Drie jaar corona in cijfers

Twee jonge mensen zitten op de grond in het stadscentrum op een plek die normaal vol staat met terrasjes
© Hollandse Hoogte / Flip Franssen
Drie jaar geleden, op 27 februari 2020, werd de eerste Nederlandse coronabesmetting vastgesteld. Wat deed de pandemie met Nederland? Het CBS zag naast uitzonderlijke perioden van oversterfte, tal van andere uitschieters in de statistieken. Zo rapporteerden meer mensen psychische klachten, remde de bevolkingsgroei tijdelijk af en werd er minder getrouwd. Het CBS zet een paar opvallende pieken en dalen op een rij.

Al snel na de komst van corona in Nederland steeg het aantal overledenen tot ver boven de verwachte sterfte. Ook tijdens de tweede golf in najaar en winter van 2020/'21 was er oversterfte, evenals een jaar later tijdens de derde golf. Uit de doodsoorzakenstatistiek blijkt dat de oversterfte grotendeels samenvalt met de COVID-19-sterfte, maar in de derde golf was er meer oversterfte dan sterfte aan COVID-19. De oversterfte hield aan in 2022 en was opnieuw hoger dan de COVID-19-sterfte (t/m oktober bekend). In 2020 tot en met oktober 2022 overleden 47 076 mensen aan COVID-19.

Overledenen per week*
   OverledenenOverledenen, verwachtOverledenen, verwacht (95%-interval)Overledenen excl. COVID-19
20201310332772908 – 3645
20202336433112930 – 3692
20203315733442945 – 3742
20204304633923008 – 3776
20205316434073027 – 3788
20206319634012979 – 3823
20207319834082916 – 3901
20208295933872851 – 3922
20209309833522805 – 3898
202010310733152785 – 38453102
202011321832532756 – 37513183
202012361431742711 – 36373202
202013445831042703 – 35053208
202014508530242712 – 33373164
202015498229572719 – 31953005
202016430829152711 – 31202839
202017391028692677 – 30602815
202018338328412650 – 30322716
202019298928212633 – 30092554
202020277727942626 – 29622494
202021277027702620 – 29202553
202022273227532608 – 28982583
202023268227352591 – 28802575
202024268927372600 – 28752623
202025269627252594 – 28552647
202026265927172577 – 28572625
202027263827232544 – 29022606
202028261927192515 – 29232594
202029252827202507 – 29342520
202030267327072515 – 29002655
202031266626872492 – 28822644
202032264226822483 – 28812614
202033320926692481 – 28573157
202034285626632510 – 28152808
202035273526672526 – 28072704
202036269226762549 – 28042665
202037274226982564 – 28322710
202038272127292585 – 28732654
202039289127522618 – 28862752
202040300227862628 – 29432807
202041302228072655 – 29602753
202042322228392677 – 30012788
202043344828622661 – 30632805
202044368728892683 – 30952831
202045358929022692 – 31112695
202046358029322710 – 31552798
202047333529722742 – 32022667
202048340530122762 – 32632753
202049353030372742 – 33322916
202050361531002800 – 33992918
202051390931662830 – 35012967
202052386732222871 – 35732743
202053410332662906 – 36252911
20211414533092940 – 36773000
20212385033432962 – 37242824
20213386333762978 – 37752879
20214371434253040 – 38092892
20215365534403060 – 38212920
20216355134343012 – 38562860
20217353134412949 – 39342879
20218320534202884 – 39552703
20219310533842838 – 39312682
202110324433472817 – 38772859
202111304432852787 – 37822692
202112304632052742 – 36682711
202113317631342733 – 35352810
202114316530542741 – 33662835
202115314029862748 – 32242795
202116314429442739 – 31482843
202117312128972705 – 30882803
202118300828692677 – 30602726
202119301728492660 – 30372774
202120299028212653 – 29892800
202121280527972646 – 29472690
202122301027802635 – 29252893
202123288427622617 – 29062820
202124287027642627 – 29012819
202125267327512620 – 28822646
202126279227432603 – 28832769
202127283727502571 – 29292816
202128287327452541 – 29492854
202129277627472534 – 29602708
202130291627342541 – 29262843
202131295827132518 – 29082849
202132284127082509 – 29072739
202133289826952507 – 28832805
202134292726882535 – 28412821
202135286026932552 – 28332773
202136309327022575 – 28293000
202137291927242590 – 28582824
202138289027552612 – 28992829
202139307227782644 – 29123012
202140307228132655 – 29702996
202141306428352682 – 29872961
202142327528662705 – 30283104
202143338828892688 – 30903089
202144351829172711 – 31233109
202145378829302720 – 31393229
202146400529602738 – 31833177
202147419230012771 – 32313166
202148439530422791 – 32923315
202149437330662771 – 33613316
202150405331302830 – 34293271
202151377231962861 – 35313176
202152368932532902 – 36053275
20221343533212953 – 36903140
20222315733562975 – 37372932
20223319233902991 – 37883013
20224320234383054 – 38223016
20225328634543073 – 38353047
20226325434473025 – 38702980
20227337834552963 – 39473089
20228335134332898 – 39693100
20229323333972851 – 39442998
202210338733602830 – 38903074
202211360332982800 – 37953195
202212363132172754 – 36803243
202213356531462745 – 35473227
202214357530662753 – 33783284
202215351529972759 – 32353288
202216323529552751 – 31593067
202217314129082716 – 31003026
202218312928802689 – 30713058
202219312728602672 – 30483067
202220305728322664 – 30003004
202221292328082657 – 29582881
202222296227912645 – 29362933
202223294327732628 – 29172914
202224301227752637 – 29122939
202225313627622631 – 28933067
202226310227542614 – 28942950
202227297327602581 – 29402869
202228308927562552 – 29602933
202229318927582544 – 29713005
202230313327442552 – 29372950
202231295927242529 – 29182814
202232298527192520 – 29182855
202233307727052518 – 28932976
202234303926992546 – 28522955
202235296427032563 – 28432901
202236293727132586 – 28402867
202237281827352601 – 28692762
202238301627662622 – 29102959
202239319927892655 – 29233097
202240330728242666 – 29813141
202241330828462693 – 29983118
202242336528782716 – 30393144
202243330629012700 – 31023136
202244322629282722 – 3134
202245317029412732 – 3151
202246320629722749 – 3195
202247340430132783 – 3243
202248342530542803 – 3304
202249360530782783 – 3373
202250398531422842 – 3442
202251418032092874 – 3544
202252409832662915 – 3617
* 2022 voorlopige cijfers. Sterfte aan COVID-19 t/m oktober 2022 bekend

