Minder traditionele criminaliteit, meer online criminaliteit
In 2021 zei 17 procent van de mensen van 15 jaar of ouder slachtoffer te zijn geweest van een of meer vormen van traditionele criminaliteit, twee jaar eerder was dat 21 procent. 15 procent had te maken gehad met online criminaliteit, in 2019 was dat 13 procent. Bij online criminaliteit gaat het in dit geval alleen om online aan- en verkoopfraude, online identiteitsfraude, hacken en online pesten.
Tussen 2012 en 2021 is het aantal mensen van 15 jaar of ouder dat naar eigen zeggen slachtoffer werd van traditionele criminaliteit met 43 procent gedaald. Het totaal aantal door de politie geregistreerde misdrijven daalde met 52 procent. Het aantal slachtoffers van online criminaliteit daarentegen steeg de afgelopen tien jaar met 22 procent. Deze stijging zette in 2017 in.
| Slachtoffers traditionele criminaliteit (2012=100) | Geregistreerde misdrijven traditionele criminaliteit (2012=100) | Slachtoffers online criminaliteit (2012=100) | |
|---|---|---|---|
| 2012 | 100 | 100 | 100 |
| 2013 | 99,5 | 96,9 | 104,8 |
| 2014 | 95,2 | 89,0 | 92,8 |
| 2015 | 88,9 | 82,6 | 91,8 |
| 2016 | 87,4 | 75,9 | 88,8 |
| 2017 | 76,7 | 66,1 | 91,2 |
| 2018 | 72,8 | 59,5 | 99,4 |
| 2019 | 68,9 | 59,5 | 107,6 |
| 2020* | 62,8 | 54,3 | 114,9 |
| 2021* | 56,6 | 48,2 | 122,1 |
| 1) De cijfers voor online criminaliteit zijn gebaseerd op de Veiligheidsmonitor oude stijl, waarbij onder online criminaliteit minder online delictsoorten werden meegeteld dan in de Veiligheidsmonitor nieuwe stijl vanaf 2021. 2) In 2018 en 2020 heeft geen meting plaatsgevonden van slachtofferschap traditionele en online criminaliteit. * Voorlopige cijfers geregistreerde misdrijven traditionele criminaliteit. | |||
Diefstal en inbraak het meest afgenomen, geweld het minst
Van de traditionele misdrijven is diefstal en inbraak de afgelopen tien jaar het meest gedaald. Sinds 2012 is zowel het aantal slachtoffers van diefstal en inbraak als het aantal door de politie geregistreerde diefstallen en inbraken met (ruim) de helft afgenomen. Specifieke vormen van diefstal en inbraak daalden nog sterker. Zo nam het aantal geregistreerde gevallen van straatroof/overvallen, woninginbraak en zakkenrollerij tussen 2012 en 2021 af met respectievelijk 71, 74 en 85 procent. Het minst daalde het aantal geweldsdelicten, zoals bedreiging, mishandeling en seksuele delicten. Zowel het aantal slachtoffers als het aantal registraties van geweldsdelicten nam met ruim een kwart af. Het aantal slachtoffers en het aantal meldingen van vernieling daalde met bijna de helft.
| Slachtoffers diefstal en inbraak (2012=100) | Slachtoffers geweld (2012=100) | Slachtoffers vernielingen (2012=100) | Geregistreede misdrijven vernielingen (2012=100) | Geregisteerde misdrijven geweld (2012=100) | Geregistreerde misdrijven diefstal en inbraak (2012=100) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2012 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| 2013 | 103,9 | 92,8 | 93,0 | 88,3 | 93,7 | 99,1 |
| 2014 | 98,5 | 88,4 | 88,8 | 82,4 | 89,2 | 90,3 |
| 2015 | 92,3 | 84,6 | 81,4 | 76,3 | 83,7 | 83,6 |
| 2016 | 87,1 | 90,2 | 81,7 | 70,8 | 81,7 | 75,9 |
| 2017 | 75,7 | 81,7 | 71,2 | 61,1 | 77,2 | 65,2 |
| 2018 | 70,4 | 78,9 | 68,8 | 54,0 | 75,4 | 57,9 |
| 2019 | 65,2 | 76,1 | 66,4 | 57,6 | 76,0 | 57,1 |
| 2020* | 57,9 | 75,2 | 61,8 | 58,7 | 72,6 | 50,3 |
| 2021* | 50,6 | 74,3 | 57,2 | 53,6 | 68,6 | 43,7 |
| 1) In 2018 en 2020 heeft geen meting plaatsgevonden van slachtofferschap. * Voorlopige cijfers geregistreerde misdrijven. | ||||||
Online criminaliteit toegenomen, vooral aan- en verkoopfraude
Sinds 2012 is het aantal slachtoffers van online criminaliteit met 22 procent toegenomen. Het beginjaar van de toename was 2017. Het sterkst is de stijging van het aantal slachtoffers van aankoopfraude (toename ruim 100 procent), dat is het niet leveren van bestelde goederen of diensten waarvoor betaald werd. Ook verkoopfraude, dat is het niet betaald krijgen voor geleverde producten of diensten, nam fors toe (met ruim 60 procent). Ook online pesten is met 25 procent toegenomen. Het aantal slachtoffers van identiteitsfraude – het zonder toestemming gebruikmaken van iemands persoonlijke gegevens voor financieel gewin – daarentegen was ruim de helft (58 procent) lager dan in 2012, maar de laatste jaren is wel sprake van een lichte toename.
