4 op 10 zzp’ers geen voorziening arbeidsongeschiktheid

In het recent afgesloten akkoord tussen kabinet, werknemers- en werkgeversorganisaties over de vernieuwing van het pensioenstelsel is afgesproken dat er voor zelfstandigen een wettelijke verzekeringsplicht tegen arbeidsongeschiktheid komt. Het kabinet heeft de sociale partners gevraagd om hiervoor begin 2020 een concreet voorstel te doen. In de Zelfstandigen Enquête Arbeid is aan 5,5 duizend zelfstandig ondernemers gevraagd of zij iets hebben geregeld voor eventuele arbeidsongeschiktheid. Ook is hun gevraagd wat de redenen zijn om geen arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten.

Begin 2019 gaven ruim 4 op de 10 zelfstandig ondernemers zonder personeel aan geen enkele voorziening te hebben voor eventuele arbeidsongeschiktheid. Zij hebben geen verzekering voor het werk als zelfstandige, zij participeren niet in een broodfonds en kunnen ook niet terugvallen op spaargeld, beleggingen of op het vermogen dat zit in hun bedrijf of eigen woning.

Vooral lage inkomens zonder voorziening

Het percentage zelfstandig ondernemers zonder personeel dat geen voorziening heeft, verschilt naar inkomenspositie. Worden alle personen met een persoonlijk inkomen ingedeeld in vijf inkomensgroepen, dan blijkt dat minder dan een kwart van de zelfstandig ondernemers in de groep met de hoogste inkomens geen voorziening heeft. Van de zelfstandig ondernemers in de groep met de laagste inkomens heeft 65 procent geen voorziening.

Terugvallen op spaargeld of beleggingen

Voor werknemers is een arbeidsongeschiktheidsverzekering de belangrijkste voorziening om het risico van inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid af te dekken. Voor hen is deze verzekering verplicht, de premie wordt ingehouden op het loon. Zelfstandigen kunnen vrijwillig een verzekering voor arbeidsongeschiktheid afsluiten. Volgens recent gepubliceerde cijfers uit het Integraal inkomens- en vermogensonderzoek van het CBS betaalde in 2017 krap 1 op de 5 zzp’ers een premie voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Vaker dan een arbeidsongeschiktheidsverzekering worden spaargeld of beleggingen genoemd als voorziening bij eventuele arbeidsongeschiktheid. Bijna een derde van de zelfstandig ondernemers zonder personeel denkt daarop te kunnen terugvallen. Een op de tien verwacht het risico af te kunnen dekken met de waarde van de eigen woning. Daarnaast zijn er relatief kleine groepen zelfstandig ondernemers die de waarde van het eigen bedrijf of deelname aan een broodfonds als voorziening noemen.

Vooral om financiële redenen geen verzekering

Zelfstandig ondernemers zonder personeel die geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben afgesloten, noemen daarvoor vooral financiële redenen: 46 procent geeft aan dat de kosten van zo’n verzekering niet opwegen tegen de baten, 37 procent zegt de kosten voor een verzekering niet te kunnen betalen. Ruim een vijfde van alle onverzekerden geeft aan het financiële risico zelf te kunnen dragen. Deze reden wordt vaker genoemd naarmate de ondervraagden dichter bij de AOW-gerechtigde leeftijd zijn. Daarnaast kan een vijfde terugvallen op het inkomen van de partner. Onder deze groep zijn relatief veel vrouwen. Een kleine groep zegt niet te worden geaccepteerd bij een verzekering vanwege leeftijd of gezondheid. 55-plussers noemen relatief vaak (14 procent) deze afwijzingsgrond.

Vaker iets geregeld voor het pensioen

Zelfstandig ondernemers zonder personeel hebben vaker een voorziening voor pensioen dan voor eventuele arbeidsongeschiktheid. Iets minder dan de helft (45 procent) van de zelfstandig ondernemers zonder personeel is aangesloten bij een pensioenfonds omdat ze als werknemer pensioen opbouwen of hebben opgebouwd. Daarnaast is 7 procent via het huidige werk als zelfstandige aangesloten bij een pensioenfonds.

Ook spaargeld of beleggingen (43 procent) en de waarde van de eigen woning (33 procent) worden als pensioenvoorziening genoemd.
Bijna 1 op de 5 zelfstandig ondernemers zonder personeel zegt niets te hebben geregeld voor het pensioen. De meest genoemde reden is dat ze het niet kunnen betalen; iets meer dan de helft geeft dat aan. Andere redenen zijn dat ze er nog niet aan toe zijn gekomen (31 procent) of dat het pensioen nog ver weg is (20 procent).