In tweede golf overleden bijna 11 duizend meer mensen dan verwacht

Over dit onderwerp zijn nieuwere cijfers beschikbaar. Bekijk de laatste cijfers.
© Hollandse Hoogte / Ramon van Flymen
Tussen half september 2020, het begin van de tweede coronagolf, en eind juni 2021 zijn bijna 11 duizend mensen (9 procent) meer overleden dan verwacht. Vooral in de eerste maanden was de sterfte hoger dan gebruikelijk. In de leeftijdsgroep 65 tot 80 jaar was de sterfte het meest verhoogd, en in totaal bij mannen meer dan bij vrouwen. Dat meldt het CBS op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

In de sterftecijfers zijn vier fasen in de tweede golf van de corona-epidemie te onderscheiden. In de eerste en tweede fase was er in meerdere weken oversterfte, waarbij de sterfte buiten het interval van gewoonlijke fluctuaties uitkwam. In de derde fase lag de sterfte enkele weken onder verwacht (maar binnen het interval, dus er was geen ondersterfte). In de laatste fase (tot en met week 24) was de sterfte hoger dan verwacht (maar binnen het interval), met in een enkele week oversterfte. In week 25 was de sterfte lager dan verwacht, in de week daarna weer als verwacht.

Begin januari is Nederland gestart met het vaccinatieprogramma. Ouderen en mensen in een instelling voor langdurige zorg werden als eerste gevaccineerd.

Overledenen per week*
   OverledenenVerwacht aantal overledenenVerwacht aantal overledenen (95%-interval)
20201310332772908 – 3645
20202336433112930 – 3692
20203315733442945 – 3742
20204304633923008 – 3776
20205316434073027 – 3788
20206319634012979 – 3823
20207319834082916 – 3901
20208295933872851 – 3922
20209309833522805 – 3898
202010310733152785 – 3845
202011321832532756 – 3751
202012361431742711 – 3637
202013445831042703 – 3505
202014508530242712 – 3337
202015498229572719 – 3195
202016430829152711 – 3120
202017391028692677 – 3060
202018338328412650 – 3032
202019298928212633 – 3009
202020277727942626 – 2962
202021277027702620 – 2920
202022273227532608 – 2898
202023268227352591 – 2880
202024268927372600 – 2875
202025269627252594 – 2855
202026265927172577 – 2857
202027263827232544 – 2902
202028261927192515 – 2923
202029252827202507 – 2934
202030267327072515 – 2900
202031266626872492 – 2882
202032264226822483 – 2881
202033320926692481 – 2857
202034285626632510 – 2815
202035273526672526 – 2807
202036269226762549 – 2804
202037274226982564 – 2832
202038272127292585 – 2873
202039289127522618 – 2886
202040300227862628 – 2943
202041302228072655 – 2960
202042322228392677 – 3001
202043344828622661 – 3063
202044368728892683 – 3095
202045358929022692 – 3111
202046358029322710 – 3155
202047333529722742 – 3202
202048340530122762 – 3263
202049353030372742 – 3332
202050361531002800 – 3399
202051390931662830 – 3501
202052386732222871 – 3573
202053410332662906 – 3625
20211414233092940 – 3677
20212385033432962 – 3724
20213386033762978 – 3775
20214371434253040 – 3809
20215365134403060 – 3821
20216354834343012 – 3856
20217352534412949 – 3934
20218320634202884 – 3955
20219310533842838 – 3931
202110324333472817 – 3877
202111303932852787 – 3782
202112304232052742 – 3668
202113317331342733 – 3535
202114315730542741 – 3366
202115313329862748 – 3224
202116313929442739 – 3148
202117311528972705 – 3088
202118299228692677 – 3060
202119300728492660 – 3037
202120297928212653 – 2989
202121279927972646 – 2947
202122300027802635 – 2925
202123286927622617 – 2906
202124284827642627 – 2901
202125262627512620 – 2882
202126275527432603 – 2883
20212727502571 – 2929
20212827452541 – 2949
20212927472534 – 2960
20213027342541 – 2926
202131
202132
202133
202134
202135
202136
202137
202138
202139
202140
202141
202142
202143
202144
202145
202146
202147
202148
202149
202150
202151
202152
* Voorlopige cijfers. Week 26 van 2021 is een schatting.

