Ondernemersvertrouwen in tweede kwartaal laagste ooit gemeten

© Hollandse Hoogte / David Rozing
Door de coronacrisis en de bijbehorende maatregelen zijn ondernemers sinds de start van de meting niet zo pessimistisch geweest. Het ondernemersvertrouwen komt uit op -37,2 tegen 6,4 in het vorige kwartaal. Dit is de sterkste afname ooit gemeten en komt nog een stuk lager uit dan het dieptepunt van de financiële crisis. Het vertrouwen is het laagst in de horeca. De verwachtingen voor de komende drie maanden zijn in alle bedrijfstakken negatief, maar onderlinge verschillen zijn groot. Dit melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw, MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland. De gegevens voor dit onderzoek zijn verzameld in april 2020, voor de op 6 mei aangekondigde versoepeling van de maatregelen.

Het ondernemersvertrouwen is de stemmingsindicator van niet-financiële bedrijven met minimaal 5 werkzame personen. Begin 2018 bereikte het ondernemersvertrouwen de hoogste waarde (18,1). Vervolgens is tot en met het eerste kwartaal van 2020 een geleidelijk dalende trend ingezet, waarna door de coronacrisis het vertrouwen in het tweede kwartaal de grootste afname laat zien sinds de start van de meting eind 2008. De stemmingsindicator ligt in het tweede kwartaal van 2020 op het laagste niveau ooit gemeten (-37,2). Dit is nog lager dan ten tijde van het dieptepunt van de financiële crisis in 2009. Voor het eerst sinds het vierde kwartaal van 2013 hebben negatief gestemde ondernemers de overhand.

Ondernemersvertrouwen
JaarKwartaalOndernemersvertrouwen
20084e kwartaal-7,0
20091e kwartaal-24,3
20092e kwartaal-29,7
20093e kwartaal-23,5
20094e kwartaal-13,5
20101e kwartaal-7,1
20102e kwartaal0,5
20103e kwartaal3,4
20104e kwartaal6,1
20111e kwartaal7,2
20112e kwartaal10,1
20113e kwartaal3,2
20114e kwartaal-4,4
20121e kwartaal-6,3
20122e kwartaal-6,8
20123e kwartaal-8,6
20124e kwartaal-9,2
20131e kwartaal-10,7
20132e kwartaal-11,7
20133e kwartaal-8,7
20134e kwartaal-2,7
20141e kwartaal1,6
20142e kwartaal4,7
20143e kwartaal2,9
20144e kwartaal4,9
20151e kwartaal5,6
20152e kwartaal5,4
20153e kwartaal8,7
20154e kwartaal7,4
20161e kwartaal9,3
20162e kwartaal8,8
20163e kwartaal7,9
20164e kwartaal9,2
20171e kwartaal14,7
20172e kwartaal15,5
20173e kwartaal15,9
20174e kwartaal13,4
20181e kwartaal18,1
20182e kwartaal14,2
20183e kwartaal15,0
20184e kwartaal13,4
20191e kwartaal10,6
20192e kwartaal12,0
20193e kwartaal10,6
20194e kwartaal6,6
20201e kwartaal6,4
20202e kwartaal-37,2
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW
De horizontale lijn geeft het langjarige gemiddelde weer (1,3).

Ondernemers zeer somber over vooruitzichten

Ondernemers hebben in april voor negen economische indicatoren hun verwachting gegeven ten opzichte van drie maanden eerder. Voor elk van deze indicatoren zijn er meer ondernemers die een negatieve ontwikkeling verwachten dan ondernemers die een positieve ontwikkeling verwachten. In hetzelfde kwartaal een jaar eerder liet elk van deze indicatoren nog een positief saldo zien. Ondernemers zijn vooral negatief over het economisch klimaat. Bijna 69 procent van de ondernemers verwacht een verslechtering van het economisch klimaat in de komende drie maanden, terwijl slechts 3 procent een verbetering verwacht.

Van alle indicatoren zijn de verwachtingen over de omzet het sterkst afgenomen vergeleken met een jaar eerder. Hiervan is het saldo afgenomen van bijna 28 procent in het tweede kwartaal van 2019 naar ruim -54 procent in het tweede kwartaal van 2020. In de horeca zijn de omzetverwachtingen het sterkst negatief van alle bedrijfstakken. Daar voorziet bijna 90 procent van de ondernemers in het lopende kwartaal een lagere omzet dan in de voorgaande drie maanden.

Verwachtingen ondernemers voor komende drie maanden
Indicator2020, 2e kwartaal (% saldo positieve en negatieve antwoorden)2019, 2e kwartaal (% saldo positieve en negatieve antwoorden)
Verkoopprijzen/tarieven-6,812,7
Personeelssterkte-23,418,3
Buitenlandse omzet-35,010,3
Buitenlandse orderontvangst-35,96,7
Inkoop orders-48,814,0
Productie/bedrijvigheid-51,426,0
Omzet-54,327,6
Orderontvangst-58,016,7
Economisch klimaat-65,55,9
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW

Ook hebben ondernemers zich uitgesproken over de investeringsverwachtingen voor 2020. Ruim 44 procent van de ondernemers verwacht in 2020 een afname van investeringen in vaste activa ten opzichte van 2019. 7,4 procent verwacht een toename.

Horeca in mineur

In alle bedrijfstakken is het ondernemersvertrouwen in het tweede kwartaal afgenomen. Door de vele bedrijfssluitingen als maatregel tegen het coronavirus is het pessimisme veruit het grootst bij ondernemers in de horeca. Daar komt de stemmingsindicator uit op -84,3. Een kwartaal eerder waren ondernemers hier nog nagenoeg neutraal gestemd.

Bij negen van de twaalf bedrijfstakken ligt de stemmingsindicator op het laagste niveau ooit gemeten. Ook was, op de bedrijfstak informatie en communicatie na, de verslechtering van het vertrouwen bij elk van de bedrijfstakken in één kwartaal tijd niet eerder zo groot. Net als vorig kwartaal is het vertrouwen het hoogst in de bouw. Desondanks komt de stemmingsindicator hier uit op een niveau van -10,6, het laagste sinds begin 2014.

Ondernemersvertrouwen bedrijfstakken
Bedrijfstak2020, 2e kwartaal2020, 1e kwartaal
Bouwnijverheid-10,613,6
Detailhandel (niet in auto's)-12,85,7
Verhuur en handel van onroerend goed-20,27,4
Informatie en communicatie-22,110,5
Industrie-28,72,5
Groothandel en handelsbemiddeling-34,012,3
Niet-financieel bedrijfsleven-37,26,4
Zakelijke dienstverlening-40,39,7
Delfstoffenwinning-42,0-10,6
Autohandel en -reparatie-46,9-7,6
Vervoer en opslag-50,11,6
Horeca-84,30,2
Bron: CBS, EIB, KVK, MKB-Nederland, VNO-NCW

Dit is een gezamenlijke publicatie van:

logobalk

Bronnen

Relevante links