Ondernemers verwachten meer omzet en minder investeringen in 2021

© CBS
Ondernemers verwachten in 2021 voor het eerst sinds 2013 minder te investeren dan in het lopende jaar, maar een meerderheid voorziet een toename in de omzet en de personeelssterkte. Dit optimisme is echter minder dan in voorgaande jaren. Voor de verwachtingen voor het vierde kwartaal overheerst het pessimisme. Wel is het ondernemersvertrouwen toegenomen door hogere omzetten en een gunstiger economisch klimaat in het derde kwartaal. Dit melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw, MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland. De gegevens voor dit onderzoek zijn begin oktober 2020 verzameld, grotendeels voorafgaand aan de aangescherpte coronamaatregelen.

Jaarlijks geven niet-financiële bedrijven met minimaal 5 werkzame personen in de Conjunctuurenquête hun verwachtingen voor het komend jaar. Vooruitkijkend naar 2021 voorzien ondernemers voor drie van de vier jaarindicatoren een verbetering ten opzichte van 2020, maar deze verwachtingen zijn minder positief dan een jaar eerder.

Per saldo bijna 18 procent van de ondernemers verwacht volgend jaar meer omzet te genereren dan in 2020. Voor de buitenlandse omzet is dit bijna 13 procent. Er zijn iets meer ondernemers die voor 2021 een toename van het personeelsbestand voorzien dan een afname, maar het optimisme is lager dan in de voorgaande vijf jaren. 68 procent van de ondernemers verwacht dat de personeelssterkte gelijk blijft in 2021. Voor het eerst sinds 2013 zijn ondernemers per saldo negatief gestemd over de investeringen. Ruim 20 procent van de ondernemers verwacht volgend jaar minder te investeren dan in 2020, 15 procent verwacht juist meer te investeren.

Verwachtingen ondernemers voor volgend jaar
PeriodenOmzet (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten)Buitenlandse omzet (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten)Personeelssterkte (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten)Investeringen (% saldo bedrijven die toe- en afname verwachten)
20120,811,9-14,3-8,9
201311,716,7-13,1-5,5
201424,318,0-2,14,6
201528,119,05,46,0
201629,115,810,57,9
201730,414,617,710,0
201830,414,517,28,5
201918,910,113,05,0
202017,812,63,9-6,3
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW

Ondernemersvertrouwen in vierde kwartaal negatief

Het ondernemersvertrouwen bereikte in het tweede kwartaal van 2020 het dieptepunt sinds de start van de meting eind 2008. Het vertrouwen voor het vierde kwartaal is voorafgaand aan de gedeeltelijke lockdown begin oktober en na een toename in het derde kwartaal, verder teruggeveerd tot -4,0. De stemmingsindicator is voor ongeveer twee derde opgebouwd uit oordelen over de resultaten in het derde kwartaal ten opzichte van het tweede kwartaal. De toename van het ondernemersvertrouwen in het vierde kwartaal wordt veroorzaakt door hogere omzetten en een gunstiger economisch klimaat in het derde kwartaal. Verwachtingen voor het lopende kwartaal die ondernemers begin oktober hebben uitgesproken zijn juist pessimistischer dan vorig kwartaal. In de meest pessimistische bedrijfstak, de horeca, verwacht per saldo 61 procent van de ondernemers minder om te zetten dan in het derde kwartaal.

Ondernemersvertrouwen
JaarKwartaalOndernemersvertrouwen
20084e kwartaal-7,0
20091e kwartaal-24,3
20092e kwartaal-29,7
20093e kwartaal-23,5
20094e kwartaal-13,5
20101e kwartaal-7,1
20102e kwartaal0,5
20103e kwartaal3,4
20104e kwartaal6,1
20111e kwartaal7,2
20112e kwartaal10,1
20113e kwartaal3,2
20114e kwartaal-4,4
20121e kwartaal-6,3
20122e kwartaal-6,8
20123e kwartaal-8,6
20124e kwartaal-9,2
20131e kwartaal-10,7
20132e kwartaal-11,7
20133e kwartaal-8,7
20134e kwartaal-2,7
20141e kwartaal1,6
20142e kwartaal4,7
20143e kwartaal2,9
20144e kwartaal4,9
20151e kwartaal5,6
20152e kwartaal5,4
20153e kwartaal8,7
20154e kwartaal7,4
20161e kwartaal9,3
20162e kwartaal8,8
20163e kwartaal7,9
20164e kwartaal9,2
20171e kwartaal14,7
20172e kwartaal15,5
20173e kwartaal15,9
20174e kwartaal13,4
20181e kwartaal18,1
20182e kwartaal14,2
20183e kwartaal15,0
20184e kwartaal13,4
20191e kwartaal10,6
20192e kwartaal12,0
20193e kwartaal10,6
20194e kwartaal6,6
20201e kwartaal6,4
20202e kwartaal-37,2
20203e kwartaal-19,3
20204e kwartaal-4,0
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW

Ondernemer zet in op thuiswerken en digitalisering

In de Conjunctuurenquête is dit kwartaal een extra vraag gesteld over welke structurele veranderingen ondernemers verwachten in hun bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door de coronacrisis, de klimaatcrisis of de stikstofcrisis. De belangrijkste structurele veranderingen zijn volgens 30 procent van de ondernemers dat er meer thuis gewerkt gaat worden en dat ondernemers meer online gaan samenwerken. 16 procent van de ondernemers noemt meer investeren in digitalisering als het belangrijkste speerpunt.

Ruim 15 procent van de bedrijven noemt verduurzaming de belangrijkste verandering, in de landbouw, bosbouw en visserij is dat bijna 29 procent. Ook zet bijna 14 procent in op een flexibeler personeelsbestand, onder horecaondernemers is dit bijna 40 procent. Ruim 13 procent van de ondernemers gaat meer inzetten op het versterken van het eigen vermogen of de vermindering van de schuldenlast en ruim 9 procent noemt scholing en ontwikkeling van werknemers als belangrijkste structurele verandering.

Belangrijkste structurele verandering bedrijfsvoering volgens ondernemers in coronatijd
Structurele veranderingBedrijven (%)
Meer thuiswerken en online samenwerken29,0
Meer investeren in digitalisering16,3
Verduurzaming bedrijf15,2
Flexibeler personeelsbestand13,9
Versterken eigen vermogen/
vermindering schuldenlast
13,3
Meer scholing en ontwikkeling werknemers9,2
Anders3,1
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW


Dit is een gezamenlijke publicatie van:

logobalk