Mild pessimisme zorgt voor historisch laag consumentenvertrouwen

auto's in file voor tanken net over grens, wegens hoge brandstofprijzen in 2022
© ANP / Ramon van Flymen
Niet eerder waren zoveel consumenten zowel negatiever over de economische als over de eigen financiële situatie. Vooral het relatief hoge aandeel consumenten dat hierin een beetje verslechtering zag zorgde voor het historisch lage consumentenvertrouwen (-59) in september en oktober 2022. Het aantal consumenten dat de financiële situatie als veel slechter beoordeelde was minder hoog dan in voorgaande crises. Dit meldt het CBS op basis van een nadere analyse van het consumentenvertrouwen.

Het consumentenvertrouwen is gebaseerd op de enquête Consumenten Conjunctuur Onderzoek en wordt samengesteld uit het gewogen gemiddelde van de deelindicatoren economisch klimaat en koopbereidheid. Onder de koopbereidheid vallen twee vragen naar het oordeel over de financiële situatie van de consument over zowel de komende als de afgelopen 12 maanden, en een vraag over het oordeel over het doen van grote aankopen. De indicator economisch klimaat bestaat uit het oordeel van consumenten over de algemene economische situatie. Vooral de koopbereidheid was in oktober 2022 veel lager dan in eerdere periodes van laag vertrouwen.

Consumentenvertrouwen en onderliggende indicatoren, seizoengecorrigeerd
JaarMaandConsumentenvertrouwen (Gemiddelde van de deelvragen)Economisch klimaat (Gemiddelde van de deelvragen)Koopbereidheid (Gemiddelde van de deelvragen)
2007Oktober415
2007November1-23
2007December212
2008Januari1-23
2008Februari-4-122
2008Maart-5-151
2008April-7-180
2008Mei-12-28-1
2008Juni-16-35-4
2008Juli-26-51-10
2008Augustus-28-54-11
2008September-25-47-10
2008Oktober-25-48-10
2008November-26-50-11
2008December-26-53-8
2009Januari-27-57-7
2009Februari-28-59-6
2009Maart-30-63-7
2009April-26-55-7
2009Mei-22-42-8
2009Juni-19-37-7
2009Juli-19-36-7
2009Augustus-14-28-5
2009September-12-22-5
2009Oktober-14-28-5
2009November-11-21-5
2009December-7-10-4
2010Januari-4-6-3
2010Februari-6-9-4
2010Maart-6-8-4
2010April-7-7-6
2010Mei-9-9-9
2010Juni-13-18-10
2010Juli-11-14-9
2010Augustus-7-7-7
2010September-8-7-9
2010Oktober-7-3-9
2010November-34-7
2010December-7-4-9
2011Januari-44-9
2011Februari012-7
2011Maart112-7
2011April-29-9
2011Mei-43-9
2011Juni-6-4-8
2011Juli-8-8-8
2011Augustus-16-26-9
2011September-27-48-13
