Inflatie stijgt naar 1,6 procent in januari

Prijsdaling elektriciteit januari 2020 uitgewerkt 

De prijsontwikkeling van elektriciteit had in januari een verhogend effect op de inflatie. Dat komt doordat het effect van een grote prijsdaling in januari 2020 nu is uitgewerkt. Elektriciteit was weliswaar 9,1 procent goedkoper dan vorig jaar, maar in december was dat nog bijna 40 procent. Net als in januari 2020 daalde de prijs van elektriciteit in januari 2021 vooral door een verhoging van de heffingskorting. Deze vermindering van de energiebelasting wordt op de elektriciteitsaansluiting uitgekeerd.

De prijsontwikkeling van gas drukte daarentegen de inflatie. Gas was 2,3 procent goedkoper dan een jaar eerder, in december was de prijs van gas nog 3,4 procent hoger dan in dezelfde maand het jaar daarvoor. De belasting op aardgas ging in januari omhoog, maar de leveringstarieven lagen een stuk lager dan in januari 2020 waardoor de totale prijs van gas toch lager was dan een jaar geleden.

Per saldo hadden de prijsontwikkelingen van elektriciteit en aardgas een verhogend effect op de inflatie. Op 19 februari publiceert het CBS meer informatie over de energierekening.

Wijziging van consumptiepatroon heeft invloed op inflatie in 2021

Door de coronacrisis is het uitgavenpatroon van consumenten sterk gewijzigd. In aansluiting op de richtlijnen van Eurostat, het statistisch bureau van de Europese Unie, is het uitgavenpatroon van 2020 leidend voor de wegingen in het mandje van de consumentenprijsindex in 2021. Door de verandering in consumptie is het belang en het gewicht van sommige artikelgroepen toegenomen en van andere artikelgroepen (soms sterk) afgenomen. Zo hebben vliegtickets en pakketreizen een fors lagere weging in 2021. Deze wegingsverandering heeft invloed op de totale consumentenprijsindex en de daaruit berekende inflatie.

Vooral bij producten en diensten met grote prijsveranderingen, bijvoorbeeld door een sterk seizoenpatroon, kunnen veranderende wegingen een groot effect hebben. Voor vliegtickets en pakketreizen valt januari in het laagseizoen, waarin het prijsniveau ten opzichte van andere maanden in het jaar relatief laag is. De lagere wegingen zorgen in dit geval voor een opwaarts effect op de inflatie, de lagere prijs heeft nu namelijk minder effect dan vorig jaar. In een notitie wordt in detail uitgelegd op welke manier de wegingsveranderingen doorwerken op de inflatie.

Inflatie eurozone weer positief

Naast de consumentenprijsindex (CPI) berekent het CBS ook de Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP). Consumentengoederen en –diensten in Nederland waren volgens de HICP in januari 1,6 procent duurder dan een jaar eerder, in december was dat nog 0,9 procent. De inflatie in de eurozone nam toe van -0,3 procent in december naar 0,9 procent in januari. Daarmee is de inflatie voor het eerst na juli 2020 weer positief.

De HICP wordt volgens de Europees geharmoniseerde methode berekend zodat deze kan worden vergeleken met andere lidstaten van de Europese Unie. De prijsindexcijfers voor de eurozone en de Europese Unie als geheel worden berekend uit de HICP’s van de afzonderlijke lidstaten. De Europese Centrale Bank (ECB) gebruikt deze cijfers voor het monetaire beleid.

De HICP houdt in tegenstelling tot de CPI geen rekening met de kosten van het wonen in de eigen woning. In de CPI worden deze kosten berekend aan de hand van de ontwikkeling van woninghuren.

Implicaties coronacrisis op de inflatie in januari

Door de overheidsmaatregelen waren sommige diensten niet of beperkt beschikbaar in januari, zoals vliegreizen en restaurants. Hierdoor zijn er voor een deel van deze diensten geen transacties geweest waarvan de prijzen gemeten konden worden. In aansluiting op de richtlijnen van Eurostat heeft het CBS per situatie gekozen voor de meest passende schattingsmethode. De artikelgroepen waarbinnen prijzen geschat moesten worden in verband met corona maken samen circa 7 procent uit van de consumptieve bestedingen. In een notitie worden alle keuzes toegelicht en in een maatwerktabel wordt aangegeven per artikelgroep of er een schatting is gemaakt.

Dashboard consumentenprijzen

Het dashboard consumentenprijzen toont de inflatie volgens de consumentenprijsindex (CPI) en voor een aantal groepen consumentengoederen en -diensten. Tevens worden de wegingsaandelen van groepen goederen en diensten in de berekening van de consumentenprijsindex getoond. Meer prijsindicatoren zijn te vinden in het prijzendashboard. Hierin staan ook andere indicatoren zoals de prijsindex bestaande koopwoningen en de in- en uitvoerprijzen van de industrie.