Mensen maakten meer gebruik van de bibliotheek in 2022

© Hollandse Hoogte
In 2022 organiseerden bibliotheken veel meer activiteiten dan een jaar eerder. Ook waren meer mensen lid van de bibliotheek, en werden meer boeken uitgeleend. Gemiddeld wonen mensen op 1,8 km afstand van een bibliotheeklocatie, en is in een kwart van alle huishoudens minimaal één persoon lid van de bibliotheek. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.
In 2022 waren er 137 bibliotheekorganisaties met 1 270 locaties. Deze bibliotheken organiseerden 247 duizend activiteiten, 79 procent meer dan een jaar eerder. Ook vergeleken met 2019, het jaar voor de coronapandemie, werden er meer activiteiten georganiseerd. Bibliotheken organiseerden vooral meer activiteiten op het gebied van educatie en ontwikkeling, een verdubbeling ten opzichte van 2021.

3,4 miljoen bibliotheekleden

In 2022 waren 3,4 miljoen mensen lid van de bibliotheek. Dat is iets meer dan een jaar eerder, toen ging het om ruim 3,3 miljoen leden. Vergeleken met 2019 ligt het aantal leden echter 0,2 miljoen lager. Het aantal mensen dat lid is van de bibliotheek daalt langzaam de laatste jaren. In coronajaren 2020 en 2021 daalde het aantal leden echter iets harder.

Bibliotheekleden
JaarAantal leden ( x mln)
20153,78
20163,72
20173,70
20183,66
20193,62
20203,49
20213,33
20223,44
Bron: CBS, KB
In 2022 leenden bibliotheken 53,3 miljoen fysieke boeken uit. Dat is ongeveer een derde meer dan in 2021. Ook werden 5,3 miljoen e-books en 2,1 miljoen luisterboeken uitgeleend.

Gemiddeld 1,8 km afstand tot bibliotheek

In 2022 woonden huishoudens gemiddeld op 1,8 kilometer afstand (gemeten over de autoweg) van een bibliotheeklocatie. De afstand naar de dichtstbijzijnde bibliotheeklocatie varieerde per gemeente. Op Schiermonnikoog en in de Zeeuwse gemeenten Veere en Noord-Beveland was dit bijvoorbeeld 0,6 kilometer, en in het Limburgse Roerdalen 7,0 kilometer.

Gemeenten verschillen in type beschikbare bibliotheekvoorzieningen. Zo heeft Zeeland relatief weinig bibliotheekvestigingen, maar worden in diverse gemeenten bibliobussen ingezet. Daarnaast zijn er gemeenten zonder openbare bibliotheek, en hebben sommige gemeenten een particuliere bibliotheek.

