Ondernemers verwachten meer omzet en minder investeringen in 2021
Jaarlijks geven niet-financiële bedrijven met minimaal 5 werkzame personen in de Conjunctuurenquête hun verwachtingen voor het komend jaar. Vooruitkijkend naar 2021 voorzien ondernemers voor drie van de vier jaarindicatoren een verbetering ten opzichte van 2020, maar deze verwachtingen zijn minder positief dan een jaar eerder.
Per saldo bijna 18 procent van de ondernemers verwacht volgend jaar meer omzet te genereren dan in 2020. Voor de buitenlandse omzet is dit bijna 13 procent. Er zijn iets meer ondernemers die voor 2021 een toename van het personeelsbestand voorzien dan een afname, maar het optimisme is lager dan in de voorgaande vijf jaren. 68 procent van de ondernemers verwacht dat de personeelssterkte gelijk blijft in 2021. Voor het eerst sinds 2013 zijn ondernemers per saldo negatief gestemd over de investeringen. Ruim 20 procent van de ondernemers verwacht volgend jaar minder te investeren dan in 2020, 15 procent verwacht juist meer te investeren.
| Perioden | Omzet (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten) | Buitenlandse omzet (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten) | Personeelssterkte (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten) | Investeringen (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten) |
|---|---|---|---|---|
| 2012 | 0,8 | 11,9 | -14,3 | -8,9 |
| 2013 | 11,7 | 16,7 | -13,1 | -5,5 |
| 2014 | 24,3 | 18,0 | -2,1 | 4,6 |
| 2015 | 28,1 | 19,0 | 5,4 | 6,0 |
| 2016 | 29,1 | 15,8 | 10,5 | 7,9 |
| 2017 | 30,4 | 14,6 | 17,7 | 10,0 |
| 2018 | 30,4 | 14,5 | 17,2 | 8,5 |
| 2019 | 18,9 | 10,1 | 13,0 | 5,0 |
| 2020 | 17,8 | 12,6 | 3,9 | -6,3 |
| Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW | ||||
Ondernemersvertrouwen in vierde kwartaal negatief
Het ondernemersvertrouwen bereikte in het tweede kwartaal van 2020 het dieptepunt sinds de start van de meting eind 2008. Het vertrouwen voor het vierde kwartaal is voorafgaand aan de gedeeltelijke lockdown begin oktober en na een toename in het derde kwartaal, verder teruggeveerd tot -4,0. De stemmingsindicator is voor ongeveer twee derde opgebouwd uit oordelen over de resultaten in het derde kwartaal ten opzichte van het tweede kwartaal. De toename van het ondernemersvertrouwen in het vierde kwartaal wordt veroorzaakt door hogere omzetten en een gunstiger economisch klimaat in het derde kwartaal. Verwachtingen voor het lopende kwartaal die ondernemers begin oktober hebben uitgesproken zijn juist pessimistischer dan vorig kwartaal. In de meest pessimistische bedrijfstak, de horeca, verwacht per saldo 61 procent van de ondernemers minder om te zetten dan in het derde kwartaal.
