Gemeenten begroten 12,2 miljard euro aan heffingsopbrengsten in 2023

De onroerendezaakbelasting (ozb), de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de parkeergelden zijn de vier heffingen die het meest opbrengen. Deze vier heffingen zijn in 2023 goed voor 86 procent van de begrote heffingsopbrengsten. Andere gemeentelijke heffingen zijn onder meer de toeristenbelasting, de hondenbelasting, bouwleges en secretarieleges (leges voor onder meer rijbewijzen, reisdocumenten en huwelijken). De opbrengsten uit de toeristenbelasting stijgen fors, terwijl die uit de secretarieleges en de hondenbelasting dalen.

De begrote opbrengsten uit de gemeentelijke heffingen wijken altijd iets af van de realisaties in de jaarrekeningen. De begrote opbrengsten uit de ozb, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing liggen doorgaans in lijn met de realisaties. De opbrengsten uit vooral bouwleges en de toeristenbelasting zijn voor gemeenten lastiger te ramen en meer afhankelijk van de conjunctuur. De onderzochte begrotingen zijn door de gemeenten opgesteld voor 15 november 2022. De jaarrekening van 2021 is de laatst beschikbare realisatie. 

Ozb-opbrengsten ruim 7 procent hoger

Voor 2023 hebben de Nederlandse gemeenten 5,1 miljard euro aan ozb-opbrengsten begroot. Dit is 7,4 procent meer dan een jaar eerder. De procentuele stijging van de opbrengsten uit de ozb voor niet-woningen is met 8,2 procent groter dan voor woningen (6,6 procent). Er zijn drie factoren van invloed op de ozb-opbrengst: de WOZ-waarde, het aantal panden en de tariefontwikkeling. De stijging van de begrote opbrengsten komt vooral door de stijging van de WOZ-waardes. De gemiddelde WOZ-waarde van een woning lag in Nederland op 1 januari 2022 ruim 9 procent hoger dan een jaar eerder. 

De stijging van de ozb-opbrengsten in de vier grote steden is met 19 procent duidelijk groter is dan gemiddeld in Nederland. Van de vier grote steden stijgen de begrote ozb-opbrengsten het sterkst in Amsterdam (25 procent) en het minst in Rotterdam (10 procent). Van alle gemeenten is de procentuele toename van de ozb-opbrengsten het grootst in Medemblik. In deze gemeente zijn de begrote opbrengsten meer dan anderhalf keer zo hoog als een jaar eerder. Ongeveer een derde van deze toename hangt samen met de overdracht van wegen van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier aan de gemeente. De gemeente financiert het onderhoud van deze wegen uit de algemene middelen en verhoogt daartoe de ozb. Het hoogheemraadschap zal in verband hiermee minder wegenheffing innen.

De inkomsten uit de onroerendezaakbelasting behoren tot de algemene middelen van een gemeente en zijn derhalve vrij besteedbaar.

De begrote opbrengsten uit de afvalstoffenheffing zijn 5,3 procent hoger dan een jaar eerder en die uit de rioolheffing 4,5 procent. De stijging hangt samen met de gestegen kosten van het onderhoud en beheer van de riolering en de afvalverwerking. Daarnaast spelen de toename van het aantal gebouwen en mogelijk het klimaatbestendig maken van de riolering mee. De opbrengsten uit de afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn niet vrij besteedbaar.  Deze mogen niet hoger zijn dan de kosten van de afvalverwerking en de riolering. 

Meer opbrengsten uit parkeerheffingen

Voor 2023 begroten de gemeenten 1,2 miljard euro aan opbrengsten uit parkeerheffingen. Dit is 7,2 procent meer dan een jaar eerder. De gemeente Rotterdam is goed voor bijna een derde van deze toename. Rotterdam is van plan om in de jaren 2023-2026 betaald parkeren tot 11 uur ’s avonds in te voeren op alle plekken binnen de ring. Daarnaast worden de tarieven voor kort parkeren op straat in het centrum verhoogd.

Van de gemeenten met meer dan 100 duizend inwoners is de procentuele stijging van de begrote parkeeropbrengsten het grootst in Haarlemmermeer en Amersfoort: 35 respectievelijk 26 procent. De gemeente Haarlemmermeer heeft de parkeertarieven bij Schiphol en in het centrum van Hoofddorp verhoogd. Daarnaast wordt er door de heropleving van het vliegverkeer weer meer geparkeerd bij de luchthaven. De gemeente Amersfoort verhoogt de tarieven voor het parkeren op straat met 50 procent.

Begrote opbrengsten uit toeristenbelasting 14 procent hoger

De gemeenten verwachten in 2023 voor 429 miljoen euro aan toeristenbelasting te heffen. Dit is 14 procent meer dan een jaar eerder. Meer dan de helft van deze stijging is toe te schrijven aan Amsterdam, dat voor 2023 ruim 22 procent meer begroot aan toeristenbelasting. Ook de begrote opbrengsten van de gemeente Rotterdam namen fors toe; met 27 procent. Behalve met het herstel van het toerisme na de coronacrisis hangt dit ook samen met de invoering van een belasting voor de passagiers van cruiseschepen.

In andere toeristische gebieden, zoals de Waddeneilanden, is de toename van de begrote opbrengsten kleiner dan in de twee grootste steden van het land. De Waddeneilanden begroten gezamenlijk ruim 5 procent meer dan een jaar eerder.

Lagere opbrengsten secretarieleges en hondenbelasting

Niet alle heffingen leveren in 2023 naar verwachting meer op. De gemeenten begroten iets lagere opbrengsten uit de secretarieleges en de hondenbelasting. De opbrengsten uit beide heffingen nemen al jaren af. Dit hangt enerzijds samen met de verlenging van de geldigheid van reisdocumenten van vijf naar tien jaar in 2014 en anderzijds met het feit dat steeds meer gemeenten de hondenbelasting afschaffen.

Toename opbrengsten per inwoner 4,7 procent

Per inwoner wordt voor 2023 een opbrengst van 687 euro aan gemeentelijke heffingen begroot. Dit is 4,7 procent meer dan voor 2022. Door de uitzonderlijk grote bevolkingsgroei in het afgelopen jaar is de relatieve toename van de opbrengsten per inwoner een stuk kleiner dan die van de totale heffingsopbrengsten.

Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de lagere overheden (COELO) van de Rijksuniversiteit Groningen publiceert onder meer in de Atlas Lokale Lasten meer informatie over woonlasten en tarieven.