2021	week 30	7	3
2021	week 31	9	4
2021	week 32	5	4
2021	week 33	8	3
2021	week 34	9	4
2021	week 35	6	3
2021	week 36	14	3
2021	week 37	7	3
2021	week 38	5	2
2021	week 39	11	2
2021	week 40	9	2
2021	week 41	8	3
2021	week 42	14	5
2021	week 43	17	9
2021	week 44	21	12
2021	week 45	29	15
2021	week 46	35	21
2021	week 47	40	24
2021	week 48	44	25
2021	week 49	43	24
2021	week 50	29	19
2021	week 51	18	16
2021	week 52	13	11
2022	week 01	3	9
2022	week 02	-6	7
2022	week 03	-6	6
2022	week 04	-7	6
2022	week 05	-5	7
2022	week 06	-6	8
2022	week 07	-2	9
2022	week 08	-2	8
2022	week 09	-5	7
2022	week 10	1	9
2022	week 11	9	11
2022	week 12	13	11
2022	week 13	13	10
2022	week 14	17	8
2022	week 15	17	6
2022	week 16	9	5
2022	week 17	8	4
2022	week 18	9	2
2022	week 19	9	2
2022	week 20	8	2
2022	week 21	4	1
2022	week 22	6	1
2022	week 23	6	1
2022	week 24	9	2
2022	week 25	14	2
2022	week 26	13	5
2022	week 27	8	4
2022	week 28	12	5
2022	week 29	15	6
2022	week 30	14	6
2022	week 31	9	5
2022	week 32	10	4
2022	week 33	14	3
2022	week 34	13	3
2022	week 35	10	2
2022	week 36	8	2
2022	week 37	3	2
2022	week 38	9	2
2022	week 39	15	3
2022	week 40	17	5
2022	week 41	16	6
2022	week 42	17	7
2022	week 43	14	5
2022	week 44	10	3
2022	week 45	8	3
2022	week 46	8	2
2022	week 47	13	2
2022	week 48	12	2
2022	week 49	18	3
2022	week 50	27	3
2022	week 51	31	4
2022	week 52	27	4
2023	week 01	21	4
2023	week 02	14	3
2023	week 03	8	3
2023	week 04	-1	2
2023	week 05	4	2
2023	week 06	-1	2
2023	week 07	2	2
2023	week 08	0	3
2023	week 09	2	4
2023	week 10	12	5
2023	week 11	10	4
2023	week 12	10	4
2023	week 13	7	3
2023	week 14	6	3
2023	week 15	1	2
2023	week 16	8	1
2023	week 17	-1	1
2023	week 18	4	1
2023	week 19	4	1
2023	week 20	2	1
2023	week 21	5	1
2023	week 22	2	1
2023	week 23	10	1
2023	week 24	15	0
2023	week 25	8	0
2023	week 26	5	0