| Jaar | Kwartaal | Ondernemersvertrouwen |
|---|---|---|
| 2008 | 4e kwartaal | -7,0 |
| 2009 | 1e kwartaal | -24,3 |
| 2009 | 2e kwartaal | -29,7 |
| 2009 | 3e kwartaal | -23,5 |
| 2009 | 4e kwartaal | -13,5 |
| 2010 | 1e kwartaal | -7,1 |
| 2010 | 2e kwartaal | 0,5 |
| 2010 | 3e kwartaal | 3,4 |
| 2010 | 4e kwartaal | 6,1 |
| 2011 | 1e kwartaal | 7,2 |
| 2011 | 2e kwartaal | 10,1 |
| 2011 | 3e kwartaal | 3,2 |
| 2011 | 4e kwartaal | -4,4 |
| 2012 | 1e kwartaal | -6,3 |
| 2012 | 2e kwartaal | -6,8 |
| 2012 | 3e kwartaal | -8,6 |
| 2012 | 4e kwartaal | -9,2 |
| 2013 | 1e kwartaal | -10,7 |
| 2013 | 2e kwartaal | -11,7 |
| 2013 | 3e kwartaal | -8,7 |
| 2013 | 4e kwartaal | -2,7 |
| 2014 | 1e kwartaal | 1,6 |
| 2014 | 2e kwartaal | 4,7 |
| 2014 | 3e kwartaal | 2,9 |
| 2014 | 4e kwartaal | 4,9 |
| 2015 | 1e kwartaal | 5,6 |
| 2015 | 2e kwartaal | 5,4 |
| 2015 | 3e kwartaal | 8,7 |
| 2015 | 4e kwartaal | 7,4 |
| 2016 | 1e kwartaal | 9,3 |
| 2016 | 2e kwartaal | 8,8 |
| 2016 | 3e kwartaal | 7,9 |
| 2016 | 4e kwartaal | 9,2 |
| 2017 | 1e kwartaal | 14,7 |
| 2017 | 2e kwartaal | 15,5 |
| 2017 | 3e kwartaal | 15,9 |
| 2017 | 4e kwartaal | 13,4 |
| 2018 | 1e kwartaal | 18,1 |
| 2018 | 2e kwartaal | 14,2 |
| 2018 | 3e kwartaal | 15,0 |
| 2018 | 4e kwartaal | 13,4 |
| 2019 | 1e kwartaal | 10,6 |
| 2019 | 2e kwartaal | 12,0 |
| 2019 | 3e kwartaal | 10,6 |
| 2019 | 4e kwartaal | 6,6 |
| 2020 | 1e kwartaal | 6,4 |
| 2020 | 2e kwartaal | -37,2 |
| 2020 | 3e kwartaal | -19,3 |
| 2020 | 4e kwartaal | -4,0 |
| Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW | ||
Ondernemer zet in op thuiswerken en digitalisering
In de Conjunctuurenquête is dit kwartaal een extra vraag gesteld over welke structurele veranderingen ondernemers verwachten in hun bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door de coronacrisis, de klimaatcrisis of de stikstofcrisis. De belangrijkste structurele veranderingen zijn volgens 30 procent van de ondernemers dat er meer thuis gewerkt gaat worden en dat ondernemers meer online gaan samenwerken. 16 procent van de ondernemers noemt meer investeren in digitalisering als het belangrijkste speerpunt.
Ruim 15 procent van de bedrijven noemt verduurzaming de belangrijkste verandering, in de landbouw, bosbouw en visserij is dat bijna 29 procent. Ook zet bijna 14 procent in op een flexibeler personeelsbestand, onder horecaondernemers is dit bijna 40 procent. Ruim 13 procent van de ondernemers gaat meer inzetten op het versterken van het eigen vermogen of de vermindering van de schuldenlast en ruim 9 procent noemt scholing en ontwikkeling van werknemers als belangrijkste structurele verandering.
| Structurele verandering | Bedrijven (%) |
|---|---|
| Meer thuiswerken en online samenwerken | 29,0 |
| Meer investeren in digitalisering | 16,3 |
| Verduurzaming bedrijf | 15,2 |
| Flexibeler personeelsbestand | 13,9 |
| Versterken eigen vermogen/ vermindering schuldenlast | 13,3 |
| Meer scholing en ontwikkeling werknemers | 9,2 |
| Anders | 3,1 |
| Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW | |
Dit is een gezamenlijke publicatie van:
Bronnen
- StatLine – Ondernemersvertrouwen; bedrijfstakken
- StatLine – Ondernemersvertrouwen; regio
- StatLine – Conjunctuurenquête Nederland; kwartaal; bedrijfstakken
Relevante links
- Website - Staat van het MKB
- Website - Ondernemersplein
- Website - COEN Conjunctuurenquête