Arbeidsproductiviteit verder toegenomen in 2022

De arbeidsproductiviteit is de toegevoegde waarde per gewerkt uur. In ontwikkelde economieën is de toename van de arbeidsproductiviteit op de lange termijn de belangrijkste bron van economische groei. In 2022 nam de toegevoegde waarde van de commerciële sector toe met 5,2 procent, terwijl het aantal gewerkte uren met 4,1 procent toenam. Dit resulteerde in een stijging van de arbeidsproductiviteit met 1,0 procent.

De commerciële sector omvat alle bedrijfstakken behalve de overheid, het onderwijs en de verhuur van en handel in onroerend goed inclusief eigen woningbezit. De omvang bedroeg ongeveer 80 procent van de totale toegevoegde waarde in 2022.

Horeca draagt sterkst bij aan productiviteitstoename

De bijdrage van een bedrijfstak aan de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit van de commerciële sector bestaat uit twee componenten: de productiviteitsontwikkeling binnen de bedrijfstak zelf, en veranderingen in het aandeel van de bedrijfstak in het totaal aantal gewerkte uren (een zogenoemd verschuivingseffect).

In 2022 droegen de meeste bedrijfstakken positief bij aan de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit. De horeca, verhuur en overige zakelijke diensten, en de cultuur, sport, en recreatie droegen in 2022 het sterkst bij aan de toename van de productiviteit in de commerciële sector. In deze bedrijfstakken was de toegevoegde waarde per gewerkt uur hoger dan in 2021. De handel, de financiële dienstverlening en de bouwnijverheid, droegen juist negatief bij aan de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit. In deze sectoren nam de toegevoegde waarde per gewerkt uur in 2022 af.

De bijdrage aan de productiviteitstoename van de commerciële sector was het grootst in de horeca. In deze bedrijfstak nam de productiviteit in 2022 sterk toe. De toegevoegde waarde per gewerkt uur is in de horeca echter gemiddeld lager dan in de commerciële sector als geheel. In 2022 is het aandeel van de horeca in het totaal aantal gewerkte uren toegenomen, terwijl het aandeel van andere meer productieve bedrijfstakken juist afnam. Dit resulteerde voor de horeca in een licht negatief verschuivingseffect.

De bijdrage aan de ontwikkeling van de productiviteit was ook positief bij de bedrijfstak verhuur en overige zakelijke diensten, en in de bedrijfstak cultuur, sport en recreatie. Deze groei kwam vrijwel geheel door een sterke arbeidsproductiviteitgroei binnen de eigen bedrijfstak. Het aandeel van deze gemiddeld minder productieve bedrijfstakken in het totaal aantal gewerkte uren nam iets toe, waardoor er sprake was van een licht negatief verschuivingseffect.

Ook de industrie droeg positief bij aan de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit. De toegevoegde waarde per gewerkt uur nam in 2022 in deze bedrijfstak toe. De industrie is een gemiddeld productievere bedrijfstak waar relatief veel kapitaal wordt ingezet per gewerkt uur. Omdat het aandeel in het totaal aantal gewerkte uren van de industrie afnam, was er sprake van een negatief verschuivingseffect.

De twee bedrijfstakken die het sterkst negatief bijdroegen aan de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit waren de handel en de financiële dienstverlening. In het geval van de handel was dit vooral het effect van een verslechtering van de productiviteit binnen de bedrijfstak. Bij de financiële dienstverlening was er zowel een afname van de arbeidsproductiviteit als een negatief verschuivingseffect.

Productiviteit neemt vooral toe door hogere multifactorproductiviteit

De ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit is op te splitsen in drie verschillende componenten: de bijdrage van multifactorproductiviteit, kapitaalverdieping (hoeveelheid ingezet kapitaal per gewerkt uur), en van de arbeidscompositie (samenstelling van de populatie werknemers).

De toename van de arbeidsproductiviteit in 2022 kwam vooral door een positieve bijdrage van de multifactorproductiviteit (2,1 procent). Deze indicator staat voor het gedeelte van de volumegroei dat niet wordt bepaald door de groei van arbeid of kapitaal. De ontwikkeling van de multifactorproductiviteit wordt doorgaans gezien als een maatstaf voor technologische vooruitgang en van efficiëntere inzet van inputs in het productieproces.

Daarnaast was er een negatieve bijdrage vanuit kapitaalverdieping (-0,7 procent) en de arbeidscompositie (-0,4 procent). Hoewel er meer kapitaal, zoals machines en computers, werd ingezet, was de ontwikkeling van de inzet van kapitaal per gewerkt uur negatief omdat de inzet van arbeid harder steeg. Verder werd er relatief minder gekwalificeerd personeel ingezet dan in 2021, wat leidde tot een negatieve bijdrage van de arbeidscompositie.