Werknemersbanen namen in 2020 vooral af door achterblijven nieuwe banen

Een bezorger haalt kratten met boodschappen uit een Picnic-wagentje
© ANP / ROBIN VAN LONKHUIJSEN
In december 2020 waren er in totaal 8,5 miljoen werknemersbanen, 264 duizend minder dan een jaar eerder. Het aantal banen liep terug tijdens de lockdowns van maart tot en met mei en van oktober tot en met december. Uit nieuwe cijfers van het CBS over nieuwe, hervatte en beëindigde banen blijkt dat de terugval in banen tijdens de lockdowns vooral werd veroorzaakt doordat er minder nieuwe banen bijkwamen. In april 2020 was er bovendien een piek in het aantal beëindigde banen. Daarna werden in vergelijking met 2019 gemiddeld per maand niet meer, maar minder banen beëindigd.

Hoeveel werknemersbanen er zijn in een bepaalde periode is een optelsom van verschillende stromen. Elke maand komen er banen bij en verdwijnen er banen, de zogeheten baandynamiek. In 2019 lag zowel het aantal nieuwe als het aantal beëindigde banen het grootste deel van het jaar rond de 300 duizend per maand. Bij de banen die ophouden te bestaan kan het gaan om een definitieve beëindiging of om een tijdelijke onderbreking binnen het dienstverband, zoals bij oproepbanen. Het aantal hervatte banen, de banen waarin na een onderbreking weer werd gewerkt, lag in 2019 rond 100 duizend per maand. Het saldo, dat is het aantal nieuwe plus hervatte banen minus het aantal beëindigde banen, was gedurende heel 2019 positief, behalve in januari. In die maand doet zich een seizoenseffect voor: met ingang van het nieuwe jaar worden vaker flexbanen beëindigd.

Piek in beëindigde banen in april 2020

In het tweede kwartaal van 2020, na het instellen van de eerste lockdown, verandert dit beeld. In april 2020 is er een piek in het aantal beëindigde werknemersbanen (379 duizend), terwijl het aantal nieuwe banen in april en mei een dieptepunt bereikt (163 duizend). Ook het aantal hervatte banen in april 2020 ligt lager dan een jaar eerder. Per saldo verdwijnen er 141 duizend banen in april 2020. In dezelfde maand een jaar eerder was er nog een bijna even groot positief saldo.

Vanaf juni, na het verlichten van de coronamaatregelen, neemt het aantal nieuwe werknemersbanen toe. Maar in vergelijking met 2019 blijft dit aantal achter. Het aantal hervatte banen bereikt in juni een piek en ligt hoger dan een jaar eerder: werknemers die hun werk in april tijdelijk hebben moeten neerleggen, hebben hun baan weer kunnen hervatten. Het aantal beëindigde banen is in juni het laagst. In de periode mei tot en met oktober worden er minder banen beëindigd dan een jaar eerder. Tussen juni en augustus blijft het banensaldo wel hoger dan in 2019. Half oktober worden de maatregelen weer aangescherpt, en in november nogmaals. Vanaf half december geldt opnieuw een zogeheten harde lockdown. Vanaf oktober neemt het saldo af en het wordt in december 2020 negatief (-71 duizend).

Horeca verliest banen in april en november 2020

In de drie bedrijfstakken horeca, verhuur en overige zakelijke diensten (waaronder de uitzendbureaus) en cultuur, sport en recreatie verdwijnen in 2020 naar verhouding de meeste banen. In april 2020 zijn in deze bedrijfstakken per saldo respectievelijk 11 procent (42 duizend), 5 procent (50 duizend) en 6 procent (8 duizend) van het totaal aantal banen in de bedrijfstak verdwenen. Voor alle drie de bedrijfstakken geldt dat er in de perioden van lockdown minder nieuwe banen bij zijn gekomen dan in 2019.

In juni 2020 treedt herstel op in de bedrijfstakken horeca en verhuur en overige zakelijke diensten. Per saldo komen er in de horeca 39 duizend banen bij: er zijn 26 duizend nieuwe en 35 duizend hervatte banen, terwijl er 23 duizend worden beëindigd. De bedrijfstak cultuur, sport en recreatie laat in augustus enig herstel van het aantal banen zien.
In november gaan er in de horeca per saldo weer 52 duizend banen verloren (15 procent). In de verhuur en overige zakelijke diensten vindt het grootste banenverlies plaats in december (62 duizend banen, 6 procent).

Binnen de horeca is nog onderscheid te maken tussen restaurants en fastfoodrestaurants, cafetaria’s en dergelijke. In november gaat bij restaurants per saldo 25 procent van de banen verloren (28 duizend) en bij de fastfoodrestaurants 8 procent (6 duizend).

Nieuwe uitzendbanen en hervatte oproepbanen in juni 2020

Bij het onderscheiden van banen naar arbeidsrelatie (vast of flex) blijkt dat in april 2020 vooral banen van oproep- en uitzendkrachten zijn verdwenen. Per saldo gaat 7 procent van de oproepbanen (63 duizend) en 5 procent van de uitzendbanen (25 duizend) verloren. Het zijn eveneens de oproep- en uitzendbanen die er per saldo bijkomen in de zomer. In juni bedroeg het saldo respectievelijk 11 procent (99 duizend) en 7 procent (36 duizend). Bij de uitzendbanen ging het grotendeels om nieuwe banen en bij de oproepbanen vaker om hervatte banen. De baandynamiek bij oproep- en uitzendkrachten was in 2020 veel hoger dan bij werknemers met een contract voor bepaalde of onbepaalde tijd.

Bronnen

Relevante links