Mild pessimisme zorgt voor historisch laag consumentenvertrouwen

Het consumentenvertrouwen is gebaseerd op de enquête Consumenten Conjunctuur Onderzoek en wordt samengesteld uit het gewogen gemiddelde van de deelindicatoren economisch klimaat en koopbereidheid. Onder de koopbereidheid vallen twee vragen naar het oordeel over de financiële situatie van de consument over zowel de komende als de afgelopen 12 maanden, en een vraag over het oordeel over het doen van grote aankopen. De indicator economisch klimaat bestaat uit het oordeel van consumenten over de algemene economische situatie. Vooral de koopbereidheid was in oktober 2022 veel lager dan in eerdere periodes van laag vertrouwen.

Koopbereidheid historisch laag

De koopbereidheid is vooral zo laag doordat historisch veel consumenten negatief oordelen over het moment van het doen van grote aankopen. Per saldo 62 procent is van mening dat het nu geen goed moment is om bijvoorbeeld een auto, meubels of huishoudelijke apparaten te kopen. Daarnaast dragen de oordelen over de financiële situatie voor het afgelopen en voor het komend jaar negatief bij aan de extreem lage koopbereidheid. Hierbij valt wel op dat consumenten minder negatief zijn over hun financiële situatie in de toekomst dan in het verleden.

Aandeel consumenten dat zeer negatief oordeelt lager dan in vorige crises

Consumenten kunnen bij het antwoorden op de vragen over de financiële situatie kiezen uit “een beetje slechter/beter” of “veel slechter/beter”. Voor het samenstellen van het consumentenvertrouwen maakt het niet uit hoe negatief/positief iemand antwoordt; beide opties wegen even zwaar. Het aantal pessimisten over de financiële situatie was de afgelopen maanden historisch hoog. Dit kwam voornamelijk door een grote toename van het aandeel consumenten dat aangaf dat hun financiële situatie een beetje slechter is geworden. Het aandeel dat veel slechter aangaf was namelijk nog wel lager dan in 2013. 

Hetzelfde geldt voor het oordeel over de financiële situatie voor de komende 12 maanden; ook hier heeft het aandeel dat een beetje pessimistisch is de overhand en ligt het aandeel dat zwaar pessimistisch is nog onder het niveau van 2013. Een mogelijk verklaring hiervoor is dat veel consumenten op dit moment de nadelige gevolgen van de hoge inflatie ervaren. In voorgaande crises speelden mogelijk andere motieven een rol om de conjunctuurenquête negatief in te vullen, zoals een recessie en een sterk oplopende werkloosheid. Onzekerheid over de eigen baan (of het daadwerkelijk verliezen hiervan) heeft er mogelijk voor gezorgd dat het aandeel zwaar pessimisten in 2013 hoger was dan nu het geval is.