Hogere sterfte veroorzaakt door COVID-19

De hogere sterfte in de tweede golf is volledig toe te schrijven aan COVID-19. Tussen half september en eind maart (de periode waarvoor de cijfers van de doodsoorzaken bekend zijn), overleden 18,0 duizend mensen aan COVID-19. Het totaal aantal overledenen kwam in die periode 9,2 duizend hoger uit dan de verwachting. Dat het aantal COVID-19-doden hoger is dan de oversterfte tot eind maart, hangt samen met de afwezigheid van een griepepidemie in de winter van 2020/’21. In een gemiddeld jaar sterven in de winter relatief veel mensen tijdens een griepepidemie. Tijdens de eerste golf van de corona-epidemie was de sterfte aan COVID-19 ongeveer gelijk aan de oversterfte.

Sterfte bij Wlz-zorggebruikers verhoogd, maar minder dan in eerste golf

Tijdens de tweede coronagolf overleden 3,7 duizend mensen die zorg ontvingen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz) (8 procent) meer dan verwacht. In de overige bevolking was dat met 9 procent nog iets hoger (7,0 duizend meer overledenen). In de eerste golf overleden 5,2 duizend Wlz-zorggebruikers meer dan verwacht, en 3,8 duizend mensen in de overige bevolking.

Bij Wlz-zorggebruikers overleden tijdens de eerste en tweede fase van de tweede golf meer mensen dan verwacht. In de tweede fase overleden met 22 procent net wat meer dan in de eerste (20 procent hogere sterfte). Ook bij de overige bevolking overleden er in die twee fasen meer mensen, maar de oversterfte was lager dan onder Wlz-zorggebruikers (13 procent in de eerste fase, 12 procent in de tweede).

In de derde fase daalde de sterfte. Er overleden 11 procent Wlz-zorggebruikers minder dan verwacht. In de overige bevolking was de sterfte ongeveer gelijk aan verwacht.
In de vierde fase nam de sterfte onder de overige bevolking toe, en overleden 10 procent meer mensen dan verwacht. Onder Wlz-zorggebruikers was de sterfte toen 5 procent lager dan verwacht.

Sterfte t.o.v. verwachting, Wlz-zorggebruik*
 Totaal (%)Wlz-zorggebruikers (%)Overige bevolking (%)
1e golf33,352,122,3
2e golf, totaal9,08,39,4
2e golf, fase 115,720,113,1
2e golf, fase 215,521,811,6
2e golf, fase 3-4,6-10,7-0,8
2e golf, fase 44,5-4,910,0
*Voorlopige cijfers
1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Meer mannen dan vrouwen overleden

Hoewel er meer oudere vrouwen zijn dan mannen, overleden tijdens de tweede golf van de corona-epidemie meer mannen dan vrouwen (65,8 duizend mannen tegen 64,5 duizend vrouwen). Er overleden 6,9 duizend mannen (12 procent) en 3,9 duizend vrouwen (6 procent) meer dan verwacht. Tijdens de eerste golf was de sterfte onder mannen ook meer verhoogd.

Vooral meer 65- tot 80-jarigen overleden

In de tweede coronagolf overleden 4,9 duizend 80-plussers (7 procent) meer dan verwacht voor deze leeftijd. In de leeftijdsgroep 65 tot 80 jaar overleden 4,9 duizend mensen (14 procent) meer dan verwacht. Onder 65 jaar overleden 0,9 duizend mensen (6 procent) meer dan verwacht. In de eerste golf ging het om 5,7 duizend 80-plussers, 2,7 duizend 65- tot 80-jarigen en 0,5 duizend 65-minners.

