Nederlandse exporteurs vaker geconfronteerd met regels

© Hollandse Hoogte / Flip Franssen
Sinds de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie in 1995 daalden de gemiddelde invoertarieven wereldwijd. Exporteurs moeten echter voldoen aan steeds meer regels, bijvoorbeeld om de kwaliteit en veiligheid van producten te waarborgen of om de natuur te beschermen. Dit kan de export moeilijker maken. Zo heeft 95 procent van alle Nederlandse export te maken met technische voorschriften. Dat meldt het CBS in de nieuwe Internationaliseringsmonitor, over de verbanden tussen handel, handelsbeleid en de kwaliteit van producten.
Om hun nationale bedrijven te beschermen tegen buitenlandse concurrentie, kunnen overheden verschillende instrumenten gebruiken. Bij het gebruik van invoerrechten is er een heffing op ingevoerde producten. De gemiddelde invoertarieven zijn wereldwijd jarenlang gestaag afgenomen en inmiddels gestabiliseerd, het oplopende handelsconflict tussen China en de Verenigde Staten daargelaten. Hierdoor zijn de kosten om te exporteren gedaald, wat de internationale handel ten goede komt.

Wereldwijde invoerrechten, gewogen gemiddelde, 1988-2017
 gewogen gemiddeld tarief (%)
19884,79
19896,23
19906,82
19916,14
19927,17
19937,42
19948,57
19956,44
19966,15
19975,42
19985,22
19995,21
20004,96
20015,38
20024,56
20034,57
20043,72
20053,5
20063,16
20073,38
20083,31
20093,2
20103,3
20113,53
20122,89
20133,04
20142,87
20153,06
20162,98
20172,59
Bron: Wereldbank.

Regels voor exportproducten toegenomen

Een ander instrument van het handelsbeleid zijn de zogenoemde niet-tarifaire maatregelen. Nederlandse bedrijven krijgen steeds meer te maken met deze regels, die middels quota, prijscontroles of productspecifieke maatregelen eisen stellen aan kwaliteit, veiligheid en milieubescherming. Daarnaast zijn er niet-productspecifieke maatregelen, zoals regels over intellectueel eigendom of lokale inhoudseisen. De regels kunnen mogelijk een economisch effect hebben op de internationale handel via veranderde hoeveelheden of prijzen. De hoeveelheid regels neemt al jarenlang toe, en inmiddels is al 37 procent van alle Nederlandse export onderhevig aan sanitaire en fytosanitaire maatregelen. Deze hebben voornamelijk betrekking op voedselveiligheid. De technische voorschriften, die zich vooral richten op natuurbescherming en het verhogen van de kwaliteit van geïmporteerde processen en producten, zijn zelfs in 95 procent van alle export aanwezig.

Productspecifieke niet-tarifaire maatregelen, 2007-2018
 Sanitaire en fytosanitaire maatregelen (Aantal niet-tarifaire maatregelen)Technische handelsbarrières (Aantal niet-tarifaire maatregelen)
20078471020
20088861235
20097371351
201010511266
201110051140
20128581479
20139271536
201411511428
201512641222
201610281443
201710961734
201813162039
Bron: Wereldhandelsorganisatie I-TIP database

Exportregels kunnen kwaliteit producten bevorderen

Onder de regels van de Wereldhandelsorganisatie mogen landen hun bedrijven niet beschermen tegen buitenlandse concurrentie. Landen kunnen niet-tarifaire maatregelen echter zowel gebruiken om de kwaliteit en veiligheid van de internationale handel te waarborgen als om bedrijven te beschermen tegen de concurrentie van buitenlandse bedrijven.

Het CBS heeft onderzocht hoe de regels verband houden met productkwaliteit. Op basis van beschrijvende analyse van een drietal producten blijkt dat meer maatregelen samengaan met een betere kwaliteit, waarbij de prijs per eenheid gebruikt is als een grove indicator voor de kwaliteit. Naast de kwaliteit van de exportproducten kunnen de maatregelen ook de handel bevorderen. De productvereisten maken de kwaliteit van het product zichtbaar en vergroten daarmee het vertrouwen van consumenten. Dit kan de vraag naar het kwaliteitsproduct verhogen.

Als er in het bestemmingsland regels van toepassing zijn op een product, is de prijs per eenheid hoger dan wanneer die regels er niet zijn. Hoe meer regels er gelden voor een bepaald product, hoe hoger de prijs is die Nederlandse exporteurs ervoor rekenen.

040203NLVerband tussen eenheidsprijs en aantal aanwezige NTM’sVerband tussen eenheidsprijs en aantal aanwezige NTM’s