| Totaal slachtofferschap online criminaliteit (2012=100) | Hacken (2012=100) | Aankoopfraude (2012=100) | Verkoopfraude (2012=100) | Identiteitsfraude (2012=100) | Online pesten (2012=100) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2012 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| 2013 | 104,8 | 104,8 | 114,6 | 76,8 | 83,4 | 108,6 |
| 2014 | 92,8 | 87 | 122,9 | 69,1 | 49,3 | 101,1 |
| 2015 | 91,8 | 85,6 | 124,2 | 74,2 | 36,5 | 103,7 |
| 2016 | 88,8 | 81,5 | 120 | 85,3 | 29,4 | 103,6 |
| 2017 | 91,2 | 82,1 | 132,7 | 117,8 | 25,2 | 101,6 |
| 2018 | ||||||
| 2019 | 107,6 | 92,5 | 157 | 149,9 | 33,8 | 135,7 |
| 2020 | ||||||
| 2021 | 122,1 | 94,6 | 218,6 | 164,7 | 41,7 | 125,6 |
| 1) De cijfers zijn gebaseerd op de Veiligheidsmonitor oude stijl, waarbij onder online criminaliteit minder online delictsoorten werden meegeteld dan bij de Veiligheidsmonitor nieuwe stijl vanaf 2021. 2) In 2018 en 2020 heeft geen meting plaatsgevonden. | ||||||
Daling criminaliteit niet door daling aangiftebereid
In de afgelopen tien jaar daalde de aangiftebereidheid van burgers die slachtoffer werden van traditionele criminaliteit met bijna 20 procent. Deze afname van de aangiftebereidheid vond plaats tussen 2012 en 2019, sindsdien is ze gelijk gebleven. De daling van de aangiftebereidheid staat los van de in de enquête gerapporteerde daling van de criminaliteit. De afnemende aangiftebereidheid heeft wel een weerslag op de door de politie geregistreerde criminaliteit, die grotendeels is gebaseerd op aangiften. De door de politie geregistreerde criminaliteit daalt iets sterker dan de door de burger gerapporteerde criminaliteit in enquêtes.
Niet alle vormen van criminaliteit gemeten
In de Veiligheidsmonitor worden de meest voorkomende vormen van traditionele criminaliteit en cybercrime waar mensen slachtoffer van kunnen worden, gemeten. Buiten beschouwing blijven misdrijven die qua aantallen minder voorkomen en de gemiddelde burger doorgaans niet direct raken, zoals ondermijnende criminaliteit zoals drugscriminaliteit, mensenhandel, fraude, en witwassen. Deze vormen van criminaliteit hebben echter wel een grote maatschappelijk impact.
Herkomst cijfers
De cijfers over slachtofferschap komen uit de Veiligheidsmonitor. Dat is een grootschalige bevolkingsenquête waarin sinds 2012 de thema’s leefbaarheid van de woonbuurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap van criminaliteit, het oordeel van de burger over het functioneren van de politie en preventiegedrag worden onderzocht. In 2021 hebben 173 duizend mensen de enquête ingevuld. De Veiligheidsmonitor is een samenwerking tussen het CBS en het ministerie van Justitie en Veiligheid.
De cijfers over geregistreerde criminaliteit zijn afkomstig van politieregistraties.
Bronnen
- StatLine – Sociale Veiligheid (Veiligheidsmonitor); regio
- StatLine – Sociale Veiligheid (Veiligheidsmonitor); persoonskenmerken
- StatLine – Geregistreerde criminaliteit; soort misdrijf, regio
Relevante links
- Publicatie – Veiligheidsmonitor 2021
- Privacy - Privacyregels CBS
- Nieuwsbericht - 2,5 miljoen Nederlanders in 2021 slachtoffer van online criminaliteit
- Nieuwsbericht - Minder traditionele criminaliteit in alle delen van Nederland