De tweede golf van de corona-epidemie was in de sterfte als eerste zichtbaar onder 80-plussers. Niet veel later nam ook de sterfte onder 65- tot 80-jarigen toe. In deze leeftijdsgroep bleef de sterfte langer boven het verwachte niveau. Onder mensen jonger dan 65 jaar waren er in deze periode een paar weken met verhoogde sterfte.

In de derde fase, begin 2021, daalde de sterfte onder 80-plussers snel en bleef sindsdien onder of rond de verwachte sterfte. In de derde fase overleden 10 procent minder 80-plussers dan verwacht. Ook de sterfte onder mensen jonger dan 80 jaar lag in deze fase lager dan in de eerste twee fasen. In de vierde fase nam echter de sterfte onder mensen jonger dan 80 jaar weer toe en was er oversterfte.

Sterfte per week t.o.v. verwachting, leeftijd*
 0 tot 65 jaar (%)65 tot 80 jaar (%)80 jaar of ouder (%)
1e golf14,134,437,1
2e golf, totaal5,913,87,1
2e golf, fase 13,517,018,2
2e golf, fase 24,418,316,3
2e golf, fase 31,42,8-9,6
2e golf, fase 411,812,5-1,5
*Voorlopige cijfers
1e golf: wk 11 t/m 13 2020, 2e golf, fase 1: wk 39 t/m 47, fase 2: wk 48 t/m 6 2021, fase 3: wk 7 t/m 12, fase 4: wk 13 t/m 24

Meeste oversterfte in Flevoland, minste in IJsselland

Tijdens de tweede coronagolf overleden relatief gezien vooral in Flevoland meer mensen dan verwacht voor deze periode (18,5 procent). Ook in de GGD-regio’s Zaanstreek/Waterland (17,0 procent) en Twente (15,5 procent) overleden relatief veel mensen. Absoluut gezien overleden er vooral meer mensen in de GGD-regio Rotterdam-Rijnmond (bijna 1,2 duizend mensen). In de GGD-regio IJsselland overleden relatief gezien de minste mensen. Deze regio kende in de eerste coronagolf juist veel oversterfte.

Sterfte t.o.v. verwachting in tweede golf, GGD-regio's*
GGDsterfte t.o.v. verwachting (%)
GGD Groningen5,0
GGD Drenthe9,6
GGD Ijsselland3,1
GGD RegioTwente15,5
GGD Noord-en Oost-Gelderland4,6
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden10,4
GGD Gelderland-Zuid12,4
GGD Flevoland18,5
GGD Regio Utrecht7,2
GGD Hollands-Noorden10,0
GGD Kennemerland6,1
GGD Amsterdam5,0
GGD Gooi en Vechtstreek7,4
GGD Hollands-Midden10,4
GGD Rotterdam-Rijnmond12,8
Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ12,4
GGD Zeeland5,5
GGD West-Brabant10,9
GGD Hart voor Brabant10,1
GGD Brabant-Zuidoost9,0
GGD Limburg-Noord8,4
GGD Zuid-Limburg6,5
GGD Haaglanden8,2
GGD Fryslân5,0
GGD Zaanstreek/Waterland17,0
*Voorlopige cijfers
wk 39 2020 t/m week 24 2021

Informatiebronnen RIVM

Het RIVM heeft tot nu toe 17 757 overleden COVID-19-patiënten geregistreerd, waarvan 11 376 sinds half september (stand 6 juli 2021). Het RIVM ontvangt dagelijks meldingen van overleden COVID-19-patiënten vanuit de GGD’s. Omdat mogelijk niet alle mensen met COVID-19 zich laten testen, er geen meldingsplicht geldt voor overlijden aan COVID-19 en de registratie soms wat langer duurt, zijn de werkelijke aantallen overleden COVID-19 patiënten in Nederland hoger.

Het RIVM concludeert uit onderzoek dat de vaccinatievolgorde verklaart dat juist onder ouderen en WLZ-zorggebruikers als eerste een grote daling in het aantal positieve testen, ziekenhuisopnames en overlijdens ten gevolge van Covid-19 vastgesteld kon worden. 

Bronnen

Relevante links