2011Oktober-34-61-16
2011November-35-64-15
2011December-36-65-17
2012Januari-37-66-18
2012Februari-36-61-19
2012Maart-36-60-20
2012April-32-51-19
2012Mei-34-54-21
2012Juni-37-59-22
2012Juli-33-50-21
2012Augustus-31-47-21
2012September-28-40-20
2012Oktober-29-39-23
2012November-33-47-24
2012December-38-57-25
2013Januari-37-58-23
2013Februari-41-61-27
2013Maart-41-60-29
2013April-37-53-26
2013Mei-32-42-25
2013Juni-33-42-27
2013Juli-35-46-27
2013Augustus-32-39-27
2013September-31-37-26
2013Oktober-26-29-23
2013November-16-11-20
2013December-110-18
2014Januari-68-15
2014Februari-212-11
2014Maart118-10
2014April423-9
2014Mei625-8
2014Juni625-7
2014Juli525-7
2014Augustus218-9
2014September-29-9
2014Oktober113-8
2014November-27-8
2014December-44-9
2015Januari-26-8
2015Februari-16-6
2015Maart722-4
2015April1030-4
2015Mei1131-3
2015Juni1438-1
2015Juli13340
2015Augustus1334-1
2015September11280
2015Oktober12281
2015November14313
2015December13274
2016Januari11233
2016Februari6160
2016Maart250
2016April6121
2016Mei7152
2016Juni11233
2016Juli9202
2016Augustus9201
2016September12263
2016Oktober17327
2016November20398
2016December21398
2017Januari21417
2017Februari22438
2017Maart24478
2017April265010
2017Mei23458
2017Juni234410
2017Juli254611
2017Augustus264911
2017September234410
2017Oktober234310
2017November224110
2017December254512
2018Januari244511
2018Februari234310
2018Maart244410
2018April254711
2018Mei234310
2018Juni23439
2018Juli234310
2018Augustus21409
2018September18348
2018Oktober15286
2018November13245
2018December9173
2019Januari13-1
2019Februari-20-3
2019Maart-3-3-4
2019April-3-3-3
2019Mei-3-2-4
2019Juni-12-2
2019Juli16-1
2019Augustus-1-1-1
2019September-2-3-1
2019Oktober-1-41
2019November-2-61
2019December-2-82
2020Januari-2-71
2020Februari-2-51
2020Maart-3-102
2020April-23-31-17
2020Mei-31-52-17
2020Juni-27-52-11
2020Juli-26-51-10
2020Augustus-29-58-10
2020September-28-58-9
2020Oktober-30-61-9
2020November-26-53-7
2020December-19-40-6
2021Januari-19-39-6
2021Februari-19-41-5
2021Maart-18-39-4
2021April-14-31-2
2021Mei-9-241
2021Juni-3-113
2021Juli-4-100
2021Augustus-6-11-2
2021September-5-8-3
2021Oktober-10-14-7
2021November-19-28-14
2021December-25-38-17
2022Januari-28-43-18
2022Februari-30-46-20
2022Maart-39-58-26
2022April-48-69-34
2022Mei-47-68-33
2022Juni-50-69-37
2022Juli-51-71-38
2022Augustus-54-74-41
2022September-59-79-46
2022Oktober-59-75-48