Gemiddelde afstand tot dichtstbijzijnde bibliotheek, 2022
GemeentenaamNabijheid van bibliotheken (alle typen), 2022 (km)
Groningen (gemeente)1,6
Almere2,5
Stadskanaal1,9
Veendam2,2
Zeewolde2,5
Achtkarspelen3
Ameland1,3
Harlingen1,9
Heerenveen2,6
Leeuwarden2,8
Ooststellingwerf2,8
Opsterland3,1
Schiermonnikoog0,6
Smallingerland3
Terschelling3,8
Vlieland0,7
Weststellingwerf2,5
Assen3
Coevorden2,1
Emmen0,9
Hoogeveen3,4
Meppel1,9
Almelo0,9
Borne1,7
Dalfsen1,6
Deventer1,1
Enschede1,6
Haaksbergen2,1
Hardenberg1,8
Hellendoorn1,7
Hengelo (O.)1,9
Kampen2,3
Losser1,2
Noordoostpolder4,6
Oldenzaal1,8
Ommen2,5
Raalte1,7
Staphorst1,9
Tubbergen3,6
Urk1,7
Wierden1,6
Zwolle1,8
Aalten1,7
Apeldoorn1,1
Arnhem1,7
Barneveld2,2
Beuningen1,6
Brummen1,4
Buren4
Culemborg1,7
Doesburg1,3
Doetinchem2,4
Druten1,7
Duiven2
Ede1,2
Elburg1,1
Epe1,7
Ermelo1,8
Harderwijk1,9
Hattem1,7
Heerde1,4
Heumen1,4
Lochem1,8
Maasdriel2,4
Nijkerk1,5
Nijmegen1,6
Oldebroek1,5
Putten2,1
Renkum1,3
Rheden1,1
Rozendaal1,9
Scherpenzeel1,1
Tiel2,4
Voorst1,8
Wageningen1,5
Westervoort1,6
Winterswijk2,7
Wijchen2,3
Zaltbommel1,9
Zevenaar1,9
Zutphen1,7
Nunspeet1,8
Dronten2,4
Amersfoort1,7
Baarn1,3
De Bilt2,1
Bunnik2,9
Bunschoten1,8
Eemnes1,2
Houten2,6
Leusden1,3
Lopik6,3
Montfoort1
Renswoude1,2
Rhenen1,2
Soest1,8
Utrecht (gemeente)1,3
Veenendaal1,9
Woudenberg1,1
Wijk bij Duurstede1,2
IJsselstein1,5
Zeist2,3
Nieuwegein1,1
Aalsmeer2,7
Alkmaar1,6
Amstelveen2
Amsterdam1,3
Bergen (NH.)1,1
Beverwijk1,4
Blaricum2,9
Bloemendaal1,7
Castricum1,2
Diemen1,3
Edam-Volendam1,3
Enkhuizen1,4
Haarlem1,3
Haarlemmermeer1,9
Heemskerk1,6
Heemstede1,4
Heiloo1,3
Den Helder1,3
Hilversum2,1
Hoorn1,6
Huizen1,8
Landsmeer1,1
Laren (NH.)1
Medemblik1,3
Oostzaan0,9
Opmeer1,5
Ouder-Amstel0,9
Purmerend1,5
Schagen1,8
Texel3,8
Uitgeest4,1
Uithoorn2,5
Velsen1,3
Weesp1,5
Zandvoort1,3
Zaanstad2,8
Alblasserdam1,5
Alphen aan den Rijn2,4
Barendrecht1,7
Drechterland1,4
Brielle1,8
Capelle aan den IJssel1,5
Delft1,5
Dordrecht1,4
Gorinchem1,6
Gouda1,1
's-Gravenhage (gemeente)1,2
Hardinxveld-Giessendam1
Hellevoetsluis2,9
Hendrik-Ido-Ambacht1,3
Stede Broec1,5
Hillegom1,4
Katwijk0,9
Krimpen aan den IJssel1,6
Leiden1,5
Leiderdorp1,4
Lisse1,5
Maassluis1,7
Nieuwkoop2,3
Noordwijk1,3
Oegstgeest1,3
Oudewater1,8
Papendrecht1,9
Ridderkerk1,4
Rotterdam1,4
Rijswijk (ZH.)1,5
Schiedam0,9
Sliedrecht1,6
Albrandswaard1,7
Westvoorne1,2
Vlaardingen1,4
Voorschoten1,4
Waddinxveen1,9
Wassenaar1,9
Woerden1,8
Zoetermeer1,9
Zoeterwoude1,6
Zwijndrecht1,2
Borsele0,9
Goes1,9
West Maas en Waal2
Hulst2,8
Kapelle1
Middelburg (Z.)1,2
Reimerswaal0,8
Terneuzen1,9
Tholen1,1
Veere0,6
Vlissingen1,7
De Ronde Venen1,5
Tytsjerksteradiel3,4
Asten1,8
Baarle-Nassau2,5
Bergen op Zoom2,4
Best1,8
Boekel1,8
Boxtel2,1
Breda1,3
Deurne2,5
Pekela2,7
Dongen1,9
Eersel3,2
Eindhoven1,3
Etten-Leur2,2
Geertruidenberg1,5
Gilze en Rijen1,4
Goirle1,8
Helmond2,7
's-Hertogenbosch3,2
Heusden1,3
Hilvarenbeek2,3
Loon op Zand1,1
Nuenen, Gerwen en Nederwetten1,8
Oirschot3,3
Oisterwijk1,9
Oosterhout1,7
Oss2,2
Rucphen2,3
Sint-Michielsgestel2,2
Someren2,3
Son en Breugel1,9
Steenbergen1,3
Waterland1,1
Tilburg2
Valkenswaard2,2
Veldhoven2,3
Vught2,8
Waalre1,7
Waalwijk1,6
Woensdrecht2,4
Zundert2,2
Wormerland1,6
Landgraaf1,5
Beek (L.)1,8
Beesel1,5
Bergen (L.)4,5
Brunssum1,6
Gennep2,3
Heerlen1,4
Kerkrade1,3
Maastricht1,9
Meerssen2,3
Mook en Middelaar3,1
Nederweert2,3
Roermond3
Simpelveld0,9
Stein (L.)2
Vaals1,6
Venlo1,7
Venray3,1
Voerendaal1,3
Weert1,9
Valkenburg aan de Geul1,5
Lelystad2,5
Horst aan de Maas4
Oude IJsselstreek1,8
Teylingen1,2
Utrechtse Heuvelrug1,3
Oost Gelre2,1
Koggenland1,5
Lansingerland1,4
Leudal1,4
Maasgouw1,7
Gemert-Bakel2
Halderberge1,6
Heeze-Leende1,1
Laarbeek1,3
Reusel-De Mierden2,3
Roerdalen7
Roosendaal1,6
Schouwen-Duiveland1,1
Aa en Hunze2,7
Borger-Odoorn2,4
De Wolden2,2
Noord-Beveland0,6
Wijdemeren2,8
Noordenveld2
Twenterand1,3
Westerveld2,4
Lingewaard1,2
Cranendonck1,9
Steenwijkerland2
Moerdijk1,7
Echt-Susteren3,9
Sluis4,2
Drimmelen1,4
Bernheze1,5
Alphen-Chaam6,4
Bergeijk2,8
Bladel1,6
Gulpen-Wittem3,1
Tynaarlo2,1
Midden-Drenthe2,7
Overbetuwe1,8
Hof van Twente2,1
Neder-Betuwe1,2
Rijssen-Holten1,6
Geldrop-Mierlo1,4
Olst-Wijhe2
Dinkelland1,7
Westland1,1
Midden-Delfland2,6
Berkelland1,9
Bronckhorst2,5
Sittard-Geleen1,9
Kaag en Braassem1,9
Dantumadiel4,6
Zuidplas1,6
Peel en Maas1,6
Oldambt1,7
Zwartewaterland1,1
Súdwest-Fryslân3,2
Bodegraven-Reeuwijk1,5
Eijsden-Margraten2,7
Stichtse Vecht1,9
Hollands Kroon2,3
Leidschendam-Voorburg1,4
Goeree-Overflakkee3,9
Pijnacker-Nootdorp1,6
Nissewaard2,6
Krimpenerwaard1
De Fryske Marren3,6
Gooise Meren1,4
Berg en Dal1,3
Meierijstad1,7
Waadhoeke3,6
Westerwolde2,9
Midden-Groningen2,2
Beekdaelen1,6
Montferland2,2
Altena1,2
West Betuwe1,9
Vijfheerenlanden1,5
Hoeksche Waard1,7
Het Hogeland2,6
Westerkwartier2
Noardeast-Fryslân4,2
Molenlanden2
Eemsdelta2,5
Dijk en Waard2,3
Land van Cuijk1,9
Maashorst1,4
Bron: CBS, KB