Bevolkingsgroei halveerde, vooral door minder immigranten

De coronapandemie remde de bevolkingsgroei in het eerste jaar. In 2020 halveerde de bevolkingsgroei ten opzichte van 2019. Er overleden meer mensen dan er kinderen geboren werden, en de groei door buitenlandse migratie kwam net na de invoering van de coronamaatregelen vrijwel tot stilstand. Door reisbeperkingen daalde het aantal immigranten dat in 2020 naar Nederland kwam naar bijna 221 duizend, 58 duizend minder dan een jaar eerder.

In 2021 was de bevolkingsgroei weer op het oude niveau. In dat jaar was er een geboortegolfje en werden er 10 duizend meer kinderen geboren dan in 2020. Dit was echter van korte duur want in 2022 werden er weer minder baby's geboren. Dat zorgde, gecombineerd met aanhoudend hogere sterfte, voor een negatieve natuurlijke aanwas (geboorte min sterfte) in 2022. Vanaf maart 2022 nam de immigratie sterk toe, vooral vanwege de oorlog in Oekraïne. Ook zonder migratie van en naar Oekraïne kwam het migratiesaldo hoger uit dan in 2021. Vooral uit Syrië, Turkije en India kwamen er meer mensen bij.

Migratie
JaarMaandImmigratie (x 1 000)Emigratie (x 1 000)
2019januari21,513,9
2019februari21,611,7
2019maart18,311,7
2019april17,511
2019mei17,410,7
2019juni17,113,6
2019juli2319
2019augustus37,316,7
2019september36,814,6
2019oktober24,813
2019november18,611,4
2019december15,213,7
2020januari22,215,8
2020februari21,711,8
2020maart15,612,5
2020april9,48,5
2020mei9,18,1
2020juni12,711,2
2020juli1816,9
2020augustus26,715,4
2020september30,413
2020oktober20,913,6
2020november17,812,4
2020december16,313,3
2021januari15,811,8
2021februari16,29,5
2021maart16,511,3
2021april14,89,8
2021mei13,99,4
2021juni16,412,1
2021juli2015,5
2021augustus34,615,9
2021september40,113,1
2021oktober24,912,1
2021november21,611,2
2021december17,613,8
2022*januari19,112,5
2022*februari2310,8
2022*maart45,511,7
2022*april46,310,5
2022*mei32,911,6
2022*juni28,515,2
2022*juli28,520
2022*augustus47,320,1
2022*september4717
2022*oktober32,315,2
2022*november28,913,5
* voorlopige cijfers

Meer mensen met psychische klachten, vooral jongeren

Eind 2020 en in 2021 rapporteerden meer mensen psychische klachten dan in voorgaande jaren. Vooral de mentale gezondheid van jongeren ging tijdens de coronacrisis achteruit. Ongeveer 18 procent van de 12- tot 25-jarigen rapporteerde in 2021 psychische klachten. Voor het uitbreken van de pandemie was dat nog 11 procent. Dit blijkt uit de Gezondheidsenquête  van het CBS.