Koopbereidheid historisch laag

De koopbereidheid is vooral zo laag doordat historisch veel consumenten negatief oordelen over het moment van het doen van grote aankopen. Per saldo 62 procent is van mening dat het nu geen goed moment is om bijvoorbeeld een auto, meubels of huishoudelijke apparaten te kopen. Daarnaast dragen de oordelen over de financiële situatie voor het afgelopen en voor het komend jaar negatief bij aan de extreem lage koopbereidheid. Hierbij valt wel op dat consumenten minder negatief zijn over hun financiële situatie in de toekomst dan in het verleden.

Deelindicatoren koopbereidheid, seizoengecorrigeerd
JaarMaandFinanciële situatie afgelopen 12 maanden (Saldo van positieve en negatieve antwoorden)Financiële situatie komende 12 maanden (Saldo van positieve en negatieve antwoorden)Gunstige tijd voor grote aankopen (Saldo van positieve en negatieve antwoorden)
2007Oktober6100
2007November49-2
2007December19-2
2008Januari090
2008Februari08-1
2008Maart17-4
2008April06-4
2008Mei-13-6
2008Juni-20-10
2008Juli-7-5-18
2008Augustus-8-5-21
2008September-7-1-21
2008Oktober-4-2-24
2008November-3-3-26
2008December-1-3-21
2009Januari0-3-19
2009Februari0-3-17
2009Maart1-6-16
2009April-1-6-16
2009Mei-5-3-16
2009Juni-6-2-14
2009Juli-7-1-13
2009Augustus-81-9
2009September-91-8
2009Oktober-101-7
2009November-103-7
2009December-115-6
2010Januari-108-7
2010Februari-108-10
2010Maart-108-11
2010April-116-14
2010Mei-133-19
2010Juni-111-20
2010Juli-91-19
2010Augustus-92-15
2010September-110-17
2010Oktober-111-16
2010November-101-12
2010December-12-2-12
2011Januari-13-1-14
2011Februari-122-12
2011Maart-123-12
2011April-143-16
2011Mei-152-15
2011Juni-132-13
2011Juli-122-13
2011Augustus-13-2-13
2011September-16-7-17
2011Oktober-18-12-18
2011November-16-12-17
2011December-18-15-19
2012Januari-17-16-19
2012Februari-19-16-22
2012Maart-21-17-23
2012April-21-14-22
2012Mei-21-18-23
2012Juni-22-21-24
2012Juli-22-17-25
2012Augustus-22-16-26
2012September-21-16-24
2012Oktober-22-17-29
2012November-21-23-28
2012December-21-25-28
2013Januari-20-23-26
2013Februari-28-26-28
2013Maart-32-27-27
2013April-31-23-24
2013Mei-34-18-24
2013Juni-37-16-26
2013Juli-37-17-27
2013Augustus-38-16-28
2013September-37-16-26
2013Oktober-35-15-20
2013November-32-9-20
2013December-31-4-20
2014Januari-270-18
2014Februari-213-15
2014Maart-196-16
2014April-197-16
2014Mei-179-15
2014Juni-179-14
2014Juli-167-14
2014Augustus-164-14
2014September-161-13
2014Oktober-151-10
2014November-150-10
2014December-17-1-8
2015Januari-160-7
2015Februari-150-5
2015Maart-123-2
2015April-123-2
2015Mei-113-1
2015Juni-1051
2015Juli-952
2015Augustus-1061
2015September-1062
2015Oktober-967
2015November-7810
2015December-8711
2016Januari-9711
2016Februari-1046
2016Maart-717
2016April-619
2016Mei-5010
2016Juni-329
2016Juli-317
2016Augustus-5-19
2016September-4111
2016Oktober-1516
2016November1717
2016December0718
2017Januari-1715
2017Februari0816
2017Maart-1917
2017April01118
2017Mei-1916
2017Juni11018
2017Juli31119
2017Augustus41119
2017September2918
2017Oktober21019
2017November11020
2017December21122
2018Januari11021
2018Februari0921
2018Maart-11021
2018April01122
2018Mei-1921
2018Juni-1920
2018Juli0919
2018Augustus0918
2018September0717
2018Oktober-2515
2018November-3415
2018December-5212
2019Januari-5-26
2019Februari-7-21
2019Maart-9-20
2019April-9-21
2019Mei-11-22
2019Juni-1003
2019Juli-904
2019Augustus-7-16
2019September-805
2019Oktober-727
2019November-636
2019December-445
2020Januari-635
2020Februari-544
2020Maart051
2020April4-16-38
2020Mei5-17-39
2020Juni6-10-29
2020Juli-2-6-22
2020Augustus-3-2-23
2020September-50-22
2020Oktober-71-22
2020November-73-18
2020December-75-16
2021Januari-66-18
2021Februari-68-17
2021Maart-68-15
2021April-39-11
2021Mei010-6
2021Juni212-4
2021Juli010-9
2021Augustus-28-12
2021September-48-12
2021Oktober-73-15
2021November-14-3-24
2021December-16-6-28
2022Januari-17-7-28
2022Februari-21-8-30
2022Maart-23-18-36
2022April-33-24-44
2022Mei-33-16-50
2022Juni-37-20-53
2022Juli-37-21-56
2022Augustus-41-24-56
2022September-48-30-61
2022Oktober-50-31-62

Aandeel consumenten dat zeer negatief oordeelt lager dan in vorige crises

Consumenten kunnen bij het antwoorden op de vragen over de financiële situatie kiezen uit “een beetje slechter/beter” of “veel slechter/beter”. Voor het samenstellen van het consumentenvertrouwen maakt het niet uit hoe negatief/positief iemand antwoordt; beide opties wegen even zwaar. Het aantal pessimisten over de financiële situatie was de afgelopen maanden historisch hoog. Dit kwam voornamelijk door een grote toename van het aandeel consumenten dat aangaf dat hun financiële situatie een beetje slechter is geworden. Het aandeel dat veel slechter aangaf was namelijk nog wel lager dan in 2013. 