Vooral gezinnen met kinderen lid van bibliotheek

In een kwart van alle huishoudens is minimaal één persoon lid van de bibliotheek. Dit aandeel ligt bij paren met kinderen het hoogst (57 procent). In 41 procent van de eenouderhuishoudens had tenminste één persoon een bibliotheekpas. Dit blijkt uit cijfers die het CBS in opdracht van de nationale bibliotheek (KB) heeft samengesteld.

Huishoudens met minimaal één bibliotheeklid, 2022
Huishoudtype% (%)
Eenpersoons
huishouden
7,9
Paar
zonder kinderen
16,5
Paar
met kinderen
56,7
Eenouder-
huishouden
41,3
Overig
(particulier) huishouden
17,3
Institutioneel
huishouden
6
Bron: CBS, KB

Vooral jongeren lid van de bibliotheek

Gemiddeld is 1 op de 5 mensen lid van de bibliotheek. Jongeren zijn veel vaker lid dan volwassenen. Het lidmaatschap neemt toe zodra kinderen naar school gaan. Zo was 58 procent van de 4- tot 9-jarigen lid van een openbare bibliotheek. Dat loopt op tot bijna 70 procent onder 9- tot 15-jarigen. Daarna zakt het weer iets terug tot 58 procent bij de 15- tot 18-jarigen. Tot 18 jarige-leeftijd is het lidmaatschap gratis, terwijl volwassenen voor hun lidmaatschap betalen. Vanaf 18-jarige leeftijd is minder dan 8 procent lid van de bibliotheek.

Bibliotheekleden naar leeftijd, 2022
LeeftijdLid van bibliotheek (%)
0 tot 4 jaar28
4 tot 9 jaar58
9 tot 12 jaar68
12 tot 15 jaar67
15 tot 18 jaar58
18 tot 25 jaar9
25 tot 45 jaar5
45 tot 65 jaar8
65 tot 80 jaar11
80 jaar en ouder9
Bron: CBS, KB

Ruim een half miljard euro aan inkomsten

In 2022 hadden bibliotheken 588 miljoen euro aan inkomsten. Dat is 45 miljoen meer dan een jaar eerder. De voornaamste bron van inkomsten komt uit gemeentelijke subsidies en bijdragen (493 miljoen euro). Gebruikersinkomsten, zoals abonnementsgelden, droegen voor 50 miljoen euro bij aan de inkomsten. Personeel en huisvesting vormen de grootste kostenposten.