Bijna de helft van de 12-tot 25-jarigen zei dat de coronacrisis hun leven in het algemeen (heel) negatief heeft beïnvloed. 43 procent ervoer zowel een negatieve als positieve invloed. Dat blijkt uit het onderzoek Belevingen 2021. Jongeren misten door de coronacrisis vooral het buitenshuis leuke dingen doen en afspreken met familie of vrienden. Ook ervoeren jongeren vaker dan voor de coronacrisis school- of studiestress.

Ervaren invloed van coronacrisis op dagelijks leven, 2021
Category(Heel) positief (%)Zowel positief als negatief (%)(Heel) negatief (%)Geen invloed (%)
Totaal jongeren6,042,946,74,5
12 tot 18 jaar8,048,638,15,3
18 tot 25 jaar4,438,753,03,9

Minder beweging, meer tijd achter beeldscherm

Een derde van de Nederlanders van 12 jaar of ouder gaf eind 2020 aan door de coronamaatregelen minder te zijn gaan sporten en bewegen, 15 procent juist meer. De coronacrisis had vooral impact op de lichaamsbeweging van jongvolwassenen van 18 tot 25 jaar: 45 procent van hen was minder gaan sporten en bewegen. Onder thuiswerkers waren er grote verschuivingen te zien: enerzijds was er een grote groep die minder ging bewegen (38 procent) en anderzijds was er een aanzienlijke groep die juist meer ging bewegen (23 procent). De tijd die buiten werk of school om achter een beeldscherm werd besteed is met 41 procent flink toegenomen.

Daarnaast gaf 20 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder aan meer ongezonde snacks en tussendoortjes te zijn gaan eten door de coronamaatregelen, 10 procent deed dat juist minder. Vooral jongeren en jongvolwassenen snackten meer (31 procent).

Verandering in beweging en ongezond eten door de coronamaatregelen, 2020
CategoryMeer (% personen van 12 jaar of ouder)Evenveel (% personen van 12 jaar of ouder)Minder (% personen van 12 jaar of ouder)
Sporten en bewegen 14,752,133,1
Tijd achter een beeldscherm41,154,64,3
Ongezonde snacks en tussendoortjes eten20,469,510

Minder huwelijken en partnerschappen

In coronatijd zijn minder huwelijken gesloten. Zowel in 2020 als in 2021 trouwden er minder mensen dan in 2019. De eerste lockdown leidde tot een plotselinge daling. De tweede lockdown viel in de winter, een seizoen waarin altijd minder getrouwd wordt. Ook daarna bleef het aantal huwelijkssluitingen nog achter, door (onzekerheid over) nieuwe perioden van coronamaatregelen. Ook het aantal partnerschapssluitingen daalde tijdens de eerste lockdown, en werd daarna iets hoger dan in eerdere jaren. De maatregelen hebben er mogelijk toe geleid dat een deel van de stellen voor een partnerschap koos in plaats van een huwelijk.

Huwelijken en geregistreerde partnerschappen
JaartalMaandHuwelijken (x 1 000)Partnerschappen (x 1 000)
2019januari2,81,7
2019februari2,81,7
2019maart3,21,6
2019april4,41,9
2019mei7,61,9
2019juni8,41,6
2019juli6,82,1
2019augustus7,21,8
2019september91,8
2019oktober4,92
2019november3,21,8
2019december3,41,9
2020januari2,81,7
2020februari3,81,8
2020maart2,82
2020april2,31,4
2020mei31,6
2020juni4,52,1
2020juli5,52,3
2020augustus6,72,3
2020september7,52,2
2020oktober5,12,2
2020november32,2
2020december3,32,3
2021januari2,42
2021februari2,82
2021maart3,22,4
2021april3,21,9
2021mei52,2
2021juni6,22,4
2021juli6,62,3
2021augustus7,32,3
2021september8,22,2
2021oktober4,82,1
2021november3,52,2
2021december3,32,1
2022januari2,21,8
2022februari4,12
2022maart3,22,1
2022april4,71,9
2022mei8,32,2
2022juni9,62
2022juli8,42
2022augustus7,82,1
2022september9,22
2022oktober4,92,1
2022november3,72,1

