Sterfte onder bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen nu ook gedaald

Over dit onderwerp zijn nieuwere cijfers beschikbaar. Bekijk de laatste cijfers.
Geparkeerde scootmobiel in de gang van een verpleeghuis
© Hollandse Hoogte / Robin Utrecht
De sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen is in week 16 (13 april tot en met 19 april) voor het eerst afgenomen. Wel is het aantal overledenen in week 16 nog bijna twee keer hoger dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. Het aantal overledenen per week was de afgelopen weken hoger dan gemiddeld voor deze periode, maar laat voor Nederland als geheel na week 14 een daling zien. Dat melden het CBS en het RIVM op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

De schattingen zijn gebaseerd op het aantal overlijdensberichten dat het CBS tot nu toe ontvangen heeft voor week 16 in combinatie met door het CBS verzamelde gegevens over bewoners van institutionele huishoudens, zoals verpleeg- en verzorgingshuizen, overige zorginstellingen en overige soort instellingen.

In 2020 overleden er tot en met week 10 (tot en met 8 maart) gemiddeld 759 mensen per week in verpleeg- en verzorgingshuizen. In week 16 overleden daar naar schatting 1 500 bewoners. De sterfte van mensen die in overige zorginstellingen wonen is in deze periode eveneens verdubbeld, maar daalt inmiddels ook (het betreft wel kleine aantallen).

Bij particuliere huishoudens steeg het aantal overledenen van gemiddeld 2 320 per week in de eerste tien weken van 2020 naar 3 500 in week 14. Daarna zette een daling in naar iets meer dan 2 700 in week 16. Door deze daling is het aantal overledenen in particuliere huishoudens nog ongeveer 1,2 keer hoger dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020.

De hogere sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen volgt met enige vertraging op de coronacrisis in Nederland. Op 27 februari 2020 werd de eerste positief geteste patiënt gemeld in Nederland en op 6 maart het eerste sterfgeval door het nieuwe coronavirus (COVID-19). Op 11 maart heeft de Wereldgezondheidsorganisatie de COVID-19-uitbraak tot pandemie verklaard. 

Sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen in alle leeftijdsgroepen gedaald

Vanaf week 13 is het aantal overledenen in verpleeg- en verzorgingshuizen sterk toegenomen. In week 15 was de sterfte onder 65- tot 80-jarigen circa 2,5 keer zo hoog en onder 80-plussers ruim 2 keer zo hoog in vergelijking met een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In week 16 is bij alle leeftijdsgroepen een daling ingezet.
Het aantal overledenen in particuliere huishoudens is sinds week 14 in alle leeftijdsgroepen aan het dalen. Inmiddels is de sterfte in de leeftijdsgroep 0 tot 65 jaar in week 16 nagenoeg gelijk aan het gemiddelde per week in de eerste tien weken van 2020.

Nog niet in alle provincies afname sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen

In de meeste provincies neemt in week 16 het aantal sterfgevallen in verpleeg- en verzorgingshuizen af. In Zuid-Holland is nog geen daling te zien. In week 15 lieten provincies in West- en Oost-Nederland nog een stijgende sterfte zien. In verpleeg- en verzorgingshuizen in Noord-Nederland was het aantal overleden bewoners niet of nauwelijks verhoogd.
Bij particuliere huishoudens is in week 15 in vrijwel alle provincies een daling ingezet. Die daling is het sterkst zichtbaar in Noord-Brabant.

Hoogste sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen in GGD-regio Hart voor Brabant

In week 14 was de relatief hoogste sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen tot nu toe in de GGD-regio Hart voor Brabant. De sterfte was daar toen bijna 4 keer zo hoog als in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. Inmiddels is de sterfte in die regio enigszins dalende.

In week 15 steeg in een aantal GGD-regio’s in Oost en Zuid-Nederland het aantal overledenen in verpleeg- en verzorgingshuizen, in GGD IJsselland en GGD Zuid-Limburg steeg het aantal overledenen het sterkst (beiden ruim 3,4 keer zo hoog als in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020). 

Volgende week vrijdag 1 mei worden de cijfers over week 16 per GGD-regio bekend. Met de informatie die tot nu toe is ontvangen, kan geen schatting van voldoende kwaliteit van de sterfte per GGD-regio worden gemaakt.

 

Daling sterfte particuliere huishoudens in meeste GGD-regio’s

De meeste regio’s laten sinds week 14 een daling zien van het aantal overleden mensen in particuliere huishoudens, met uitzondering van GGD Brabant-Zuidoost en Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden. In de relatief zwaar getroffen GGD-regio Hart voor Brabant was in week 13 het aantal overledenen in particuliere huishoudens ruim 2,5 keer hoger dan het gemiddelde van week 1 tot en met 10. Inmiddels daalt ook in die regio het aantal overledenen per week. In Limburg-Noord, waar de sterfte ruim 2 keer zo hoog was, is ook een sterke daling te zien in week 15.

Schatting sterfte in institutionele huishoudens

Het CBS krijgt dagelijks berichten over sterfte binnen uit de bevolkingsregisters van gemeenten. Als uitgangspunt van de schatting van het aantal overledenen in institutionele (waaronder verpleeg- en verzorgingshuizen) en particuliere huishoudens is informatie over de bevolking op 1 januari 2020 gebruikt. Deze informatie is gekoppeld aan de overledenen vanaf 1 januari 2020. Ook mensen die vanaf 1 januari 2020 in een instelling zijn komen wonen en daarna zijn overleden, zijn in deze schatting meegeteld bij de mensen in institutionele huishoudens. 
 
Momenteel onderzoekt het CBS of met gecombineerde BRP-gegevens en gegevens afkomstig van het CAK een schatting gemaakt kan worden van het aantal overledenen van 18 jaar of ouder met zorggebruik: langdurige zorg in een Wlz-instelling, Wlz-zorg in de thuissituatie of beschermd wonen (Wmo). Deze gegevens over het zorggebruik worden door het CAK verzameld voor de berekening van de eigen bijdrage. Na een uitgebreide controle zullen de resultaten hiervan bekend gemaakt worden.

Schatting week 16 gebaseerd op tot nu toe ontvangen berichten 

Gewoonlijk zit er enige tijd tussen de feitelijke overlijdensdatum en het moment waarop deze informatie het CBS bereikt. De overlijdensberichten worden iedere week op donderdag verzameld. Meestal heeft het CBS op donderdag gegevens van iets meer dan 80 procent van alle sterfgevallen van de voorgaande week. Deze informatie geeft dus een indicatie van het te verwachten totale aantal overledenen in die week.
 
In week 12 tot en met week 15 is op te maken dat de berichten momenteel sneller binnenkomen dan gewoonlijk (het aantal binnengekomen berichten na één week was gemiddeld 85 procent van het totaal). De schatting voor week 16 is gebaseerd op de aanname dat nu ook 85 procent is ontvangen. Dit is echter niet zeker, het werkelijk aantal overledenen in week 16 kan hoger of lager uitvallen. Het voorlopige aantal overledenen voor week 15 was 2 procent lager (99 overledenen) dan de vorige week gemaakte schatting.

Bronnen

Relevante links