Financiële situatie afgelopen 12 maanden
JaarMaandVeel slechter geworden (%)Een beetje slechter geworden (%)
2007Oktober1014
2007November1112
2007December1215
2008Januari1112
2008Februari1213
2008Maart1114
2008April1115
2008Mei916
2008Juni1114
2008Juli1317
2008Augustus1115
2008September1215
2008Oktober1014
2008November1015
2008December914
2009Januari813
2009Februari812
2009Maart1010
2009April1014
2009Mei1214
2009Juni1111
2009Juli1112
2009Augustus1112
2009September1012
2009Oktober915
2009November1113
2009December1313
2010Januari912
2010Februari1114
2010Maart1213
2010April1215
2010Mei1114
2010Juni1014
2010Juli1014
2010Augustus1015
2010September1413
2010Oktober1215
2010November1112
2010December1017
2011Januari1115
2011Februari1114
2011Maart1415
2011April1418
2011Mei1417
2011Juni1214
2011Juli1115
2011Augustus1316
2011September1317
2011Oktober1220
2011November1016
2011December1319
2012Januari1315
2012Februari1418
2012Maart1719
2012April1519
2012Mei1518
2012Juni1518
2012Juli1418
2012Augustus1517
2012September1518
2012Oktober1422
2012November1418
2012December1618
2013Januari1316
2013Februari2324
2013Maart2223
2013April2122
2013Mei2324
2013Juni2323
2013Juli2122
2013Augustus2321
2013September2319
2013Oktober2320
2013November1921
2013December2021
2014Januari1717
2014Februari1616
2014Maart1818
2014April1818
2014Mei1817
2014Juni1815
2014Juli1616
2014Augustus1517
2014September1518
2014Oktober1716
2014November1518
2014December1519
2015Januari1415
2015Februari1616
2015Maart1515
2015April1615
2015Mei1416
2015Juni1414
2015Juli1315
2015Augustus1514
2015September1316
2015Oktober1414
2015November1315
2015December1415
2016Januari1215
2016Februari1415
2016Maart1117
2016April1615
2016Mei1416
2016Juni1213
2016Juli1115
2016Augustus1218
2016September1015
2016Oktober1113
2016November1213
2016December914
2017Januari620
2017Februari619
2017Maart523
2017April718
2017Mei821
2017Juni518
2017Juli617
2017Augustus517
2017September620
2017Oktober519
2017November521
2017December620
2018Januari519
2018Februari622
2018Maart719
2018April519
2018Mei523
2018Juni619
2018Juli519
2018Augustus520
2018September521
2018Oktober522
2018November723
2018December624
2019Januari621
2019Februari528
2019Maart727
2019April626
2019Mei826
2019Juni725
2019Juli725
2019Augustus524
2019September626
2019Oktober525
2019November626
2019December824
2020Januari625
2020Februari624
2020Maart521
2020April517
2020Mei618
2020Juni517
2020Juli721
2020Augustus520
2020September720
2020Oktober622
2020November623
2020December621
2021Januari618
2021Februari721
2021Maart820
2021April717
2021Mei817
2021Juni718
2021Juli622
2021Augustus523
2021September624
2021Oktober824
2021November931
2021December928
2022Januari927
2022Februari1131
2022Maart1029
2022April1435
2022Mei1137
2022Juni1338
2022Juli1435
2022Augustus1639
2022September1945
2022Oktober1841
In 2017 is de methodiek van het CCO veranderd. Hierdoor is een methodebreuk ontstaan waardoor er verschillen kunnen zijn tussen de uitkomsten voor en na het nieuwe ontwerp. Dit geldt alleen voor deze niet-seizoengecorrigeerde deelreeksen.