Criminaliteit daalt, minder woninginbraken en diefstal tijdens lockdowns

De geregistreerde criminaliteit daalde tijdens lockdowns. Dit gebeurde tijdens de eerste lockdown in maart 2020, na het afroepen van de tweede lockdown halverwege oktober 2020, en nog een keer tegen het einde van 2021. Die dips zijn mogelijk deels te danken aan lege winkelstraten en meer thuiswerkende mensen tijdens de lockdowns. Dit zorgde voor een afname van woninginbraken, zakkenrollerij, en winkeldiefstal. In 2022 nam het aantal registraties van zakkenrollerij en winkeldiefstal weer toe.

Geregistreerde misdrijven
JaartalMaandTotaal misdrijven (januari 2020=100)Woninginbraken (januari 2020=100)Zakkenrollerij (januari 2020=100)Winkeldiefstal (januari 2020=100)
2019januari919995105
2019februari827981105
2019maart9174115118
2019april8868108107
2019mei8967101108
2019juni88629786
2019juli956911596
2019augustus8783101100
2019september896677107
2019oktober9886110112
2019november95100110114
2019december93116116104
2020januari100100100100
2020februari8984109104
2020maart82566886
2020april76342269
2020mei87332791
2020juni92484494
2020juli96655696
2020augustus91645789
2020september946052100
2020oktober94634696
2020november916939103
2020december87754077
2021januari81532762
2021februari70342764
2021maart87393081
2021april77333371
2021mei81403883
2021juni87425379
2021juli88505490
2021augustus84574982
2021september86495090
2021oktober91587197
2021november906362100
2021december82603889
2022januari82543981
2022februari794857101
2022maart915589116
2022april86417699
2022mei924591107
2022juni894392103
2022juli93469697
2022augustus9149102102
2022september904476113
2022oktober1005285126
2022november965782131
2022december896390116

Nederlanders boekten vaker overnachting in eigen land

Door de reisbeperkingen brachten Nederlanders in 2020 met 81 miljoen dagen ruim 3 keer zo weinig vakantiedagen in het buitenland door als een jaar eerder. In 2021 was dat weer iets hoger (117 miljoen). Meer Nederlanders boekten een overnachting in toeristenaccommodaties (zoals hotels of huisjes) in eigen land, en buitenlanders juist minder. In 2022 boekten toeristen een recordaantal overnachtingen in Nederland, vooral door een toename van buitenlandse gasten.

Het aantal vliegtuigpassagiers op luchthavens van nationaal belang was in 2020 en 2021 ook lager dan het jaar ervoor. In die jaren bleven reizigers dichterbij huis en reisden ze hoofdzakelijk binnen Europa. In 2022 reisden 2 keer zoveel mensen met het vliegtuig van en naar de vijf nationale luchthavens in Nederland, maar nog altijd een kwart minder dan in het jaar voor de coronacrisis.

Overnachtingen en vliegtuigpassagiers
JaartalMaandOvernachtingen door Nederlanders in eigen land (x 1 000)Overnachtingen door buitenlanders in Nederland (x 1 000)Vliegtuigpassagiers op Nederlandse luchthavens (x 1 000)
2019januari308424125495
2019februari315323115352
2019maart407831706271
2019april537658016926
2019mei657039687397
2019juni830954467471
2019juli882967937730
2019augustus1204369407859
2019september691843807486
2019oktober561148117354
2019november378431915886
2019december393625275939
2020januari331026045595
2020februari374325895282
2020maart222412622774
2020april985195134
2020mei2383370220
2020juni56771768527
2020juli1147045981691
2020augustus1519739152243
2020september799024171547
2020oktober55509961303
2020november2736358965
2020december27773011306
2021januari1948231910
2021februari2895338520
2021maart2793277677
2021april4678355818
2021mei95656191170
2021juni896112311870
2021juli1238533003515
2021augustus1640029774479
2021september881326924013
2021oktober698435104396
2021november405023313493
2021december30077543209
2022januari27426012832
2022februari345612173040
2022maart467822284242
2022april609552265140
2022mei922139476091
2022juni855347346118
2022juli1089767596212
2022augustus1356063806379
2022september797743446109
2022oktober669950285855
2022november423031044570
2022december418924354680