Afwijking van verwachte sterfte, en aandeel COVID-19-sterfte
Jaar	Week	Afwijking van verwachte sterfte (%)	Doodsoorzaak COVID-19 in totale sterfte (%)
2020	week 1	-5
2020	week 2	2
2020	week 3	-6
2020	week 4	-10
2020	week 5	-7
2020	week 6	-6
2020	week 7	-6
2020	week 8	-13
2020	week 9	-8
2020	week 10	-6	0
2020	week 11	-1	1
2020	week 12	14	11
2020	week 13	44	28
2020	week 14	68	38
2020	week 15	68	40
2020	week 16	48	34
2020	week 17	36	28
2020	week 18	19	20
2020	week 19	6	15
2020	week 20	-1	10
2020	week 21	0	8
2020	week 22	-1	5
2020	week 23	-2	4
2020	week 24	-2	2
2020	week 25	-1	2
2020	week 26	-2	1
2020	week 27	-3	1
2020	week 28	-4	1
2020	week 29	-7	0
2020	week 30	-1	1
2020	week 31	-1	1
2020	week 32	-1	1
2020	week 33	20	2
2020	week 34	7	2
2020	week 35	3	1
2020	week 36	1	1
2020	week 37	2	1
2020	week 38	0	2
2020	week 39	5	5
2020	week 40	8	6
2020	week 41	8	9
2020	week 42	13	13
2020	week 43	20	19
2020	week 44	28	23
2020	week 45	24	25
2020	week 46	22	22
2020	week 47	12	20
2020	week 48	13	19
2020	week 49	16	17
2020	week 50	17	19
2020	week 51	23	24
2020	week 52	20	29
2020	week 53	26	29
2021	week 01	25	28
2021	week 02	15	27
2021	week 03	14	25
2021	week 04	8	22
2021	week 05	6	20
2021	week 06	3	19
2021	week 07	3	18
2021	week 08	-6	16
2021	week 09	-8	14
2021	week 10	-3	12
2021	week 11	-7	12
2021	week 12	-5	11
2021	week 13	1	12
2021	week 14	4	10
2021	week 15	5	11
2021	week 16	7	10
2021	week 17	8	10
2021	week 18	5	9
2021	week 19	6	8
2021	week 20	6	6
2021	week 21	0	4
2021	week 22	8	4
2021	week 23	4	2
2021	week 24	4	2
2021	week 25	-3	1
2021	week 26	2	1
2021	week 27	3	1
2021	week 28	5	1
2021	week 29	1	2
2021	week 30	7	3
2021	week 31	9	4
2021	week 32	5	4
2021	week 33	8	3
2021	week 34	9	4
2021	week 35	6	3
2021	week 36	14	3
2021	week 37	7	3
2021	week 38	5	2
2021	week 39	11	2
2021	week 40	9	2
2021	week 41	8	3
2021	week 42	14	5
2021	week 43	17	9
2021	week 44	21	12
2021	week 45	29	15
2021	week 46	35	21
2021	week 47	40	24
2021	week 48	44	25
2021	week 49	43	24
2021	week 50	29	19
2021	week 51	18	16
2021	week 52	13	11
2022	week 01	3	9
2022	week 02	-6	7
2022	week 03	-6	6
2022	week 04	-7	6
2022	week 05	-5	7
2022	week 06	-6	8
2022	week 07	-2	9
2022	week 08	-2	8
2022	week 09	-5	7
2022	week 10	1	9
2022	week 11	9	11
2022	week 12	13	11
2022	week 13	13	10
2022	week 14	17	8
2022	week 15	17	6
2022	week 16	9	5
2022	week 17	8	4
2022	week 18	9	2
2022	week 19	9	2
2022	week 20	8	2
2022	week 21	4	1
2022	week 22	6	1
2022	week 23	6	1
2022	week 24	9	2
2022	week 25	14	2
2022	week 26	13	5
2022	week 27	8	4
2022	week 28	12	5
2022	week 29	15	6
2022	week 30	14	6
2022	week 31	9	5
2022	week 32	10	4
2022	week 33	14	3
2022	week 34	13	3
2022	week 35	10	2
2022	week 36	8	2
2022	week 37	3	2
2022	week 38	9	2
2022	week 39	15	3
2022	week 40	17	5
2022	week 41	16	6
2022	week 42	17	7
2022	week 43	14	5
2022	week 44	10	3
2022	week 45	8	3
2022	week 46	8	2
2022	week 47	13	2
2022	week 48	12	2
2022	week 49	18	3
2022	week 50	27	3
2022	week 51	31	4
2022	week 52	27	4
2023	week 01	21	4
2023	week 02	14	3
2023	week 03	8	3
2023	week 04	-1	2
2023	week 05	4	2
2023	week 06	-1	2
2023	week 07	2	2
2023	week 08	0	3
2023	week 09	2	4
2023	week 10	12	5
2023	week 11	10	4
2023	week 12	10	4
2023	week 13	7	3
2023	week 14	6	3
2023	week 15	1	2
2023	week 16	8	1
2023	week 17	-1	1
2023	week 18	4	1
2023	week 19	4	1
2023	week 20	2	1
2023	week 21	5	1
2023	week 22	2	1
2023	week 23	10	1
2023	week 24	15	0
2023	week 25	8	0
2023	week 26	5	0

Minder samenhang oversterfte en COVID-19-sterfte

Het aantal sterfgevallen in de eerste zeven maanden van 2023 was 7 duizend hoger dan verwacht wanneer er geen COVID-19-pandemie zou zijn geweest. Deze oversterfte was hoger dan de 2 duizend overledenen door COVID-19. Dat was in 2022 ook het geval, met een oversterfte van 14,5 duizend en 8,2 duizend overledenen aan COVID-19. Het aandeel van COVID-19 in de totale sterfte, en de samenhang met de oversterfte, is in 2023 verder afgenomen.

In 2022 groter aandeel overlijdens accidentele val, dementie en ziekten van ademhalingsorganen

Het aandeel COVID-19 overledenen was in 2022 meer dan gehalveerd ten opzichte van 2021. Het aandeel overlijdens aan ziekten van de ademhalingsorganen (longontsteking en COPD) en dementie nam toe. Ook het aandeel overlijdens aan een accidentele val neemt de laatste jaren ieder jaar toe.

De meest voorkomende (onderliggende) doodsoorzaken in de afgelopen drie jaar zijn dementie, beroerte, hartfalen, longkanker, COVID-19, COPD, borstkanker (bij vrouwen), prostaatkanker (bij mannen), accidentele val, ischemische hartziekten, dikkedarm-/rectumkanker, en longontsteking. Deze doodsoorzaken waren jaarlijks verantwoordelijk voor ongeveer de helft van alle overlijdens. Bij vrouwen zijn de drie meest voorkomende doodsoorzaken in 2022 dementie, beroerte en hartfalen; bij mannen is dit longkanker, dementie en ischemische hartziekten.