Hetzelfde geldt voor het oordeel over de financiële situatie voor de komende 12 maanden; ook hier heeft het aandeel dat een beetje pessimistisch is de overhand en ligt het aandeel dat zwaar pessimistisch is nog onder het niveau van 2013. Een mogelijk verklaring hiervoor is dat veel consumenten op dit moment de nadelige gevolgen van de hoge inflatie ervaren. In voorgaande crises speelden mogelijk andere motieven een rol om de conjunctuurenquête negatief in te vullen, zoals een recessie en een sterk oplopende werkloosheid. Onzekerheid over de eigen baan (of het daadwerkelijk verliezen hiervan) heeft er mogelijk voor gezorgd dat het aandeel zwaar pessimisten in 2013 hoger was dan nu het geval is. 

Financiële situatie komende 12 maanden
JaarMaandVeel slechter worden (%)Een beetje slechter worden (%)
2007Oktober812
2007November614
2007December812
2008Januari512
2008Februari511
2008Maart611
2008April412
2008Mei713
2008Juni614
2008Juli816
2008Augustus415
2008September513
2008Oktober618
2008November717
2008December718
2009Januari415
2009Februari512
2009Maart815
2009April615
2009Mei512
2009Juni611
2009Juli610
2009Augustus59
2009September511
2009Oktober510
2009November512
2009December510
2010Januari39
2010Februari49
2010Maart57
2010April912
2010Mei510
2010Juni710
2010Juli613
2010Augustus611
2010September715
2010Oktober615
2010November815
2010December815
2011Januari612
2011Februari511
2011Maart69
2011April610
2011Mei512
2011Juni512
2011Juli511
2011Augustus612
2011September914
2011Oktober1119
2011November917
2011December1321
2012Januari920
2012Februari1015
2012Maart1118
2012April915
2012Mei1321
2012Juni1419
2012Juli1014
2012Augustus915
2012September1218
2012Oktober1320
2012November1924
2012December1320
2013Januari721
2013Februari1723
2013Maart1319
2013April1017
2013Mei914
2013Juni816
2013Juli1116
2013Augustus1114
2013September1418
2013Oktober1319
2013November915
2013December813
2014Januari613
2014Februari710
2014Maart59
2014April610
2014Mei68
2014Juni610
2014Juli611
2014Augustus611
2014September813
2014Oktober1013
2014November1012
2014December913
2015Januari811
2015Februari611
2015Maart712
2015April513
2015Mei510
2015Juni510
2015Juli69
2015Augustus59
2015September511
2015Oktober613
2015November613
2015December611
2016Januari510
2016Februari713
2016Maart712
2016April714
2016Mei614
2016Juni812
2016Juli611
2016Augustus613
2016September511
2016Oktober612
2016November512
2016December412
2017Januari213
2017Februari314
2017Maart213
2017April312
2017Mei412
2017Juni313
2017Juli212
2017Augustus113
2017September216
2017Oktober116
2017November215
2017December317
2018Januari214
2018Februari216
2018Maart212
2018April212
2018Mei114
2018Juni312
2018Juli212
2018Augustus313
2018September216
2018Oktober320
2018November319
2018December323
2019Januari422
2019Februari419
2019Maart321
2019April318
2019Mei420
2019Juni218
2019Juli319
2019Augustus219
2019September319
2019Oktober319
2019November317
2019December319
2020Januari318
2020Februari217
2020Maart316
2020April726
2020Mei524
2020Juni420
2020Juli420
2020Augustus218
2020September516
2020Oktober419
2020November318
2020December317
2021Januari314
2021Februari313
2021Maart214
2021April312
2021Mei311
2021Juni113
2021Juli315
2021Augustus215
2021September116
2021Oktober422
2021November426
2021December423
2022Januari521
2022Februari423
2022Maart731
2022April630
2022Mei328
2022Juni829
2022Juli727
2022Augustus729
2022September1334
2022Oktober1234
In 2017 is de methodiek van het CCO veranderd. Hierdoor is een methodebreuk ontstaan waardoor er verschillen kunnen zijn tussen de uitkomsten voor en na het nieuwe ontwerp. Dit geldt alleen voor deze niet-seizoengecorrigeerde deelreeksen.