Meest voorkomende doodsoorzaken, vrouwen
Doodsoorzaak	2022 (%)	2021 (%)	2020 (%)
Dementie	12,2	11,2	11,5
Beroerte	6,0	6,0	5,9
Hartfalen	5,3	4,9	4,7
Longkanker	5,3	5,3	5,2
COVID-19	4,3	10,3	11,1
COPD	4,2	3,3	3,2
Accidentele val	3,9	3,5	3,3
Ischemische hartziekten	3,6	3,4	3,5
Borstkanker	3,6	3,6	3,6
Dikkedarm-/ rectumkanker	2,5	2,4	2,7
Longontsteking	2,1	1,5	1,7

Meest voorkomende doodsoorzaken, vrouwen
Doodsoorzaak	2022 (%)	2021 (%)	2020 (%)
Dementie	12,2	11,2	11,5
Beroerte	6,0	6,0	5,9
Hartfalen	5,3	4,9	4,7
Longkanker	5,3	5,3	5,2
COVID-19	4,3	10,3	11,1
COPD	4,2	3,3	3,2
Accidentele val	3,9	3,5	3,3
Ischemische hartziekten	3,6	3,4	3,5
Borstkanker	3,6	3,6	3,6
Dikkedarm-/ rectumkanker	2,5	2,4	2,7
Longontsteking	2,1	1,5	1,7

Meest voorkomende doodsoorzaken bij mannen
Doodsoorzaak	2022 (%)	2021 (%)	2020 (%)
Longkanker	6,6	6,4	6,7
Dementie	6,6	5,8	6,1
Ischemische hartziekten	5,9	5,7	5,8
COVID-19	5,4	12,5	12,8
Beroerte	4,7	4,4	4,5
Hartfalen	4,1	3,9	3,7
COPD	3,7	3,3	3,5
Prostaatkanker	3,7	3,5	3,6
Dikkedarm-/ rectumkanker	2,9	2,9	2,8
Accidentele val	2,5	2,1	2,1
Longontsteking	2,0	1,5	1,6

Meest voorkomende doodsoorzaken bij mannen
Doodsoorzaak	2022 (%)	2021 (%)	2020 (%)
Longkanker	6,6	6,4	6,7
Dementie	6,6	5,8	6,1
Ischemische hartziekten	5,9	5,7	5,8
COVID-19	5,4	12,5	12,8
Beroerte	4,7	4,4	4,5
Hartfalen	4,1	3,9	3,7
COPD	3,7	3,3	3,5
Prostaatkanker	3,7	3,5	3,6
Dikkedarm-/ rectumkanker	2,9	2,9	2,8
Accidentele val	2,5	2,1	2,1
Longontsteking	2,0	1,5	1,6

CBS gaat over naar de reguliere statistieken over sterfte en doodsoorzaken van voor corona

Er overleden in 2023 veel minder mensen aan COVID-19 dan in de voorgaande jaren. In de eerste jaren van de pandemie kon het CBS nog goed genoeg berekenen hoeveel mensen naar verwachting wekelijks zouden overlijden. Dat is door de kleine wekelijkse aantallen veel lastiger geworden. Een beschrijving over een langere periode dan een week geeft een beter beeld van de sterfteontwikkeling dan met de wekelijkse CBS-sterftemonitor.

De wekelijkse sterftemonitor van het RIVM wordt, net als voor de pandemie, weer de belangrijkste bron voor het in de gaten houden van mogelijke wekelijkse oversterfte in Nederland. Het CBS levert hiervoor de gegevens aan het RIVM. Daarnaast blijft het CBS de sterfte met de reguliere Sterfte- en Doodsoorzakenstatistiek in kaart brengen en waar nodig (bij opvallende ontwikkelingen) nader onderzoeken. Meer hierover staat in het artikel CBS gaat over naar reguliere statistieken over sterfte en doodsoorzaken van voor corona.

Bronnen

Artikel - Oversterfte en doodsoorzaken in 2020 tot en met 2022
Artikel - CBS gaat over naar de reguliere statistieken over sterfte en doodsoorzaken van voor corona
StatLine - Doodsoorzaken (korte lijst)
StatLine – Doodsoorzaken (uitgebreide lijst)

Relevante links

RIVM - COVID-19 vaccinatie en sterfte in 2022: Kans op sterfte aan COVID-19 en andere oorzaken na COVID-19 vaccinatie in Nederland. RIVM Briefrapport 2023-0454
Artikel – Sterfte, oversterfte en COVID-19-sterfte in 2020 en 2021
Nieuwsbericht – 2022 derde jaar op rij met oversterfte
Nieuwsbericht – In 2022 veel minder mensen aan COVID-19 overleden dan in 2020 en 2021